Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 6

[François Nicolaas Baron Fagel]

FAGEL (François Nicolaas Baron), zoon van Nicolaas Fagel, Burgemeester van Nijmegen, bovengenoemd, en van Elisabeth Robbé. Hij werd te Nijmegen in 1645 geboren en van zijne jeugd af aan tot de krijgsdienst opgeleid. Sedert 1672 diende hij als Vaandrig binnen Maastricht, en kweet zich gedurende de belegering van die vesting door de Franschen zoodanig, dat de Vorst van Waldek hem, kort na het beleg, tot den rang van Kapitein verhief. Prins Willem III bevorderde hem, na verloop van vier veldtogten, tot Luitenant-Kolonel en Kapitein van de gardes te voet, en, in 1679 tot Kolonel van het opengevallen Regiment van Lavergne. Kort voor de expeditie naar Engeland, benoemde hem de Prins tot Brigadier, en bragt hij niet weinig bij tot bevordering van 's Prinsen oogmerken. Later diende hij in Vlaanderen en onderscheidde zich in 1690 in den slag bij Fleurus, waar hij zijne troepen in vierkanten schaarde en alzoo den vijand afhield. Grooten roem verwierf hij zich in 1691, door de verdediging van Bergen in Henegouwen, tegen een leger van 100,000 Franschen onder Bouflers en Vauban; en voorzeker zou de stad niet overgegaan zijn, indien de burgerij niet in opstand geraakt was en gewild had dat de stad aan den Koning zou worden overgegeven. Door Koning Willem tot Generaal-Majoor verheven, behaalde hij in het volgende jaar nieuwe lauweren bij de belegering van Namen, maar werd daar ook door een musketkogel getroffen, welke naderhand onder het schouderbeen in den rug werd uitgesneden. Kort daarop tot Luitenant-Generaal benoemd, had hij in 1702 veel deel aan de redding van Nijmegen, door den Graaf van Athlone; aan de belegering van Bonn en aan den slag bij Ekeren, waar hij, bij gebrek aan kogels, de soldaten de knoopen van de rokken liet gebruiken en waar hij tweemaal gekwetst werd. In 1704 en 1705 voerde hij als Veldmaarschalk het bevel over de Nedere landsche en Engelsche hulptroepen in Portugal, en handhaafdaldaar zijnen ouden roem. De verovering van Valencia de Alcantara met storm, waarop de overgaaf van Albuquerque volgde, had men aan zijn beleid te danken, doch gebrek aan medewerking en ondersteuning noodzaakte hem de belegering van Badajoz, tegen zijn zin ondernomen, op te breken. Tot spijt van den Koning, en ondanks diens verklaring ‘dat hij verloren was als Fagel het leger verliet,’ verzocht hij zijne terugroeping, doch maakte van het hem verleende verlof geen gebruik. Weldra ziende dat de zaken, door slechte besturing, hoe langer hoe meer verliepen, vertrok hij eindelijk in November 1705 naar Holland, waar hij met alle teekenen van achting ontvangen werd. Hij hielp vervolgens in 1706 Ostende winnen, nam een dapper deel aan het gevecht bij Wij-

nendaal, aan de overwinning bij Ramelies, aan de verovering van Doornik, aan den vermaarden slag bij Malplaquet en aan de belegering van Bethune. Met roem overlaadde hij zich bij de inneming van Bouchain in 1711, welke sterke vesting hij in het gezigt des Franschen hoofdlegers in twintig dagen innam, en de bezetting noodzaakte zich krijgsgevangen te geven. Teregt wordt deze verovering zijn meesterstuk genoemd, een blijk van zijn beleid, van zijne volharding, onvermoeide werkzaamheid en van zijnen moed.

In 1712, bij de voorzetting van den krijg, nam hij eene versterkte stelling in langs de Schelde, en eindigde zijne loopbaan als krijgsman door de inneming van Quesnoy in 1712. Na het sluiten van den Utrechtschen vrede, en in 1713, werd hij Gouverneur van Sluis en onderhoorige sterkten, en overleed aldaar den 23^sten Februarij 1718. Zijn lijk werd in de Hervormde kerk aldaar met groote plegtigheid en militaire eer bijgezet, en Abdias Hattinga, predikant aldaar, deed op den dag der begrafenis, den 2^den Maart, eene lijkrede op hem, die door den druk is bekend gemaakt. (Middelb. 1718 4^o.) De afbeelding van Fagel, door Houbraken gegraveerd, ziet het licht.

Fagel was rijzig en welgemaakt van persoon en van eene deftige gestalte. Zijne dapperheid was zonder weêrga. Liefde voor het vaderland was de drijfveer van zijn streven. Hij bezat de voor een krijgsman en bevelhebber onmisbare kundigheden, en zijne tegenwoordigheid van geest begaf hem nimmer. Onvermoeid was hij in den krijg, en liet zich nooit door gevaren of moeite afschrikken. Voor zijne soldaten was hij een zorgvol vriend, die zich als stipt eerlijk en onomkoopbaar deed kennen. Gedurende de belegering van Rijssel, met een corps in het Veurner gebied liggende, belastte hij het ambacht eenige duizende zakken tarwe voor het leger te leveren. Men bood hem in stilte vijftigduizend gulden aan, indien men daarvan ontslagen kwam, maar hij wees die verbolgen van de hand en deed de tarwe leveren. Hij was daarenboven, naar het oordeel van zijnen lijkredenaar, hoogst godsdienstig, goedaardig, minzaam en mededeelzaam aan de armen, en was niet weinig bedeeld met die eigenschappen, die de leden van zijn verdienstelijk geslacht zoo zeer tot sieraad verstrekten.

Zie, behalve de genoemde lijkrede, waarvan uittreksels gevonden worden bij Luiscius, Woordenb. D. IV. bl. 10-14 en bij Kok, Vaderl. Woordenb. D. XV. bl. 72-89, Wagenaar, Vad. Hist. D. XVI. bl. 104, 145, 183, 245, D. XVII. bl. 226, 266, 343; van Wijn, Aanm. en Bijv. op de Vaderl. Hist. van Wagenaar, D. XVIII. bl. 49, 50, 51, 62; van Kampen, Vaderl. Karakt. D. II. St. II. bl. 535-537; Bosscha, Neêrl. Held. te Land, D. II. bl. 242, 254, 274, 314, 315, 319, 332, 335, 352, 353, 392, 442, 455, 473, 504, 514-516, 522, 523. Bijl. bl. 3; Muller, Cat. van Porrett. bl. 84.