Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 7

[Nicolaas Grevinchoven]

GREVINCHOVEN (Nicolaas) was volgens Soermans een zoon van den voorgaande, welk berigt waarschijnlijk wordt, daar de zoon van Nicolaas mede Caspar genaamd was. Hij is een der uitstekendste Remonstrantsche godgeleerden geweest, die in de dagen der Dordsche Synode zich door vele geschriften heeft doen kennen, en daarna de belangen der Broederschap trouw en ijverig heeft behartigd. Van zijne opvoeding is ons niets bekend. In 1601 ontmoeten wij hem het eerst als predikant te Rotterdam. Daar zag hij zich in 1612 in de oneenigheden gewikkeld, die zich in zeer vele gemeenten openbaarden, ten gevolge der twisten tusschen Gomarus en Arminius. Grevinchoven was het gevoelen van den laatsten toegedaan, en hierdoor stond hij vijandig tegenover zijn ambtgenoot Geselius. Ofschoon hij in zijne overige ambtgenooten zoovele geestverwanten vond, en de regering op de hand der Remonstranten was, zoo had hij toch van de Contra-Remonstranten zoovele onaangenaamheden te verdragen, dat hij in 1617 aanbood zijn ambt neder te leggen. Dat hij intusschen niet ophield voor zijne overtuiging te strijden, en zijne broederen te ondersteunen in de maatregelen die genomen werden, nu de toekomst zich steeds duisterder liet aanzien, bleek uit hetgeen hij tegen Smout en anderen in het licht gaf, en uit zijne tegenwoordigheid op eene vergadering der Remonstranten te Utrecht.

Natuurlijk kon Grevinchoven in 1618 eene afzetting niet ontgaan. Evenwel wilde zijne gemeente hem niet naar 's Gravenhage laten vertrekken, toen de Staten hem ontboden. Hoewel hem het prediken werd ontzegd, zoo mogt hij toch in het land blijven, en zoo nam hij deel aan de bijeenkomst, die in Maart 1619 door de Remonstranten werd gehouden. Doch juist hierom werd hij in Mei andermaal ingedaagd. Grevinchoven achtte het raadzaam niet te verschijnen, maar het land te verlaten, waarop hij als de overigen gebannen werd.

Door de Remonstranten te Waalwijk en Antwerpen werd hij aanstonds welkom geheeten. Als Scriba nam hij deel aan de beide eerste vergaderingen, terwijl hem tevens het geldelijk beheer werd toevertrouwd. Met Uytenbogaert en Episcopius werden hem de gewigtigste zaken en zendingen opgedragen. Zijne reis naar Keulen, in Mei 1621, om aldaar een

toevlugtsoord voor de Remonstranten te zoeken, was wel te vergeefs, maar des te voorspoediger, één jaar later, zijne reis naar Holstein. Daar regelde hij de vestiging der Remonstranten te Frederikstadt, in welke stad hij zelf zijne woning opsloeg. Na eerst afwisselend met anderen gepredikt te hebben, aanvaardde hij hier in 1624, met toestemming van de directeuren der sociëteit, het predikambt.

Intusschen verlangde de Rotterdamsche gemeente, die na eenige jaren van verdrukking het hoofd weder begon op te heffen, hem terug. Hij vroeg daarom zijn ontslag, doch kwam eerst in 1627 in het vaderland terug. Eene voortdurende ongesteldheid verhinderde hem evenwel te prediken, ofschoon hij als mededirecteur de algemeene belangen bleef behartigen. Zoo vergat hij ook de gemeente te Frederikstadt niet, toen hij zich gedurende eenigen tijd te Hamburg ophield. Eindelijk zou hij van daar in Februarij 1632 naar Rotterdam overkomen, doch eene ziekte, waaraan hij in Mei bezweek, hield hem terug.

Grevinchoven was een scherpzinnig en kundig godgeleerde, die aan de zaak der Remonstranten groote diensten heeft bewezen, welke nog te weinig naar waarde zijn geschat, en die door zijn beminnelijk karakter en zijnen warmen ijver zich vele vrienden had gemaakt. Onder deze behoorde, behalve Uytenbogaert en vele Remonstrantsche predikanten, ook de Groot, die na zijne ontvlugting in Grevinchoven's woning te Antwerpen gastvrij was ontvangen en bij zijne begravenis te Hamburg tegenwoordig was.

Grevinchoven was gehuwd met Sara Schaelkens, die den 21^sten Januarij 1629 te Rotterdam overleed en met hunnen zoon, Casparus Grevinchoven de jonge, mede in dat jaar overleden, begraven werd op het koor in de groote kerk.

De afbeelding van Grevinchoven ziet het licht, door B. Bos gegraveerd en ook later bij Soetens en Zoon te 's Hage gelithographieerd uitgegeven. De dichter J. Brandt voegde er het volgende bijschrift aan toe:

De volgende geschriften zijn ons van hem bekend:

Cort berecht nopende seeckere copije van een remonstrantie..... vervatet in eenen seynt-brief.... d. Joannis Wtenbogaert aen.... N.G.... Rott. 1612.

Korte ende grondighe refutatie.... van een zeker boecxken, onlancx in druc uytghegheven, door eenen onghenoemden liefhebber der waerheyt, op den name van Adam Hertwech..... Rott. 1612.

Theologische verhandelinghe over twee poincten, huydens-daeghs

in geschil staende..... tusschen Guilhelmum Amesium ende Nicolaum Grevinchovium..... Rott. 1615.

Nicolai Grevinchovii Apologia publica et privata, hoc est, abstersio calumniarum Adriani Smouti quibus in suo, quem inscribit, Nic. Grevinch. Heautontimoroumeno, illustres ordd. ac plerasque civitates Hollandiae, nec non Remonstrantes, eorumque patronos, socios, aliosque cum istis pacem colentes, nominatim vero Nic. Grevinchovium, in odium atque invidiam orbis christiani adducere satagit, Rott. (1617).

Vertoogh van verscheyden nieuwigheden, nopende principalyc d'absolute praedestinatie metten aenkleven van dien..... Rott. 1617.

Thien Contra-Remonstrantsche positien voor grouwelyk ende afgryselyc verklaert in de laetste Geldersche synode tot Arnhem..... Rott. 1618.

T' ghebesoigneerde, dat is, 't ghene in sekere heymelijcke vergaderinghe binnen Rotterdam, bij eenighe Remonstrantsche predicanten..... is verhandelt gheworden in Martio 1616..... (Rott. 1619).

Fundament van de ware Christelijke Religie, Rott. 1619, 4^o.

Der Remonstranten Kerck-gangh: dat is: verscheydene redenen, waerom de Remonstrants-ghesinde hare afghesonderde vergaderingen niet en behooren na te laten.... 1619.

Naem-scherm der Remonstranten: teghen de naemschendelycke calumnien uytghestroyt by den Hove provinciael in Hollant, door 't uytgeven van het lasterschrift Henrici Slatii.... 1623.

Amsterdamsche Beroerte, dat is: waerachtig Verhael van den Oproer die Paesch-maendagh lestleden binnen Amsterdam is voorghevallen, 1626.

Twee copien, d'eerste van eene remonstrantie.... tot bewaernisse van de Remonstrantsche predicanten, d'andere van eene verantwoordinghe voor deselve predicanten.

Acta van eenige Remonstrantsche Dienaren, verantwoordt tegen sekere Bedenckingen over deselve Acte onlanghs uytghegheven, 1626.

Vertoogh van den Contra-Remonstrantschen Joabs-kus, 1626.

Zie Uytenbogaert, Kerck. Hist. bl. 580-585, 1025, 1085-1087; Trigland, Kerck. gesch. bl. 531, 562, 635, 1101, 1105; Brandt, Hist. der Reform. D. II. bl. 180, 228, 284, 417, 488, 542, 883, 909, 944-946, D. III. bl. 41, 46-82, 101, 171, 685, 749*, 752*, D. IV. bl. 82, 489, 830-838, 865; Soermans, Kerk. Reg. van Zuid-Holl. bl. 98 en Naberigt bl. 2; Praest. et erud. vir. epist. theol. et eccl. Ep. 443 en p. 418, 516, 583, 722, 954; Cattenburgh, Bibl. Rem. p. 75-78; W. te Water, Tweede Eeuwget. van de geloofsbel. bl. 80, 243, Ypeij en Dermout, Geschied. der Nederl. herv. kerk, D. II. bl. 264, 274; van Abkoude, Naamreg. van Ned. Boek. D. I. St. III; Regenboog, Hist. der Remonst. D. I. bl. 77, 95, 121, D. II. bl. 180, 193, 303; Kist en Royaards, Arch. voor kerk. geschied. D. IX. bl. 341; Dezelfden, Nederl. Arch. voor kerk. geschied. D. III. bl. 246; J. Tideman, De Remonstr. Broedersch. bl. 16, 29,

30, 47, 49, 320; Dezelfde, Frederikstad aan den Eider, bl. 23; van Harderwijk, Nauml. en Levensbijz. der Predik. te Rott. bl. 20-23; Muller, Cat. van Portrett.; Glasius, Godgel. Nederl. D. I. bl. 556-558 D. III. bl. 660; Tiele, Bibl. van Pamfl. N^o. 999, 1024; 1150, 1258, 1493, 1658, 1671, 2028, 2140, 2147, 2151, 2153.