Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 8. Tweede stuk

[Cornelis Hille]

HILLE (Cornelis) of Cornelis Hillenius, de zoon van Cornelis en Digna van Dongen, zag in Engeland het levenslicht, werwaarts zijne ouders wegens de vervolging hier te lande waren gevlugt. Den 30 September 1568 werd hij te Norwich door Theophilus Ryckwaert, predikant bij de Nederlandsche Hervormde gemeente aldaar, gedoopt. Ook hij wijdde zich aan de Evangelie-bediening en na te Uitgeest en Akersloot, en te Hillegondsberg zijn standplaats te hebben gehad, werd hij te Alkmaar beroepen. In de toen zich openbarende twisten tusschen Arminius en Gomarus deed Hillenius zich als een heftig voorstander kennen van de leerstellingen des laatsten. Hij was het vooral, die de onvoorwaardelijke onderteekening van confessie en catechismus doordreef, niettegenstaande de staten op eene herziening dezer symbolische schriften hadden aangedrongen. Door zijn toedoen ook werden enkele predikanten, die deze onderteekening weigerden, in hunne bediening geschorst, waaruit de eerste moeijelijkheden ontstonden. Dreigender werden de twisten toen Hillenius zich tegen zijn ambtgenoot, den even onrustigen Venator verzette, en de oneenigheden zich uitbreidden onder den kerkeraad en de regering. De staten van Holland moesten tusschen beiden treden, en het gevolg was, dat Hillenius in 1609 werd afgezet. Voor zijne aanhangers predikte hij nog gedurende eenigen tijd te Koedijk. Daarna begaf hij zich naar Am-

sterdam, waar men hem met opene armen ontving. In 1612 werd hij te Groningen beroepen. Hij ging er heen, na den 31 Mei te Egmond binnen met eene predikatie over I Petr. V. vs. 10 van zijne Alkmaarsche gemeente afscheid genomen te hebben. Wanneer hij te Groningen overleden is, is ons niet bekend.

Als Contra Remonstrant bekleedde Hillenius onder zijne geestverwanten eene voorname plaats, zoowel op de vergadering van 1612 te 's Gravenhage als op die van 1615 te Amsterdam was hij tegenwoordig. In de Contra-Remonstrantsche vergadering van 1616 te Amsterdam nam hij het scribaat waar, en door Groningen werd hij ter nationale synode van 1618 afgevaardigd. Lodewijk Willem van Nassau achtte hem hoog, en gaf hiervan bewijs door hem het oppertoezigt over kerkelijke zaken in Drenthe op te dragen. Dit is het eenig voorbeeld van een kerkelijk super-intendantschap in ons vaderland.

Van Hillenius kennen wij de volgende geschriften:

Corte ende waeracht. verantw. over de proceduren ende resol., die de vroedsch. van Alckmar gelyck teghen andere, als insonderheyt over ende teghen C. Hillenium op den 17 Jul. 1610 hebben ghenomen, enz. Enckhuysen 1610, 4^o.

Provisionele ontdeckinge eeniger misslaghen, dewelcke A. Venetor .... teghen het lasterboeck C. Hillenii ende syner voorstanders .... heeft begaen ende voortgebracht enz. Franeker 1611, 4^o.

Sermoen waarin bewesen wort, dat de mensche geensins door de wercken voor God wort gherechtveerdicht. Ghedaen door C. Hillenium, den 13 Mart .... binnen Amsterdam. 't Amst. 1612.

Sermoen ofte predicatie waarmede C. Hillenius, na Groeninghen verreysende .... van syn oude .... gemeynte .. afscheyt heeft genomen, enz. t' Amst. 1614.

Zie Uytenbogaert, Kerck. hist., bl. 460 vv., 490-495; Trigland, Kerck. gesch., bl. 512-517; Brandt, Hist. der Ref., D. II. bl 90, 105, 112-114, 430, 931, D. III. bl. 644, 654; Ypey en Dermout, Geschied. der Ned. Herv. Kerk, D. I., Aanhangs., bl. 165, D. II. Aanhangs., bl. 55; Kist en Royaards, Nederl. Archief, D. III. bl. 208, 214, 223, 251; Muller, Bibl. van Pamfl., Nrs. 887, 925, 1018, 1116.