Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Derde en vierde stuk

[Herman Busch]

BUSCH (Herman) of von den Busche, gesproten uit een aanzienlijk geslacht, en verwant aan den voor de herleving der wetenschappen zoo ijverigen Rudolf Lang, zag te Dulm bij Minden in 1468 het eerste levenslicht. Door den roem van Alexander Hegius naar Deventer gelokt, werd hij door dezen in de toen pas ontluikende studie der Classische Schrijvers ingewijd. Diens voetspoor volgende, verklaarde hij te Amsterdam in het openbaar de schriften van Plautus en Porphyrius, ook vertoefde hij eenige tijd te Alkmaar bij den beroemden Johannes Murmellius. Naar zijn vaderland teruggekeerd, stond hij in naauwe betrekking met het Munstersche Fraterhuis. Vooral is hij merkwaardig door zijne pogingen om de echte Latiniteit, sedert lang door de Scholastieken zoo gruwelijk verbasterd te doen herleven, waarin zijne boezemvrienden Rudolf Lang, Desiderius Erasmus, Jean Reuchlin en Philippus Melanchton hem trouw bijstonden.

Zijne Letterkundige kennis en de ijver, waarmede hij de studiën voorstond, het welk aan de Geestelijkheid van dien tijd mishaagde, veroorzaakten dat de Godgeleerden hem haatten en vervolgden. Hij zag zich verpligt van stad tot stad te vlugten en durfde zich nergens vestigen. De Lutherschgezinden boden hem eene schuilplaats aan; Busch nam hunne gevoelens aan en schreef ten voordeele van Luther, door wien hij aan den Landgraaf van Hessen werd aanbevolen, die hem tot Hoogleeraar in de Geschiedenis te Marburg aanstelde. De twisten met de Wederdoopers ontstaan zijnde, werd Busch naar Munster geroepen, om met hen te onderhandelen; de buitensporige gevoelens, welke hij bij die gelegenheid aan den dag legde, haalde hem de bespotting zijner tegenstrevers op den hals en hij stierf van verdriet te Dulm in 1535.

Zijne hoofdverdiensten bestonden daarin, dat hij eene nieuwe spraakkunst opstelde onder den titel van:

In artem Donati de octo partibus Orationis Commentarius. Lips. 1511. 4^o, later herhaalde malen herdrukt onder anderen te Basel in 1540 welk werkje eindelijk het geheel onbruikbare Doctrinale van Alexander de Villa Dei mogt verdringen.

Behalve dat zagen van hem het licht, toen hij nog Roomschgezind was:

Poëmata Juvenci.

De triplici Psalterio Mariae Virginii ad Jo. Rincum. carmen.

Oratio ad Clerum Coloniensem, waarin hij de Keulsche Geestelijken vermaant, om de Heilige Schriften te lezen.

Spicilegium, LIII illustrium Philosophorum auctoritates ac sententiae.

Spicilegium, Epigrammata quaedam in laudem D. Virginis.

Oestrum in Tilemannum Heverlingium.

Carmina de morte Gulielmi, comitis a Nova Aquila.

De Agone Catharinae.

Ad Hermannum Comitem de Nuenaer et Martinum Oed, Kempensem, gratulatoria carmina.

Nadat hij tot het Lutherdom was overgegaan:

Decimationes Plautinae. Colon.

Epigrammatum libri tres. Colon. 1498 et Lips. 1504.

Ad Murmellium Epistola, primam Persii Satyram explicans. Par. et Colon.

Ars memorativa.

Vallum humanitatis. Colon.

In Silium Italicum Annotationes. Basil.

Commentarii in primum librum Martialis, obscoenis carminibus resectis. Colon.

Hypanticon versibus heroicis. Basil 1520.

Carmen de urbe coloniensi. Lips. 1521.

De singulari auctoritate Veteris et Novi Instrumenti sacrorum Ecclesiasticorum eorumque testimoniorum farrago in ibros II divisa. Marp. 1529.

De Paedobaptismo Disputatio Westphalica, habita Monasterii Westphalorum. Anno 1533.

Contra Bernardum Rotmannum et complices.

Annotationes in Persium et Juvenalem.

Gratulatorium carmen de adventu Erasmi Coloniam. Col.

Hecatosticha ad Fridericum, Trajectensem Episcopum, ingredientem urbem Daventriam. Davent.

Brevia scholia in Aeneida Virgi ii.

Lipsica, opgenomen door Frederik Otto Menckenius in diens Miscell. Lips. Nov. vol. VII. Part. III. pag. 514-552.

Uit eenige dier geschriften blijkt mede dat hij een verdienstelijk Latijnsch Dichter was.

Zie Sweertii, Athen. Belgic., pag. 341; Revius, Davent. Ill., pag. 135-137; Saxe, Onomast. Liter., Pars III. pag. 23, 581; van Kampen, Geschied. der Nederl. Letteren en Wetens., D. III. bl. 35; Hofmann Peerlkamp, de Poëtis Latin. Nederl., pag. 34-36; Hamelman, de Vita, studiis, itineribus, scriptis et luboribus Herm. Busschii; Delprat, Over de Broeders. van Geert Groote, bl. 247, 302; Biogr. Univers.