Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 8. Eerste stuk

[Hendrik III]

HENDRIK III, zoon van keizer Koenraad II, was 22 jaren oud toen hij in 1039 de regering aanvaardde. Hij was evenmin als zijn vader van wetenschappelijke kennis ontbloot, daar zijne verstandige moeder Gisela hem dikwijls voorgehouden had, dat men boeken moest lezen. Hij bevond zich te Utrecht toen zijn vader aldaar op het paaschfeest van 1039 overleed. 's Vorsten ingewanden werden ter aarde besteld in de St. Maartens kerk, waarom dezelve door Hendrik III begiftigd werd met verscheidene landerijen, gelegen in den omtrek van de tegenwoordige stad Groningen, welke in den keizerlijken giftbrief den naam van villa draagt. In 1046 bevond zich de keizer wederom te Utrecht om er het paaschfeest te vieren. Gedurende zijn verblijf aldaar deed hij aan de rivier de Maas een aanzienlijke vloot uitrusten, om te dienen tegen Dirk IV, graaf van Holland, met wien hij thans in oorlog was. De vloot, voor Dordrecht genaderd zijnde, maakte zich meester van de stad, welke, op keizerlijk bevel, van krijgsbezetting werd voorzien. Vervolgens zakte de vloot af naar Vlaardingen, alwaar de graaf zich thans bevond. Ook deze plaats moest voor 's keizers overmagt bukken. Hierop verliet de keizer deze landen en begaf zich naar Spiers. Hier ontving hij in 1047 berigt van nieuwe vijandelijkheden van graaf Dirk, weshalve hij andermaal eene vloot naar Vlaardingen deed afzakken, aan boord van welke zich de keizer in eigen persoon bevond. Deze togt viel ongelukkig uit. De troepen konden te lande van wegen het vergevorderde jaargetij weinig uitvoeren; de schepen waren slecht van noodwendigheden voorzien, en werden een gemakkelijke prooi van graaf Dirk. Om de schrik, hierdoor onder de gelande troepen ontstaan, was de keizer genoodzaakt in allerijl naar Utrecht de wijk te nemen, waar hij ter naauwernood en niet zonder een

groot verlies binnen kwam. Dordrecht en al het overige, dat de keizer den graaf had afhandig gemaakt, werd thans door dezen met geringe moeite overmeesterd. Hij stierf in zijn 39ste jaar (5 October 1056) te Botfeld in den Hartz, werwaarts hij zich begeven had om te jagen.

Zie Becker, Algem. Geschied., D. IV. bl. 153; Weber, Weltgeschichte, Th. I. S. 325; Heda, Hist. Epp. Ultraject., p. 120, 121; Anselmus in Wazone. Cap. CVII; Gesta Episc. Leod., Cap. LXIII apud Mart. & Durand, Veter. Monum, T. IV. p. 903; Magn. chron. Belg., p. 114; Lamb. Schafnaburg., ad annum 1047; Chronic. Herveld ad annum 1047; Struvius. Hist. Germ. in Henrico IV, § II. p. 358, Ed. Schardii, T. I.; Hermannus Contract. ad annum 1047; Joh. de Beka, Chron. Ultraj., p. 28; Kluit, Hist. Crit. Comit. Holl. & Zeel., T. I. P. I. p. 48, Wagenaar, Vaderl. Hist., D.H. bl. 154, 157, 158, 167; Kok; Vad. Woordenb., o.h.w.; v.d. Chijs, de Munten der Bisschoppen enz. van Utrecht, bl. 21-24.