Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 6

[Hendrikus Octavius Feith]

FEITH (Hendrikus Octavius), zoon van den voorgaande, werd geboren te Zwolle, den 19^den November 1778. Hij studeerde te Groningen, en werd er den 8^sten Februarij 1800, na het verdedigen eener Dissertatie de Tyrannide, tot Doctor in de beide Regten bevorderd. Spoedig daarop werd hij aangesteld tot Regter van de drie Waarden en Commerzijl, Ezinge en Hardeweer en Feerwert in de provincie Groningen, voor welke betrekking hij weldra bedankte, zich bij de nieuwe regterlijke organisatie als advocaat te Groningen nederzette, en aldaar gedurende een reeks van jaren de vertrouwde pleitbezorger en welsprekende regtgeleerde was. In 1838 tot lid van het toen opgerigte provinciaal geregtshof benoemd, deed hij zich steed als een practisch regtsgeleerde en scherpzinnig en ijverig regter kennen, tot dat ligchamelijke verzwakking hem, slechts veertien dagen voor zijnen dood, noodzaakte zijne werkzaamheden te staken.

Ook buiten den kring zijner regterlijke betrekking werd Feith tot belangrijke posten geroepen. Reeds in 1815 werd hij Curator der Latijnsche scholen, uit welke betrekking hij, op zijn verzoek in 1845, werd ontslagen. In 1827 werd hij lid van den Raad der stad Groningen, bekleedde die betrekking tot 1847, als wanneer hij, wegens familiebetrekkingen in den Raad daarvan afstand deed. Van den 1^sten Junij 1829 nam hij als lid der provinciale Staten een ijverig deel aan de behartiging van de aangelegenheden der provincie, waaraan hij nog naauwer werd verbonden, toen hij door den koning in 1832 tot haren Archivaris werd benoemd. Ook viel hem in 1840 de eer te beurt, geroepen te worden tot lid van de dubbele Kamer der Staten-Generaal bij de herziening der Grondwet, en in 1846 verkozen te worden tot Curator der Groningsche Hoogeschool.

Als lid van kerkelijke collegien, gestichten van weldadigheid, genootschappen en vereenigingen ter bevordering van kunsten of wetenschappen zag Feith zich meermalen geroepen, en betoonde hij zich steeds een ijverig, bereidwillig en degelijk medearbeider, voorganger of begunstiger van derzelver belangen. Wat hij eerst zes jaar als lid, daarna een en twintig jaren als

voorzitter van de Hoofddirectie van het Instituut voor Doofstommen gedaan heeft, mag vooral niet worden vergeten. Met hart en ziel was hij voor de belangen der ongelukkige doofstommen in den weer, en zoo lang die inrigting bestaat zal de naam van Feith daar in gezegend aandenken blijven. En vond de nederige man reeds belooning genoeg voor zijn rusteloos streven, in de erkenning zijner verdiensten door allen die met hem medewerkten of voor wie hij werkte; zijne verdiensten werden ook erkend door Koning Willem I, die hem tot ridder der orde van den Nederlandschen leeuw verhief.

Bij zooveel en zoovelerlei arbeids vond Feith nog den tijd om een aantal belangrijke geschriften zamen te stellen. Wij laten daarvan eene zooveel mogelijk naauwkeurige chronologische lijst volgen.

Redevoering over den pligt, welke op alle leden van de burgerlijke maatschappij gelegd is, om in dezelve, zooveel zij vermogen, bij te dragen ter voortplanting der deugd, en ter verlichting van het verstand; uitgesproken ter gelegenheid van het 25 jarig feest der maatschappij tot Nut van 't Algemeen, Gron. 1809. 8^o.

(Met Mr. T.H. Tresling) Memorie van Rechte, inhoudende de gronden, waarom de eigenaren van landen, in het departement van de Wester-Eems gelegen en onder eene zoo genoemde vaste en altoos durende beklemming uitgedaan, van oordeel zijn dat deze hunne goederen uit krachte van de wet van den 18^den December 1790 niet afkoopbaar zijn, noch ter bewaring van dezelven in de hypotheken registers behoeven ingeschreven te worden, Gron. 1813. 8^o.

Redevoering, uitgesproken ter gelegenheid van het 25 jarig feest van het Departement Groningen der maatschappij tot Nut van 't Algemeen, den 8^sten van Louwmaand 1817, over de inrigtingen, welke, van oudsher in deze Provivcie, maar bijzonderlijk in deze stad, ter bevordering van kunsten en wetenschappen zijn daargesteld, met vele oudheid- en geschiedkundige aanteekeningen, Gron. 1819. 8^o.

Memorie van regte, over eenen eisch tot afscheiding van een deel eener beklemming bij Saisie-immobilière, gearresteerd ten laste van den te boek staanden meyer, Gron. 1824. 8^o.

(Met anderen) Memorie van Regte over het Erfpachtsregt ingevoerd bij de wet van 10 Januarij 1824 met betrekking tot de Groninger vaste beklemming, Gron. 1831. 8^o.

Het Groninger beklemregt; of verzameling van Staats-resolutien, en andere, tot het beklemregt betrekkelijke stukken, met aanteek. voorzien, Gron. 1828 en 1837, 8^o. 2 deelen.

Redevoering bij de viering van het vijftig jarig bestaan der maatschappij tot Nut van 't Algemeen, over den voortgang die er ten allen tijde in de beschaving en ontwikkeling der menschheid is aanwezig geweest, en onze maatschappij als dezen voort-

gang ondersteunende en bevorderende, gehouden den 19^den November 1834, Gron. 1836. 8^o.

(Met Prof. A. Ypeij) Oudheden van het Gooregt en Groningen, ontleend uit den giftbrief van Hendrik III aan de St. Martenskerk van Utrecht, van den jare 1040, Gron. 1836. 8^o.

Over de karspellasten van Grijpskerk enz. met eene bijlage over het collatieregt van Grijpskerk, en eene verhandeling over de oude jaartaksen en de voormalige verponding in deze Provincie, Gron. 1840. 8^o.

Geschiedkundig betoog dat de Priesteren reeds voor de 15de eeuw, in de Vriessche landen, tusschen het Vlie en de Wezer, zoo als overal elders, leefden in den ongehuwden staat; geplaatst in het 6de deel der werken van het Genootschap: Pro excoldendo Jure patrio (Gron. 1840.)

Redevoering uitgesproken op het feest gevierd bij het 50 jarig bestaan van het Instituut voor doofstommen te Groningen op den 22^sten van Hooimaand 1840. Met aanteekeningen. Gron. 1841. 8^o.

Aan de Hervormde Gemeente in Nederland, Gron. 1843. 8^o.

Gedachten over de toelating van jonge lieden tot de Hoogescholen en Athenaea, en het deswege ingevoerd staatsexamen bij koninklijk besluit van den 23^sten Mei 1845, Gron. 1845. 8^o.

De stem eens staatburgers over het ontwerp van gewijzigde Grondwet, Gron. 1848. 8^o.

Handboekje over het beklemregt ten dienste van eigenaren en beklemde meijers, Gron. 1848. 8^o.

Behalve deze werken gaf Feith nog de volgende kleine stukjes uit, die hem den naam van vaderlandsch geschied- en oudheidkundige waardig maakten. Zij zijn getiteld:

Korte schets van de oude gewoonte, om in houten gebouwen te wonen, en van derzelver overgang tot steenen woningen voornamelijk in Groningen; geplaatst in Nijhoff's Bijdragen voor Vaderl. Geschied. en Oudh. D. I. bl. 209.

Over het noodgeschrei; geplaatst in den Gron. Volks Almanak 1837. bl. 116.

Over het gebouw voor het geregtshof te Groningen, geplaatst in den Gron. Volks Almanak, 1842.

Bijdrage tot de Geschiedenis der Groningsche Stads en Provinciale Munt: geplaatst in denzelfden Almanak, 1844. bl. 86. 1845. bl. 85.

Regeringsboek, geplaatst achter den Groningschen Regerings Almanak 1834-1849.

Over den grond waarop thans een nieuw academie gebouw voor 's Rijks Hoogeschool te Groningen wordt opgerigt, geplaatst in eene bijlage tot de Gron. Courant, Nov. 1846. Eindelijk werd nog na zijnen dood, door zijn zoon Mr. H.O. Feith, Advokaat en Archivaris te Groningen, uitgegeven, een door hem zamengesteld werkje, getiteld:

De akademie van Groningen; hare grondslagen en regten en de gevolgen, welke uit hare opheffing zouden voortvloeijen, Gron. 1849, 8^o.

Het blijkt uit de optelling van 's mans verschillende betrekkingen en de lijst zijner geschriften, dat Feith een zeer werkzaam leven heeft doorgebragt. Hij was nimmer ledig en besteedde ieder oogenblik nuttig. In de acht en dertig jaren na zijne promotie, vooral in de eerste jaren, had hij eene zeer drukke praktijk, maar vond zelfs toen den tijd om zich aan de studie toe te wijden. Als Advocaat was hij, wegens zijne kunde, braafheid en regtschapenheid, zeer gezien, en zelfs door buitenlanders werd hij over ingewikkelde regtzaken meermalen geraadpleegd. Hij was een zeer begaafd redenaar, hield zijne pleidooijen meestal uit het hoofd, en boeide zijne toehoorders door eene duidelijke, welluidende, krachtige en overredende voordragt. Als mensch bezat Feith mede uitstekende eigenschappen. Hij was voor de lijdende menschheid een krachtig beschermer. In den omgang was hij vriendelijk, voorkomend, van een opgeruimd humeur, spraakzaam, en door zijne wetenschappelijke kennis zoowel als door zijne groote belangstelling in nuttige zaken, aan ieder aangenaam. Zelden verliet men hem zonder iets van hem te hebben geleerd. Nederig van aard, stelde hij zich nimmer op den voorgrond, maar wilde gaarne van anderen leeren.

Voor zijn huisgezin leefde Feith. Dáár was hij te huis, dáár vond hij ontspanning na velerlei arbeid; maar ook dáár was hij nuttig werkzaam. Veel werk maakte hij van de huisselijke godsdienst, even als van de openbare. In zijne denkwijze was hij liberaal, maar stelde een onwankelbaar vertrouwen en een vast geloof in het Evangelie.

Feith overleed te Groningen op den 27^sten Maart 1849; zijne afbeelding, naar van Wicheren, gelithographieerd door J. Ensing, ziet het licht. Zijne vrouw Harmanna Maria Meurs, met wie hij kort na zijne promotie gehuwd was, schonk hem zes zonen, die, met uitzondering van een die jong stierf, allen in belangrijke betrekkingen geplaatst zijn, en drie dochters, waarvan er eene op negentienjarigen ouderdom overleed.

Zie Prov. Gron. Cour. 30 Maart 1849; Gron. Cour. 30 Maart 1849; het tijdschr. Gruno 1849, bl. 125-138; Handel. der Alg. Jaarl. verg. der Maatsch. van Nederl. Letterk. te Leid. bl. 114-128; Jaarb. van het Koninkl. Nederl. Instit. 1850, bl. 95, de Jongh, Alph. Naaml. van Boek. bl. 168, Supplem. bl. 40; Brinkman, Naaml. van Boek.; Cat. van de Bibl. der Maatsch. van Nederl. Letterk. te Leid. D. I. bl. 100, D. II. bl. 166, 167, 209, 232, 603, 1^ste Bijv. bl. 82, 115, 2^de Bijv. b 136; Muller, Cat. van Portrett. bl. 85.