Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Derde en vierde stuk

[Claas Bruin]

BRUIN (Claas), zoon van den voorgaande, geboren den 20sten Februarij 1671 te Amsterdam, heeft meer dan eens in de gemeente, bij welke zijn vader Leeraar was, den Predikstoel beklommen, en hoewel hij veel geschiktheid tot het Leeraarambt toonde, is hij nimmer Leeraar geweest, maar was tot zijnen dood toe, den 20sten December 1731, Boekhouder op een kantoor.

Reeds in zijne jeugd gaf Bruin blijken van schranderheid; toonde smaak te hebben voor de dichtkunst, en ging tot aan zijn overlijden voort met dichtstukken te vervaardigen, die gretig door Stad- en Landgenooten ontvangen werden. Een zijner eerste proeven in dat vak had tot onderwerp de Aardbeving, hier te Lande den 18den September 1692 voorgevallen; zij kwam in October daaraanvolgende in het licht, en is later in het eerste deel zijner Zededichten opgenomen. Eenige jaren later gaf hij een stukje uit, genaamd:

Aandachtige Bespiegelingen, sedert mede in het eerste deel zijner Zededigten herdrukt. Hierop volgde

De Grondlegging der Roomsche Vrijheid, treursp. Amst. 1713, waarvan een herdruk verscheen onder den titel:

Lucius Junius Brutus, Grondlegger der Roomsche Vrijheid. treursp. Amst. 1716, hetwelk nog, in het midden der vorige eeuw, jaarlijks op den Amsterdamschen Schouwburg, vertoond werd, even als de volgende, die er later bijgekomen zijn:

De Dood van Johan en Garcias, of de onzydige Regtspleeging van Cosmos de Medicis, Groothertog van Toskanen. treursp. Amst. 1715.

David en Jonathan. treursp. Amst. 1713, later herdrukt onder den titel:

Spiegel van edelmoedige Vriendschap. treursp. Amst. 1737.

Aarnout en Adolf van Egmond, Hertogen van Gelder. treursp. Amst. 1716, tweede druk Amst. 1736.

De deugdzame Hoveling. treursp. Amst. 1720. met pl.

De verhinderde Wraak van Cajus Martius Coriolanus. treursp. Amst. 1720.

De dood van Willem den Eersten, Prins van Oranje, treursp. Amst. 1721.

De Grootmoedigheid van Epaminondus. treursp. Amst. 1722.

In de jaren 1713 en 1714 deed hij in het gezelschap van Andries Schoemaker en andere goede vrienden, twee speelreisjes, naar het Land van Kleef en door Zuid-Holland, die hij sedert in dichtmaat beschreef en in het licht zond, onder den titel van:

Kleefsche en Zuid-Hollandsche Arkadia, of Dagverhaal van twee Reizen, in en omtrent die gewesten gedaan, in Dichtmaat uitgebreid, door Claas Bruin, verrykt met aantekeningen van den Heere L. Smids. M. Dr. Amst. 1714. 8^o, tweede druk vermeerderd met prentverbeeldingen Amst. 1730.

Een derde reisje door Noord-Holland, niet lang daarna ondernomen, is, na eenige jaren in het licht gekomen, onder den naam van:

Noord-Hollandsche Arcadia; verrykt met aantekeningen van den Heere Gerrit Schoemaker, en verciert met Printverbeeldingen. Amst. 1732. 8^o.

Behalve de bovenvermelde dichtwerken heeft men van Bruins hand nog:

Dichtmatige uitbreiding van het Onze Vader, herdrukt Amst. 1765. 4^o.

Zededigten. Amst. 1713 en 1721. 2 deelen, herdrukt in 1726 en 1741.

De zegepralende Vegt, of de beryming van honderd van deszelfs fraaiste gezigten. Amst. 1719. 8^o, mede gedrukt in de Vechtstroom van Utrecht tot Muiden verheerlykt door honderd gezichten enz. Amst. 1790. fol.

Korte schets van het Leven en Sterven der Martelaren. Amst. 1720. 4^o, met 152 platen, herdrukt Amst. 1730. 4^o.

Honderd Leerzame Zinnebeelden. Amst. 1722. 8^o.

De Lustplaats Zoelen berymt. Amst. 1723. 4^o, herdrukt onder den titel:

De Lustplaats Zoelen in dichtmaat uitgebreid. Amst. 1742. 8^o, met pl.

Bijbelsche tooneelpoëzij, bevattende 1. Abrahams Offerhande. 2. De vlucht van Mozes uit Egipte. - 3. De Edelmoedigheid

van David aan Koning Saul. - 4. De dood van Koning Saul. - 5. De gestrafte Hoogmoed van Koning David. - 6. De Verlossing van Sadrach, Mesach en Abednego. Amst. 1724. 8^o, herdrukt Amst. 1735, derde druk Haarl. 1741.

Aanmerkingen op Otto van Veen, zinnebeelden der Goddelijke liefde. Amst. 1726. 8^o, met 60 platen.

Stigtelyke Aanmerkingen over de Siektens. Amst. 1727. 8^o.

Minnespiegel der Deugden. Amst. 1728. 8^o, met pl.

XL Saamen en Alleenspraaken uit het N. Verbond. Amst. 1729. 8^o, herdrukt Amst. 1765. 8^o, met platen van Jan Luiken.

Het Leven van den Apostel Paulus in dichtmaat afgebeeld, bestaande uit de volgende Tooneelstukken: 1. Het bloeddorstig voornemen van Saulus. - 2. de Bekeering van Saulus. - 3. De Bekeering van Sergius Paulus. - 4. Het Lyden van Paulus en Silas. - 5. Paulus voor Felix en Drusilla. - 6. De dood van Paulus. Amst. 1734 met pl., herdrukt 1739 en nogmaals in 1743.

Bybelsche Historie. Amst. 1740. 4^o, met pl.

Dichtmatige gedachten over CLVI Bybelsche Printverbeeldingen. Amst. 1740. 8^o, met pl.

Verzameling der overgeblevene Bybel-Zeden en Mengelpoëzy. Amst. 1741. 8^o, met het portret van Bruin.

Historie der Vrome Martelaren, die om de Getuygenis der Euangelische Waarheid ter Doodt gebragt zijn, vermeerdert onder yder Printverbeelding met eene korte uytlegging in Rym, door Claas Bruyn. Leyd. 1747. met pl.

Ook heeft hij met P. Langendijk in het licht gezonden:

Tafereel der eerste Christenen. Amst. 1721. 4^o, herdrukt. Amst. 1741.

Bruins gedichten onderscheiden zich meer door zedelijkheid en deftigheid, dan door stoutheid en oorspronkelijkheid. Men vindt daarin weinige versieringen, waarmede de dichtkunst zich zoo gaarne bevallligheid bijzet. Losse gang, bevallige zwier en geestige val van verzen zal men er te vergeefs in zoeken. Alles heeft iets stijfs, iets gekleeds dat de beminnaar van echte poëzij terugstoot. Als taalkundige werd Bruin evenwel door Balthasar Huydecoper en anderen geprezen en aan zijne schriften niet weinig gezag toegekend.

Zijne beeldtenis gaat in plaat uit gegraveerd door Houbraken, waaronder Sybrand Feitama deed plaatsen:

Zie Wagenaar, Beschr. van Amsterd., St. III. bl. 254; van Abkoude, Naamreg. van Nederd. Boeken, D. I. St. I, III, IV en V; Kok, Vaderl. Woordenb.; van Abkoude en Arrenberg, Naamreg. van Nederd. Boeken; Kok, Vaderl. Woordenb.; J. de Vries, Proeve eener Geschied. der Nederd. Dicht., D. III. bl. 21

en 22; de Chalmot, Biogr. Woordenb.; Biogr. Nation., Tom. I. pag. 156; Witsen Geysbeek, Biogr. Woordenb. der Nederd. Dichters; van Kampen, Geschied. der Lett. en Wetens. in Nederl., D. II. bl. 101; Algem. Woordenb. der Zamenl.; Schotel, Beoordeel der Arcadia's van Claas Bruin, in de Bijdr. tot Boekenen Menschenkenn., D. II. bl. 98-125, D. III. bl. 1-30; Biogr. Univ., Tom. III. pag. 219; Blaupot ten Cate, Geschied. der Doopsgez. in Holl. enz., D. II. bl. 162.