Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 6

[Sybrand Feitama]

FEITAMA (Sybrand), geboren te Amsterdam den 10^den December 1694. Zijne ouders, Izaak Feitama en Catharina Rooleeuw, waren deftige en ruim bemiddelde lieden, die in genoemde stad woonden op het Water, in de Gulden Bril, daar de Otter in den gevel staat. Voor de predikdienst opgeleid ontving hij reeds vroeg uitmuntend onderwijs, doch zijn zwak ligchaamsgestel was oorzaak dat hij verder voor den koophandel, op het kantoor van den voornamen handelaar Jan Willink, bestemd werd. Hij had echter weinig lust in den handel, en daar zijne middelen ruim genoeg waren om onbekrompen te kunnen leven, zeide hij ook dezen vaarwel, en wijdde hij zich geheel aan de beoefening der dicht- en teekenkunst. Hij overleed ongehuwd te Amsterdam den 3^den Junij 1758, en werd aldaar den 19^den in de Nieuwe Kerk begraven. De dichterlijke voortbrengselen van Feitama zijn de volgende:

Telemachus vertaald in Nederduitsche verzen, Amst. 1733. 4^o. herdrukt ald. 1763. 4^o. (door Frans van Steenwijk bezorgd).

Toneel Poezij, Amst. 1735. 4^o. 2 deelen.

Hendrik de groote, vertaald uit het Fransch naar Voltaire, Amst. 1743. 4^o. ald. 1753. 4^o. m. pl.

Nagelaten dichtwerken, Amst. 1764. 4^o. 3 deelen.

Eenstemmig is het oordeel van alle bevoegde kunstregters over den arbeid van dezen waarlijk verdienstelijken man. Door onvermoeide oefening had hij zijn verstand beschaafd, en zijn geest met kennis verrijkt. Als oorspronkelijk dichter, zoo als hij onder anderen zich kennen deed door zijnen Fabricius en zijn zinnespel de Triomferende Poezij en Schilderkunst, is hij, behalve om zijne kieschheid, goede smaak en vloeibaarheid, niet te roemen. Wel zijn zijne stukken bestand tegen den scherpsten toets des verstands, doch zij treffen weinig en laten de ziel in eene zachte kalmte. Door zijne berijmde vertalingen verwierf hij zich veel roem. Zijn Telemachus werd algemeen bewonderd en geprezen, en zijn Henrik de Groote mag een meesterstuk genoemd worden. Jammer is het dat hij zich door te groote kieschheid en wantrouwen omtrent zijne werken liet vervoeren tot eene jarenlange beschaving en verbetering der beide genoemde stukken, die daar door wel toenamen in oordeel, verstand, juistheid en smaak, maar in vinding, stoutheid, verheffing en geestdrift aanmerklijk verloren. Met dat al onderschrijven

wij gaarne het oordeel van den oordeelkundigen de Kruijff, dus luidende: ‘Feitama, wiens stukken meer juist dan treffende, meer vloeijend dan verheven, meer behaaglijk dan verrukkende zijn, is, over het geheel beschouwd, zijner verkregene achting niet onwaardig, schoon de verdiensten des oorspronkelijken dichters die des kundigen vertalers niet kunnen evenaarden.’

Geheel zijn leven wijdende aan de fraaije letteren, oefende Feitama eenen belangrijken invloed op zijne tijdgenooten uit. Hij was niet alleen de vriend van alle vermaarde mannen van zijnen tijd, maar ook de vraagbaak van jeugdige dichters, welke hij gewoon was te onderwijzen, en die hem eerden en vreesden. Het was uit zijne school, zegt Witsen Geysbeek, dat de vloeijende versificatie, de naauwkeurige inachtneming der taalregelen, de angstvallige naauwgezetheid op beuzelachtige kleinigheden, en de overdrevene beschavingszucht voortkwamen, die gedurende het grootste gedeelte der achttiende eeuw, de stoutste geniën, de van Haren's uitgezonderd, gekromd hielden onder het juk eener dorre taal- en rijmvitterij, en waaraan het verval der dichtkunst te wijten is, die men integendeel waande daardoor tot den hoogsten trap van bloei en luister te verheffen.’

Naar de gewoonte der rederijkers teekende Feitama zijne werken met een zinspreuk: Studio Fovetur Ingenium. (Het verstand wordt door oefening gekweekt). De eerste letters dezer drie woorden geven zijnen naam, Sybrand Feitama Izaaks-zoon, te kennen. Feitama was insgelijks een uitmuntend beoefenaar en voorstander der teekenkunst. Vele ordonnantiën voor prenten van zijne uitgegevene werken heeft hij zelf geteekend, en zijn, naar het oordeel van den heer Kramm, goed geordonnanceerd. Zijne voortbrengselen staan bij voorname liefhebbers in achting, en worden in beroemde kabinetten gevonden.

De afbeelding van Feitama ziet op verschillende wijzen het licht. Zijn portret, door H. Pothoven in 1752 geschilderd, en door Houbraken in 1760 gegraveerd, heeft het volgende onderschrift van zijnen vriend Frans van Steenwijk:

Zie Wagenaar, Beschrijv. van Amst. D. XI. bl. 402-405; J. de Kruiff, Lev. van S. Feitama, in de Lev. der Ned. Dichters; Kok, vaderl. Woordenb. Bijv. D. II. bl. 123; de Vries, Geschied. der Ned. Dichtk. D. II. bl. 117-123; Witsen Geysbeek, Woordenb. van Ned. Dicht. D. II. bl. 294-305; van Kampen, Geschied. der Nederl. Letter. en Wetensch. D. II. bl. 117, 118, 160, 161; Siegenbeek, Geschied. der Nederl. Letterk. bl. 246, 247, 349;

Collot d'Escury, Holl. Roem, D. IV. St. II. bl. 234, Aanteek. bl. 566; Cat. van de Bibl. der Maatsch. van Ned. Letterk. te Leid. D. I. b. bl. 92, 93; Muller, Cat. van Portrett. bl. 85; Kramm, Lev. en Werk. der Kunstsch.