Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 4

[Wouter Deelen]

DEELEN (Wouter) of Deleen, ook Gualtherus Delenus of Delaenus genaamd, was een der eerste verkondigers van de hervorming in ons vaderland. Hij was in Brabant geboren, of volgens anderen te Alkmaar; in 1525 reeds de Hervorming toegedaan zijnde, is het hoogst waarschijnlijk dat hij vóór 1540 zich te Middelburg ophield en daar, door vermanen en prediken, de hervorming belangrijke diensten deed, waartoe zijne uitmuntende godsvrucht en wetenschappelijke kennis hem boven al geschikt maakten. In 1550 werd hij leeraar bij de Nederlandsche Hervormde Gemeente te Londen, doch was ten gevolge der troonsbestijging van Koningin Maria, die de hervormden verdreef, genoodzaakt met zijn zoon, die volgt, te vlugten. Met eenige zijner geloofsgenooten naar Hamburg vertrokken, werd hun de toegang geweigerd, doch te Emden werd hij door de Gravin-weduwe Anna van Oldenburg vriendelijk ontvangen. Gedurende zijn verblijf aldaar gaf hij openbare lessen in de grieksche taal, waarin hij bijzonder ervaren was, en toen de zaken in Engeland, na den dood van Maria, eenen anderen keer genomen hadden, begaf hij zich weder naar Engeland en aanvaardde op nieuw zijne dienst bij de gemeente te Londen, alwaar hij in 1563 overleed.

Jammer is het dat van de levensbijzonderheden van dezen verdienstelijken man zoo weinig bekend is. Hij was, volgens

het oordeel van den Hoogleeraar Schoock, een allergodvruchtigst en hoog geleerd man, die in zijne dagen, wegens zijne zeldzame geleerdheid en ijver, boven anderen was te schatten en die, zoo hij langer had geleefd, ook de goede zaak in de Nederlanden, door zijnen wijzen en voorzigtigen raad, had behulpzaam geweest. Hij gaf te Londen in 1540 uit eene Latijnsche overzetting van het Nieuwe Testament, naar de oudste Grieksche Handschriften bewerkt, en vertaalde uit het latijn het werk van Johannes Sleidanus, over den Staat der Religie.

Zie M. Schoockius, de Canon. Ultraject., p. 451, 494; H. van Haamstede, Leerr. ter gedacht. van het tweede eeuwget. der Ned. Herv. Gem. te Londen; Brandt, Hist. der Ref., D. I. bl, 92; W. te Water, tweede Eeuwget. van de Geloofsbel. bl. 28, 29; J. W. te Water, Reform. van Zeel., bl. 15, 16; 's Gravezande; Twee honderdjar. gedacht. der Synode. te Wezel, bl. 39, 42, 48, 171; dezelfde, Tweede Eeuwged. der Middelb. Vrijh. bl. 12; Kist en Roijaards, Archief voor Kerk. Gesch., D. VI. bl. 48; dezelfden Nederl. Arch. voor Kerkel. Geschied., D. IV. bl. 295.