Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 3

[Adriaan van Cattenburgh]

CATTENBURGH (Adriaan van), geboren te Rotterdam den 2^den November 1664, genoot het eerste onderwijs in zijne geboortestad, waarna hij zich naar Amsterdam begaf, om, onder opzigt van den Remonstrantschen Hoogleeraar Filip van Limborch, de Godgeleerdheid te beoefenen, daar hij zoo wel in slaagde, dat hij in 1686 Proponent werd, Nog in hetzelfde jaar werd hij, te gelijk met den Proponent Petrus Bos, tot de halve en de geheele dienst in de Remonstrantsche gemeente van Rotterdam beroepen. Hierover viel in de Broederschap zooveel voor, dat om deze zaak alleen eene afzonderlijke vergadering van Afgevaardigden der contribuërende en Directeuren der minvermogende ker-

ken, in Januarij 1687, werd gehouden. Deze keurde eindelijk het beroep goed, onder voorwaarde, dat de Proponenten slechts Proponentstraktement zouden genieten tot aan het einde van hun eerste dienstjaar, en Rotterdam, iederen Zondag, Delft met ééne predikatie zou dienen tot aan de naaste vergadering der Broederschap.

Cattenburgh bleef alzoo als Predikant in zijne geboorteplaats, tot hij den 26^sten Mei 1712 tot Hoogleeraar in de Godgeleerdheid aan het Seminarium der Remonstranten te Amsterdam werd beroepen, waar hij in 1731 provisioneel ook het letterkundig onderwijs op zich nam. Wegens hooge leeftijd en verzwakking van zintuigen, den 14^den Mei 1737 zijn ontslag genomen hebbende, overleed hij te Utrecht den 5^den Maart 1743.

Zijne afbeelding gaat uit in plaat gegraveerd door Houbraken in fol.

Cattenburgh verwierf grooten roem als Kanselredenaar. In zijne leerredenen heerscht een ernstige toon en zij zijn doorgaans van praktikalen aard.

Dat hij voorts een kundig en geleerd man is geweest, blijkt uit zijne uitgegevene schriften, welke zijn:

Christelijke Heilwensch aan de Remonstrantsche Gemeente te Rotterdam enz. Rotterd. 1712 4^o.

Spicilegium Theologiae Christianae Philippi à Limborch, SS Theologiae inter Remonstrantes Professoris celeberrimi; variis Dissertationibus Historico-Ecclesiasticis, multisque ad Praxin promovendam pertinentibus refertum. Amst. 1726. folio., welk werk zich kenmerkt door orde, juistheid van oordeel, gematigde onpartijdigheid, bondigheid en vrijheid van alle schoolsche banden. Daar echter het door Cattenburch aangevoerde ten aanzien van het eedzweren, in het derde boek van dit werk voorkomende, niet strookt met de leer der Doopsgezinden, bewoog zulks Abraham Verduin, Doopsgezind Leeraar te Koog en Zaandijk, om den Remonstrantsche geleerde te bestrijden in een bijvoegsel achter zijne Christelijke Godgeleerdheid, hetwelk ook in het Latijn vertaald door A. Spinneker in het licht verscheen onder den titel: Examen Argumentorum Viri reverendi Adriani à Cattenburgh etc. pro necessitate Jurisjurandi. Amst. 1729 in 12^o., welk geschrift aanleiding gaf, dat Cattenburch dat gedeelte van zijn Spicilegium, hetwelk over den eed handelde, in onze moederspraak in het licht zond onder den titel van:

Verhandeling over den Eedt; vertaald uit de Christelijke godgeleerdheid van P. van Limborch en A. van Cattenburgh, met eene narede van A. van Cattenburgh, Amst. 1729. 8^o.

Historie van het leven des Heeren H. de Groot, beschreven tot den aanvang van zijn gezantschap wegens de Koninginne en kroone van Zweden aan 't hof van Vrankrijk door Caspar Brandt, en vervolgt tot zijn doodt door A. van Catten-

burgh, met een aanhangsel derzelve historie. Dordr. Amst. 1727. fol.

Bibliotheca Scriptorum Remonstrantium, cui subjunctum est Specimen Controversiarum inter Remonstrantes et Socinum ejusque asseclas, exhibitum ipsissimus scriptorum verbis. Amst. 1728 in 12^o., welke boekzaal der Remonstrantsche schrijvers, slechts eene lijst van hunne werken bevat, zonder eenige beoordeeling, met bijvoeging van eenige ongemeen verkorte levensberigten van eenige dezer schrijvers, terwijl het Specimen etc. eene verzameling is van aanhalingen, uit de schriften van onderscheidene Remonstranten getrokken, en tegengesteld aan andere aanhalingen ontleend nit de schriften der voornaamste Socinianen. Het doel, dat Cattenburgh met het uitgeven van deze verhandeling beoogde, was om te betoogen, dat de Contra-Remonstranten ongelijk hebben, aan de Remonstranten de dwalingen der Socinianen toe te schrijven.

Syntagma Sapientiae Mosaicae; in quo multa ex prioribus Mosis libris eruuntur contra Atheos, Deistas, et Libertinos; variaque illustrantur de antiquitate multarum Artium et Scientiarum. Amst. 1737, in 4^o., in welk werk, dat over belangrijke onderwerpen handelt, veel geleerdheid heerscht

XXI Predikatien, over onderscheiden meest Historische stoffen des Ouden- en Nieuwen Testament, Leyden 1731, 4^o.

XXIII Predikatien, over eenige Uytgelezen stoffen des Ouden en Nieuwen Testament Leyd. 1739. 4^o met portr.

Lykreden op P. Verwer. Amst. 4^o.

Leven van Israels Koning David in dichtmaat gesteld. Amst. 1744, 2 deelen in 4^o., zijnde eene berijming der beide boeken van Samuel, bij kapittels, afgewisseld door verklaringen in proza. Daar Cattenburgh zich aan de letter van den tekst bond, neemt zijne poëzij geen hooge vlugt, en hij heeft een zeer middelmatig, vervelend werk geleverd.

Zie Schijn, Geschied. der Mennon., bl. 29 en 30, 141; van Abkoude, Naamregist. van Nederd. Boek. D. I. St. I en III; Saxe, Onom. Liter. Pars. VI. pag. 211, 213, 660; de Feller Biblioth. Hist.; van Abkoude en Arrenberg, Naamregist. van Nederd. Boek.; de Chalmot, Biogr. Woordenb.; Witsen Geysbeek, Biogr. Woordenb. van Nederd. Dicht.; van Kampen. Geschied. der Nederl. Lett. en Wetens. D. II. bl. 299; Biogr. Nation.; Algemeen Woordenb. der Zamenl.; van Lennep, Illustr. Amstelod. Athen. Memor., pag. 291; Biogr. Univ.; Tideman, de Remonstr. Broederschap, bl. 19, 54, 369; Blaupot ten Cate, Geschied. der Doopsgez. in Holland, enz. D. II. bl. 29 en 30, Glasius, Godgel. Nederl.