Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Derde en vierde stuk

[Willem Jozef van Brienen]

BRIENEN (Willem Jozef van) Heer van den Groote Lindt, Dordtmondt en Stadt, kon, daar hij de Roomsch Katholijke godsdienst beleed, onder het voormalige bewind der Republiek tot geen openbare betrekking benoemd worden. Hoewel deze ambtsonbevoegdheid door de omwenteling van het jaar 1795 had opgehouden, bleef van Brienen niet te min tot in 1803 als eenvoudig burger leven, doch werd toen in het Stadsbestuur van Amsterdam geroepen, aan welke roepstem hij destijds meende te moeten gehoor geven, daar de schuddingen der omwenteling voorbijgegaan waren, en de tijden, indien al niet zekerder, dan toch kalmer waren geworden. Hij onderscheidde zich in zijne betrekking door het onbevangene zijner beschouwingen en leefde voor regt. Tijdens de verheffing van Lodewijk Napoleon tot den Hollandschen troon, werd hij als Adjunct den Burgemeester der hoofdstad des Rijks toegevoegd; terwijl men hem ter zelfder tijd de eerste betrekking ten Hove aanbood, welke laatste hij echter bij herhaling weigerde. Niettegenstaande deze weigering versierde Koning Lodewijk hem met het Kommandeurskruis van de orde der Unie en verbond hem zeer aan zijnen persoon, door hem tot Kamerheer te benoemen, en aan de Regering, door hem als honorair Lid in den Staatsraad te roepen. Bij de inlijving van Holland in het Fransche Keizerrijk was van Brienen een der Leden van de Commissie, die naar Parijs geroepen werd, om zijn gevoelen mede te deelen over de punten, die door een organiek besluit behoorden te worden geregeld. Hij wist in deze moeijelijke en teedere zending, de algemeene achting te verwerven. Te Amsterdam teruggekeerd werd hij tot Maire dier stad benoemd, welke belangrijke betrekking hij gedurende al den tijd, dat deze stad een deel van het Fransche Keizerrijk uitmaakte, vervulde; terwijl hij zich daarin door zijne vastberadenheid, zijne voorzigtigheid en zijne wijsheid onderscheidde. Van de eene zijde gelast gestrenge en met den volksgeest strijdende maatregelen ten uitvoer te leggen en van eenen anderen kant de belangen dier groote stad, waarmede de belangen zijns Vaderlands nog zamenliepen, moetende behartigen tegen den geest van overheersching en de onderdrukking van vreemden, wist hij eene houding te bewaren, die hem de welwillendheid zijner Opperhoofden verzekerde en voor zijne onderhoorigen een groot deel hunner instellingen, waarop zij het meeste gesteld waren, in stand te houden, terwijl hij hun nog vrijwaarde voor vele willekeurigheden, waarmede zij bedreigd werden. Toen b.v. Napoleon in 1811 zijne intrede in Amsterdam deed, verwierf van Brienen

de gunst, dat de stad niet door troepen als overstroomd zou worden; dat hare schulden behouden bleven; dat de gelden van de Weeskamer, die van de Kamer der onbeheerde nalatenschappen en andere, er voor behoed bleven, om in de Amortisatiekas te worden verzwolgen. Het gelukte hem ook de Amsterdamsche Bank, een gedenkstuk van den handelsbloei dier stad, te behouden, alsmede andere instellingen, waarop de ingezetenen prijs stelden. Dikwerf verzachtte hij uit eigene middelen de nadeelen, die de algemeene hervorming, noodzakelijk geworden door de nieuwe orde van zaken, aan een groot getal Ambtenaren der stad had veroorzaakt. Zijn ijver voor zijne geadministreerden, deed hem intusschen niet in het minste nadeel bij het Hoofd van den Staat, dat hem, om hem voor zijne diensten te beloonen tot Lid van het Legioen van Eer en tot Baron van het Keizerrijk verhief. Tijdens de gebeurtenissen in 1813, vermeende van Brienen geenszins, gelijk zoo vele anderen, het bloed en het leven zijner medeburgers te moeten aanbieden, maar hij was veeleer van oordeel, dat men de Regering den ongelukkigen toestand van het Hollandsche volk moest onder het oog brengen. Zijn gevoelen, de algemeene goedkeuring van het Plaatselijk Bestuur verworven hebbende, begaf hij zich met Anthonius Warin, Lid van het Gemeentebestuur naar Parijs, om het Algemeene Bestuur met dien toestand bekend te maken. Daar de inhoud van het adres was uitgelekt, werd van Brienen niet ten gehoore toegelaten; zijn verblijf te Parijs werd verlengd, en hij bevond zich aldaar nog, toen de omwenteling in Holland een aanvang nam. Hoezeer hij zich in de Fransche Hoofdstad in eenen zeer moeijelijken toestand bevond, hield hij niet op zich aldaar voor het welzijn van het land en zijne landgenooten bezig te houden. Bijzonder nam hij het lot ter harte van de ongelukkige gijzelaars, die de Franschen uit de stad Utrecht hadden medegevoerd. Hij mogt het genoegen ondervinden, dat hun de vrijheid werd wedergegeven. Eerst na de gebeurtenis van den 31sten Maart 1814, werd het van Brienen vergund naar zijn Vaderland terug te keeren. Hij werd aldaar in het zelfde jaar, tot Lid van de Staten der provincie Holland benoemd en in de Ridderschap opgenomen. In 1814 werd hij door Koning Willem I tot Lid van de Eerste Kamer der Staten-Generaal benoemd, eene betrekking, welke hij tot aan zijne dood, den 10den October 1839, vervulde, en in welke hij, door zijne openhartigheid en onafhankelijkheid, zoo veel dit in zijn vermogen was, de belangen zijner medeburgers heeft voorgestaan en behartigd. Bij Koninklijk besluit van 6 October 1825 werd hij erkend af te stammen van het oud adellijk geslacht van Brienen. Bij den geweldigen watervloed in ons Land, in dat zelfde jaar, schonk hij eene som van 100,000 gulden en gaf alzoo aan alle waarlijk edelen en deugdzamen een schoon voorbeeld en eenen prikkel tot de uitoefening der zoo schoone deugd van weldadigheid. - Hoe hooggeplaatst, was hij steeds nederig, voorkomend, en kenmerkte hij zich door hulpvaardigheid, waar die werd ingeroepen.

Van Brienen was gehuwd met Margaretha Thimothea Baronesse Ram van Schalkwijk, uit dit huwelijk is overgebleeen zoon, Arnold Willem van Brienen van de Groote Lindt, Kommandeur der Orde van den Nederlandschen Leeuw, Ridder met de Ster van de orde der Eikenkroon, Officier van de orde van het Legioen van Eer van Frankrijk, Ridder van de Koninklijke Orde der beide Siciliën, Lid van de Eerste Kamer der Staten-Generaal.

Zie Lodewijk Napoleon, Geschiedk. Gedenkst., bl. 190, 227; Konijnenburg, Nationaal Gedenkb., bl. 65 en 66; Biogr. Nation.; Algem. Handelsbl., 12 October 1839, uit partiknliere berigten aangevuld.