Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 8. Tweede stuk

[Melchior de Hondekoeter]

HONDEKOETER (Melchior de), zoon van den vorige, werd in het jaar 1636 te Utrecht geboren. Hij woonde eerst te 's Hage, waar hij in 1659 lid was der confrerie kamer van Pictura. Toen hij aldaar als lid een stuk moest geven, was het een Zeestukje met eenige schepen, hetwelk hij den 7 April 1661, met kennis der regenten terugnam, en in plaats er van een stukje met twee doode vogels tegen een muur hangende, stelde. Dit stukje vereerde hij 2 Junij 1663 aan de kamer, en het was waarschijnlijk dat hij zich toen te Utrecht vestigde. Hier legde hij zich op het schilderen van uit- en inlandsche vogels, waarin hij zijn vader en oom, J.B. Weeninx, tot leermeesters had, en waarin hij zoo uitmuntte, dat Europa hem den eeretitel gaf van de Raphaël der dieren. Immerzeel schreef: ‘Paauwen, fazanten, kalkoenen, hoenders en andere vogelen, zoo levend als dood, schilderde hij met een meesterlijk penseel. Zijne ordonnanties zijn gevarieerd en rijk; zijn koloriet is waar en schoon. Het zou bezwaarlijk zijn de natuur naderbij te komen. Er behoorde eene levendige verbeelding en een poëtische geest toe, om, zooals hij deed, het pluimgedierte in zijne verschillende bewegingen en neigingen voor te stellen. Men vindt aangeteekend dat hij een haan bezat, dien hij had weten te leeren hem tot model te dienen, met uitgebreide vleugelen, en dat hij naar keuze met zijn maalstok denzelven wist te stellen naar dat hem zulks in zijne ordonnanties te pas kwam. Ook had hij een groote verdienste in het schilderen van viervoetige dieren.’

Op het rijks museum te 's Hage en te Amsterdam vindt men verscheidene stukken van zijn penseel. Te 's Hage twee stukken met verschillend gevogelte; een dito waar een raaf van zijne vederen beroofd wordt en een Gezigt der diergaarde van koning Willem III op het Loo; te Amsterdam twee stukken met levende vogels; een Bloemstuk met verscheiden planten, vogels en kapellen; een stuk met dood wild; eene afbeelding met papegaaijen, andere vreemde vogels en apen; een landschap met een dooden reiger aan een tak van een boom hangende, doode eenden, patrijzen, een tak van een boom hangende, doode eenden, patrijzen, een gans en jagtgereedschap; een pendant met fazanten, haas, paauwen enz., en eindelijk een gezigt op eene hofstede met een pelikaan en nog eene menigte uitlandsche vogels.

Dit stuk is bekend onder den naam van het drijvend veertje, om een kleine veder, die zeer natuurlijk op het water schijnt te drijven.

Op de verkooping van Braamcamp waren twee schilderijen van hem, het eene voorstellende een Plein waarop vele vogels gezien worden, als op den voorgrond eenige kuikens, twee hoenderen en een kalkoen, wat verder een kraaijende haan, omringd van verscheiden hennen, in het verschiet eene boerderij; het ander was een Landschap, waar bij de stam van een boom een fraaije waterhond ligt, en daarachter een bok, geit en andere dieren. Het eerste werd voor f 470.00, het andere voor f 1,350.00 verkocht. Op de verkooping van de Vos goldt een waterverwteekening, waarop een paauw en meer gevogelte, f 50.00. Hij graveerde ook in zwarte kunst. Léon de la Borde vermeldt pluimgedierte op het bassecour enz. en een zittende patrijshond, naar zijn eigen schilderijen. Op de verkooping van den grave von Fries werden twee prentjes van dezen meester, een zittende hond en eene ordonnantie van vogels, voor f 10.00 verkocht. Hondekoeter oefende de kunst tot op het zestigste jaar zijns ouderdoms; hij overleed den 3 April 1695. Zijn portret is bij Houbraken.

Zie Houbraken, Kok, Immerzeel, Lev. en werk. der Holl. en Vlaams. Kunsts., D. II. bl. 47, 48; Kramm, Lev. en werk. der Holl. en Vlaams. Kunsts., D. II. bl. 718; Léon de Laborde, Hist. de la Gravure en manière noire, Paris 1839, 8^o.; Muller, Cat. van Portr.