Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 6

[Frederik III]

FREDERIK III, of van Baden, zes en vijfstigste Bisschop van Utrecht, was een zoon van den Markgraaf Karel van Baden en van eene zuster van Keizer Frederik III, van Oostenrijk. Toen hij den 13^den Mei 1496, voornamelijk door invloed van Keizer Maximiliaan en van diens zoon Filips de Schoone, door de Kanoniken, met eenparigheid van stemmen, tot den Bisschoppelijken zetel verkozen was, was hij Kanonik van de Keulsche kerk, Zijne intrede te Utrecht had den 17^den September van genoemd jaar plaats, terwijl de huldiging, door de pausselijke bevestiging voorafgegaan, den 22^sten van die maand met veel luister en plegtigheid geschiedde.

Spoedig daarop moest Bisschop Frederik het zwaard voor de rust en veiligheid zijner staten trekken. De Heeren van Wisch, die acht jaren te voren hunne eischen op het Sticht met tegen-

zin hadden opgegeven, trokken thans aan het hoofd der Groote Gaarde, eene bende afgedankte soldaten van Hertog Albrecht van Saksen, het Bisschoppelijk gebied binnen, en plunderden en roofden alles wat zij ontmoetten. Frederik van Baden, ondersteund door den Hertog van Gelder, had het geluk hen in 1498, na een hevig gevecht, te verslaan.

In het volgende jaar had de Hertog van Kleef, die sedert lang te vergeefs op de voldoening van zekere gelden had aangedrongen, welke hij de stad Utrecht geleend had, de stad Rhenen ingenomen en de omstreken van Utrecht geplunderd. Frederik van Baden, ondersteund door de steden van het Boven-Sticht, viel hierop in des Hertogs staten, hield er vreesselijk huis en veroverde Gennep, waarna den vrede gesloten werd.

De volgende jaren van zijne regering leverden weinig belangrijks, hem betreffende, op. Rust en vrede mogten zijne staten evenwel niet genieten. Veel last en schade had het Sticht van de Geldersche krijgsbenden te verduren, die van daaruit in Holland stroopten. De krijgsmagt door Keizer Maximiliaan, onder den Vorst van Anhalt, afgezonden om de Geldexschen in bedwang te houden, maakte het niet veel beter. In 1512 had Bisschop Frederik te strijden tegen zijnen oproerigen leenman Roelof van Munster, Heer van Ruinen, Slotvoogd van Koeverden en Drost van Drenthe, dien hij dan ook, met kracht van wapenen, tot onderwerping dwong. Naauwelijks van dezen vijand ontslagen, geraakte hij in oorlog met de Groningers, die in 1514 en 1515 door plunderen en rooven vooral aan de inwoners van Drenthe veel schade toebragten.

Door zooveel tegenspoed afkeerig van het bewind geworden, en door jaren en ziekte afgemat, haakte Bisschop Frederik naar rust. Na eenige onderhandeling ruimde hij zijnen zetel aan Filips van Bourgondië in, voor een jaarlijks onderstandsgeld van vijf duizend Rijnsche gulden, waarna hij zich naar Lier in Brabant met der woon begaf, waar hij, den 24^sten September 1517, nog geen jaar na zijnen afstand, op negen en vijftigjarigen leeftijd, overleed. Zijn lijk werd naar Baden gevoerd en aldaar begraven.

Eenparig is het oordeel over Frederik van Baden uitgesproken. ‘Geldzucht,’ zegt de Heer Arend, ‘en eene heerschende neiging voor weelde, pracht en overdaad, welke zijne inkomsten niet konden bevredigen, wierpen eene schaduw op de overigens beminnelijke inborst van dezen Kerkvoogd, welke den vrede zocht, maar slechts krijg en onrust vindende, niet schroomde, zelfs in de hagchelijkste omstandigheden, moedig het oorlogszwaard op te vatten, hetwelk hij met beleid voerde.’

Zie Batav. Sacra, D. II. bl. 516-520; van Mieris, de Munten en Zegels van Utr, bl. 275-284; Cortgeen, Stichtsche Cleyne Chronicke, bl. 56; Hoogstraten, Woordenb. op Frederik; Wage-

naar, Vaderl. Hist. D. IV. bl. 316, 408; Tegenw. Staat- van Utr. D. I. bl. 108-112; Scheltema, Staatk. Nederl. D. I. bl. 355, 356; Overijss. Alm. voor Oudh. en Lett. 1841. bl. 235-242; Schinkel, Ceschied- en letterk. Bijdr. bl. 58; Arend, Algem. Geschied. des Vaderl., D. II. St. III. bl. 312-331; van der Chijs, de Munten der Heeren en Steden van Overijss. bl. 102, 104; de Munten van Friesl. Gron. en Drenth. bl. 15; de Munten van Utr. bl. 223, 331-338.