Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 8. Tweede stuk

[Petrus, graaf van Holtzapffel]

HOLTZAPFFEL, (Petrus, graaf van) beklom veel hooger trap dan zijne afkomst scheen te voorspellen. In den jare 1585, in het graafschap Nassau-Hadamar geboren van eenen geringen schout, werd hij door den tijd tot den adelstand en den aanzienlijken post van keizerlijken generaal-veldmaarschalk verheven. Het deel, hetwelk hij gehad heeft in de Nederlandsche oorlogen, doet ons van hem gewagen. Zijne krijgszucht deed hem al vroeg zich in de oorlogskunde oefenen. Melander was de naam bij welken hij uit dien hoofde 't liefst wilde genoemd worden.

In den jare 1625 wierf hij een regement Duitschers, ten dienste van 't gemeenebest van Venetië en werd overste van hetzelve. In den jare 1633 trad hij in dienst van den landgraaf van Hessen Kassel, in den rang van generaalluitenant, met bevel over een regement. Nevens den hertog George van Brunswijk was hij in datzelfde jaar tegenwoordig in het beleg van de stad Hamelen, aan de Wezer. Veel bragt hij toe tot de overwinning, welke de gemelde hertog behaalde in een gevecht bij Aldendorf tegen de keizerlijke generaals Montecuculi, van Gromveldt en Böningshauzen, die Hamelen zochten te ontzetten.

Nog in 't zelfde jaar trok hij aan het hoofd van eenige Hessische troepen naar de Nederlanden, ter hulp van den prins van Oranje. Op den eersten Julij kwam hij in het leger van Boxtel, niet verre van 's Hertogenbosch, doch keerde eerlang naar Duitschland terug. In den jare 1634 trok hij op naar Westfalen tegen den keizerlijken generaal graaf van Geel, doch hier trof hem het ongeluk dat twee van zijne regementen onder de oversten Cratzenstein en Daling geslagen, beiden gevangen genomen en de steden Ham en Lunen veroverd werden. Om de schade te verhalen vereenigde hij zich met den hertog van Brunswijk, ontzette Kresfeld, verloste de gemelde gevangenen en heroverde de twee steden. Tegen het krijgsvolk van de Ligue zeer gelukkig gestreden hebbende, in het sticht Munster en na het doen eener reis in Holland nam hij zijn weg naar den Rijn en Mainstroom. In den jare 1637 deed hij een inval in Oost-Friesland en veroverde de schansen Werden en Stukhauzen, waarna hij nevens de landgraaf van Hessen-Kassel de winterkwartieren betrok; deze prins overleed daarin binnen Lier. Gedurende dit verblijf verscheen Holtzapffel op eene bijeenkomst, in welke door bemiddeling der algemeene staten met den vorst van Oost-Friesland een vergelijk werd getroffen, volgens 't welk de Hessische troepen zes maanden in zijne staten zouden ingekwartierd worden. De landgravin weduwe benoemde daarenboven onzen veldheer tot voogd over haren zoon en bevestigde hem in zijne krijgsrangen. In den jare 1640 was hij tegenwoordig in den veldslag bij Saalveld, tusschen de vereenigde Fransche, Zweedsche en Brandenburgsche troepen in 't keizerlijke leger, onder den aartshertog Willem Leopold van Oostenrijk. Thans viel hij onder verdenking van keizersgezindheid, men ontboodt hem te Kassel en gaf hem zijn afscheid. Toen vervoegde hij zich bij den paltzgraaf. Willem van Nieuwenburg kocht van hem het ambacht Angeoort en van graaf Hans Lodewijk van Nassau eenige goederen in het land van

Hadamar. Ter gelegenheid van den overgang van den graaf van Geel uit keizerlijken in Keur-Beijerschen dienst, in den jare 1654, werd aan Holtzapffel het opperbevel over 's keizers benden in Westfalen opgedragen en hij tevens tot den adelstand verheven Nog hooger steeg zijne waardigheid in het volgende jaar, wanneer de post van keizerlijken generaal-veldmaarschalk op hem kwam, door het overlijden van Mathias Gallas. Met een ongelukkigen uitslag leverde hij in die betrekking eenen veldslag aan de Zweedsche legerbenden. Op den zevenden Mei des jaars 1658 met diezelfde mogendheid andermaal handgemeen geworden zijnde, niet verre van Augsburg, ontving hij in de schouder en regter borst twee zoo zware wonden, dat hij in het gasthuis der genoemde stad nog denzelfden dag daaraan overleed. Ruim twee maanden later werd zijn lijk naar zijne landgoederen in Nassau-Hadamar gevoerd. Holtzapffel was in den jare 1638 te Groningen in 't huwelijk getreden met vrouwe van Effern, weduwe van den overste Bernhard Boglaf van Platen. Hij verwekte bij haar eene dochter. Elizabeth Charlotta, die door haar huwelijk met vorst Adolf van Nassau-Siegen de vaderlijke goederen in dat geslacht overbragt.

Zie Puffendorf, Comment. de Reform. Suecicis passim: Kok, Vad. Woordenb., D. XXI. bl. 7 volgg.; Bosscha, Neerl. Heldend. te Land, D. II. bl. 226.