Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 3

[Hendrik Cannegieter]

CANNEGIETER (Hendrik), zoon van Johan Hendrik Cannegieter en van Elizabeth Trop, geboren den 24^sten Februarij 1691 te Steinfurt, waar zijn vader Schepen en Raad der Stad was, werd, nog jong zijnde, ter school besteld in zijn vaderstad, alwaar hij met den grootsten ijver de Latijnsche en Grieksche talen leerde, tot dat hij tot het gymnasium aldaar werd bevorderd, waar hij zich in hoogere wetenschappen oefende voornamelijk in de letteren en regten onder de Hoogleeraren Augustus Houck, Rudolphus Goelenius en Johannes Fredericus Wilhelmus Pagenstecher. Van daar werd hij tot voltrekking zijner studiën naar Leiden gezonden en oefende zich onder de twee groote mannen Jan Voet en Gerhardus Noodt, wier lessen en collegiën in de regten hij met de grootste vlijt bijwoonde, alsmede onder den uitmuntende Jacob Perizonius, die hij in de geschiedenis en het verklaren van Grieksche en Latijnsche schrijvers dagelijks hoorde.

Nog op de Hoogeschool zijnde, werd hij door de Regering van Arnhem, in het jaar 1714, tot Conrector der Latijnsche scholen aldaar beroepen; kort hierna werd hem het Rectoraat te Deventer aangeboden, waarvoor hij echter bedankte. Hierop werd hem zijn traktement te Arnhem vermeerderd, en het Professoraat in de historiën en letteren opgedragen. In het jaar 1720 verwisselde hij het Prorectoraat met het Rectoraat.

Cannegieter werd op verschillende tijden tot Hoogleeraar op onderscheidene Akademiën in de Nederlanden beroepen, onderscheidene malen te Harderwijk eerst als Hoogleeraar in de Historiën, de Welsprekendheid en Grieksche taal, naderhand in regten; meermalen op zeer voordeelige voorwaarden te Franeker alsmede te Groningen en te Utrecht. Alle deze beroepen wees hij van de hand, ofschoon hij voor zich zelven daartoe genegen was; maar zijne stokoude schoonvader en beminde huisvrouw, voor welke hij beide de grootste achting voedde, en de gedurige aanhouding van zijne eerbiedwaardige en magtige vrienden, gevoegd bij het groot aantal studenten, die mede van afgelegene plaatsen kwamen om van zijne lessen gebruik te maken, hielden hem te Arnhem, waar hij zoo bijzonder naar zijn genoegen

was; ook waren de meeste vaste goederen van zijne vrouw in de nabuurschap van Arnhem gelegen.

Ten jare 1784 werd Cannegieter door den Senaat der hoogeschool te Harderwijk de waardigheid van Doctor in de regten opgedragen, en zulks zonder eenig examen, aangezien zijne kennis in dat vak van studiën door zijne reeds uitgegevene werken, alsmede door zijne discourssen en briefwisseling aan de Juridische faculteit bekend was. Naderhand werd hij door de staten van Gelderland tot Historieschrijver van die provincie aangesteld, en ten jare 1758, tot lid der Hollandsche Maatschappij van Wetenschappen te Haarlem verkozen. Zijne door den druk gemeen gemaakte, en nog onuitgegevene werken strekken tot onwraakbare getuigen van de noeste arbeidzaamheid dezes geleerden mans, die met den grootsten ijver zijne tijd tot de studiën besteedde en het geluk had van met groot gemak te kunnen opstellen; zoodat hij zonder behulp van boeken, door zijn ongelooflijk geheugen geholpen, zijne meeste werken, heeft vervaardigd. Bovendien had hij een sterk en wel gespierd ligchaam, was in de eerste 50 jaren van zijn leven niet vatbaar voor eenige koude of ongemakken, hetgeen hem bij de levendigheid en vlugheid van geest, die hem eigen waren, instaat stelde onvermoeid werkzaam te zijn. De werken door hem uitgegeven zijn:

Aviani Fabulae, cum notis; accedit dissertatio de aetate et stylo Aviani Amst. 1731 8^o.

Dissertatio de Brittenburgo, matribus Brittis, Britannica herba Brittia Procopia memorata. Hag. Com. 1734 4^o.

Observationes in Diplomata ab Heda edita et in Venantium Fortunatum. Amst. 1734 8^o in Micell. Observ. Critic. vol. V. Tom. II.

Rescripta Boxhornio de Catone. 1735. 8^o.

Animadversiones in Sulpiciae de Satyram. Amst. 1735 8^o. in Miscell. Obs. Critic. Vol. VI Tom. III.

De Nummis contorniatis. in Miscell Observ. 1736 et 1740.

Notae ad Ausonii Mosellam 1739 8^o. in Misc. Observat. Critic. Vol. X Tom. II.

Het derde deel van het Geldersch Plakaatboek Arnh. 1740. folio.

Epistola ad J.P. d'Orvillium de inscriptionibus quibusdam Sylloges Muratorianae. 1742, in Miscell. Observ. Nov. Tom. IV, welk stukje op nieuw is uitgegeven in folio in het supplementum op Muratorii Inscriptiones. Luc. 1766.

Eerste brief over bijzondere Nederlandsche oudheden; over de grafkelder bij Anlo, de zoogenaamde donderbeitels en vrouw Jakoba's kannetjes. Arnh. 1757 8^o.

De mutata Romanorum nominum sub principibus ratione. Posthumus Bataviae adsertor, Hercules Magusanus, et Deusoniensis, aggerum Bataviae auctor, ex nummis atque inscriptionibus demonstratus. Trebell. Pollionis, Monumentum Dodewerdense expostium. Utr. 1758. 40.

Extrait d'une lettre de M. Cannegieter, sur qulques In scriptions, dont il a été parlé dans cette Bibliothèque Tom. IX, P. II pag. 390 Communiqué aux Auteurs de ce Journal Mr. C... (vermoedelijk Carles Chais) in de Bibliothèque des Sciences et de beaux Arts, 1759, Tom. XI. Part. I. Art XIV. pag. 203. et suiv.

Epistola de Gemma Bentinckiana, item de Iside ad Turnacum inventa, nec non de Dea Burorina Utr. 1764 8^o.

Epistola ad comitem Otton. de Lynden, de Ara ad Noviomagum Gelriae reperta, aliisque Inscriptionibus nuper effossis Arnh. 1766, 8^o.

De quibusdam depravatis locis Arnobii. In Otiis Transisalanis Camp. 4^o.

Harii Sicambri Tristia, cum praefatione et addit. Arnh. 1766, 4^o.

Nog zijn onderscheidene brieven over stukken van geleerdheid door hem geschreven, geplaatst in de werken, door Petrus Burmannus Secundus, B.S. Cremer, Johan Hendrik Hottinger, Nanning, Filippus Baron von Stosch en anderen uitgegeven. Na zijn overlijden plaatste zijn oudste zoon zijne Dissertatio de insignibus Christi ad supplicium ducti in de Bibliotheca Hagana. 8^o.

Ook liet hij onderscheidene handschriften na, die voor de drukpers gereed waren, onder anderen.

Dissertatio de Parricida non confesso.

Domburgsche oudheden, met menigvuldige platen, thans berustende in de Bibliotheek der Koninklijke Akademie van Wetenschappen te Amsterdam.

Disquisitio de Lapide Trajectino.

Batavia Romana.

Monumenta Monasteriensia exposita.

De Jure Amelandiae, Manu Mortua et varia Jura medii aevi doc. explicata.

Vele verhandelingen over de oude penningen, inscriptiën, statuen, urnen, gemmen en andere.

Ook is veel door hem vervaardigd, om naderhand uitgegeven te worden onder den titel van: Monumenta vetusta per Germaniam inferiorem eruta. Doch de commentariën daartoe waren niet afgewerkt, hoewel die volledig konden gemaakt worden uit andere aanteekeningen van Cannegieter. Voorts waren menigvuldig zijne Observatiën over oude Grieksche en Latijnsche schrijvers en Roomsche regten, in zijne adversariën en op de kanten der boeken aangeteekend als ook de vermeerderingen van zijne uitgegeven werken. Groot is ook het getal brieven over stukken van oudheid en geleerdheid aan beroemde mannen, zoo in de Nederlanden als elders, geschreven, welke alle zijne gemeenzame vrienden waren.

Cannegieter overleed den 21 Augustus 1770 en werd begraven in de Groote kerk te Arnhem. Hij was gehuwd met

Rachel Muis, bij wie hij negen kinderen verwekte, van welke hem slechts vijf overleefden, zijnde drie zoons en twee dochters. Zijne zoons waren Herman Cannegieter, die volgt; Hendrik Gerhard Cannegieter, Predikant te Bolsward, en Johannes Cannegieter, die mede volgt.

Zie Saxe, Onomast. Liter. Pars VI. pag. 471-473; de Chalmot, Biogr. Woordenb.; Collot d'Escury, Holland's Roem D. III. A. bl. 177; Biogr. Nation.; Algem. Woordenb. der Zamenl.; Aanhangs. op het Woordenb. van Kunsten en Wetens. door G. Nieuwenhuis; Biogr. Univers.; Bouman, Geschied. der Geld. Hooges, D. II. bl. 95, 129, 246, 287.