Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 7

[Egbert Joan Greve]

GREVE (Egbert Joan) werd geboren te Deventer den 4^den October 1754. Zijne ouders waren Hendrik Greve, koopman aldaar, en Hendrike Everdina Frantzen, eene vrouw van vlug verstand, doordringend oordeel, gevoelig gestel en naauwgezette godsdienstigheid. De Latijnsche scholen in zijne geboorteplaats doorloopen hebbende, kwam hij in 1771 aan het Athenaeum aldaar, waar destijds de oude letterkunde door Ruardi, de wijsbegeerte door Heineke en de Oostersche talen en godgeleerdheid door Rückersfelder onderwezen werd. Zeven jaren bragt hij hier in de vlijtige beoefening dier onderscheidene vakken, bijzonder der Oostersche talen, door, en begaf zich vervolgens in 1778 naar de Leidsche Hoogeschool, waar hij de beide Schultensen, Hollebeek, Gillissen, van der Kemp, Scholten, Boers, Nahuis en Rietveld hoorde en zich in den gemeenzamen omgang van sommige hunner verheugen mogt.

Reeds van zijne jeugd af gaf Greve, met een scherp oordeel en tevens met eene zeldzame vlugheid en groot geheugen bedeeld, blijken van een grooten leerlust, onvermoeide arbeid-

zaamheid, en vooral van een geest, geschikt om in de moeijelijkste vakken van wetenschap zijn eigen weg te gaan, en zelf zijn eigen pad eerst te banen. Zoo trok hem, nog aan de Latijnsche school zijnde, het lezen der oude en algemeene geschiedenis aan, en rustte hij niet voor dat hij Westerbaan's werk in bezit en in één jaar doorlezen had. Reeds als student te Deventer begon hij het boek van Job te bewerken, en kreeg, door het lezen der poëtische boeken van het Oude Testament en het vergelijken der Arabische dichtkunst, zijne denkbeelden nopens het Hebreeuwsche Metrum. Hij las ook te Deventer reeds den Timur, door Manger uitgegeven, met de pen in de hand, en verzamelde de woorden, die in het Lexicon van Golius ontbraken. Toen hij te Leiden zich mede op het kollegie over het Arabisch van den Hoogleeraar Schultens vervoegd had, en aan dezen, bij de eerste toevallige proeve, Greve's vergevorderde kundigheid in die taal bleek, nam hij hem, na die eerste les, alleen, betuigde dat het gewoon kollegie voor hem niet meer geschikt was, noodigde hem om zich op een gemeenzamen voet verder te komen oefenen, en verstrekte hem daartoe Oostersche handschriften ten gebruike uit den schat van het Legatum Warnerianum. Ook als student te Deventer was hij begonnen de kerkvaders grondig te oefenen, en hij zette dit te Leiden ijverig voort. Hoezeer van kindsbeen af streng gehecht aan zijne kerkleer, deed hem zijn vrije geest van onderzoek zich daarboven verheffen, en hij beoefende met een vrijen blik de bronnen zelven der Christelijk leer, vooral de Brieven van den Apostel Paulus. Hij las ook zoo de werken van Luther en andere kerkhervormers, en stelde dan ook zoo veel prijs op het echt beginsel der Hervorming, dat hij bij zijn examen als proponent, den 29^sten April 1783 bij de klassis van Deventer, weigerde de gewone onderteekening der Formulieren anders te doen, dan onder de uitdrukkelijke voorbehouding ‘als menschelijke inzettingen,’ volgens Art. 2 der Geloofsbelijdenis zelve.

Geene beroeping krijgende, waartoe hem zijne godsdienstige en staatkundige denkwijs in den weg stond, en waartoe hij ook weinig moeite deed, omdat hij ook wegens zijne zwakke stem en ligchaamsgesteldheid er zich ongeschikt toe rekende, bleef hij tot 1787 in het ouderlijke huis, zich met zijne studiën bezig houdende. Bij den intogt der Pruissische troepen te Deventer, in dat jaar, leed het huis zijns vaders ook van het plunderend graauw, en werden zijne boeken en papieren gedeeltelijk verstrooid. Hij begaf zich hierop met zijnen jongeren broeder naar Steinfurt, waar destijds verscheidene Hollandsche uitgewekenen eene aangename toevlugt en goed onthaal vonden, voltooide er twee zijner werken en keerde in het voorjaar van 1789 in het ouderlijk huis terug.

Bij de omwenteling van 1795 bedankte hij voor het hem aangeboden professoraat in de Oostersche talen aan het Athe-

naeum in zijne geboortestad, en zag zich in het begin van 1796 voor het district Winterswijk tot lid der eerste Nationale Vergadering gekozen. Ofschoon minder voor de staatkundige loopbaan geschikt, nam hij echter deze betrekking met moed en ijver, gedurende de zitting dier eerste vergadering, waar. In den zomer van 1797 ontving hij eene roeping, beter over eenkomende met zijn aard en studiën, namelijk die van Hoogleeraar in de Oostersche talen en Hebreeuwsche oudheden aan de Hoogeschool te Franeker. Hij aanvaardde dien post op den 15^den November van genoemd jaar, met eene redevoering: de nexu, qui studio linguarum orientalium cum ceteris artibus et doctrinis humanioribus intercedit indivulsus, welke, in der haast opgesteld, slechts op aandrang van het bestuur en tegen zijn zin (te Leeuwarden 1800 in 4^o.) is in het licht gegeven.

Van nu af aan was Greve bestendig werkzaam, zoo in het houden zijner lessen, als bijzonder in het voortzetten of afwerken van zijne voorheen gemaakte ontwerpen, vooral de metrisch-kritische behandeling der dichterlijke gedeelten van het Oude Testament. De vurige ijver, waarmede hij zich aan deze bij hem zoo gelief koosde bezigheid overgaf, en het groot belang dat hij in de volvoering derzelve voor de Hebreeuwsche letterkunde stelde, onderhielden zijne onvermoeide arbeidzaamheid, maar deden hem zijn zwak en gevoelig ligchaamsgestel vaak te weinig in acht nemen. Zoo had hij ook een goed deel der laatstverloopene groote vakantie te Franeker doorgebragt, en de taak die hij zich zelven gesteld had, eer hij zijne familie te Deventer wilde gaan bezoeken, eindelijk afgedaan, toen hij zich eerst naar Harlingen begaf om bij zijne aanbehuwde familie eenige uitspanning te zoeken. Hier overviel hem weldra eene zenuwkoorts, die den 13^den Augustus 1811 een einde aan zijn werkzaam leven maakte. Zijne afbeelding ziet het licht in het Vervolg op Wagenaar, het 38^ste deel.

De werken van Greve, waarin hij zich ook als kundig exegeet kennen deed, zijn getiteld:

Ultima Capita Jobi ad Graecam Versionem recensita, notisque instructa ab E.J. Greve. Accedit Tractatus de Metris Hebraicis praesertim Jobaeis pars I. Dav. 1782. 8^o. pars II. Steinf. 1791.

In de voorrede en opdragt van het eerste deel van dit werk had Greve zijn gevoelen geuit over de gepleegde Pruissische geweldenarij. Naauwelijks had de Deventersche regering zulks voor de uitgave vernomen, of zij liet uit al de exemplaren eenige bladen scheuren, waarin melding van de plaats gehad hebbende gebeurtenissen gemaakt was.

De Brieven van den Apostel Paulus aan de Efeziers, de Colossers, en de eerste aan Timotheus, nevens den brief aan Philemon. Uit het Grieksch vertaald met eene verklaring. Uitgegeven door E.J. Greve. Devent. 1790. 8^o.

Vaticinium Nahumi et Habacuci, cum interpretatione et notis, Amst. 1793. 4^o,

De Brieven van den Apostel Paulus aan de Romeinen, de Corinthiërs en de Galaten met aanmerkingen; benevens eene Verhandeling over de echtheid en het gezag van den Brief van Jacobus, Amst. 1794-1811. 8^o. 4 deelen.

Opstellen in de Verstrooide gedachten over verschillende onderwerpen, Franeker, 1804. 8^o.

Van de Staatszorg der Overheid voor den Godsdienst, en de Vrijheid der Christenkerk in Nederland (zonder naam), Franek. 1804. 8^o.

Vaticiniorum Jesaioe volumen postremum a C. XL ad XLVI Hebraica ad numeros recensuit, versionem et notas adjecit: Accedit Interpretatio Belgica, Amst. 1810. 8^o.

Losse stukjes, uitgegeven door R. Feith, Haarl. 1813. 8^o.

Hij liet nog verscheidene werken over het metrum, de Psalmen en andere stukken van het Oude Testament in handschrift na, die niet zijn uitgegeven.

Zie Algem. Konst- en Letterb. 1811. D. II. bl. 130, 131, 294-299, door ons voornamelijk gevolgd; Verv. op de Vaderl. Hist. van Wagenaar, D. XXXVIII. bl. 87 met portret; Feith, op het afsterven van mijnen vriend E.J. Greve enz. (Zwolle 1811). 8^o.; van Kampen, Geschied. der Ned. Lett. en Wetensch. D. II. bl. 571-572; Lotze, Egberti Joannes Grevii laudatio, Lugd. Bat. 1815. 8^o.; de Jong, Naaml. van Boek.; Glasius, Godgeleerd. Nederl. die hem verkeerdelijk Everhardus Johannes noemt.