Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Derde en vierde stuk

[Adolf van Bourgondie]

BOURGONDIE (Adolf van), zoon van den voorgaande en van Anna van Borssele, na wier dood hij in 1519 als Heer van Vere, Vlissingen, Westkapelle, Domburg enz. gehuldigd werd, werd geboren in 1489 op het slot Sandenburg bij Vere en had tot Leermeesters den geleerden Desiderius Erasmus en den Kronijkschrijver Cornelis Battus.

Op zijnen naam werd in 1508 een gezantschap naar Schotland afgevaardigd, waarschijnlijk om de Schotten, die twee jaren te voren hunnen stapel van Brugge naar Vere hadden gelegd, aldaar bestendig te doen verblijven. Van dit gezantschap was een der vruchten dat de Koning van Schotland Adolf de Ridderorde van St. Andries zond. Daar hij een groot vriend van praal en pracht was en Karel V belang vond om deze aan te moedigen, ten einde de voorname Edelen te verzwakken, vielen hem vele kostbare reizen of bezoeken ten deele. Gedeeltelijk bragt hij die schade over de Ingezetenen zijner heerlijkheden; zoodat zijne bezittingen veel door dit alles leden. In 1516 werd hij tot Ridder van het Guldenvlies verkoren, en tevens tot Groot-Baljuw van Henegouwen en Admiraal en Kapitein-Generaal van der zee aangesteld. De zeetogt, waarbij hij het eerst als Admiraal eene vloot gebood, was die met welke de Landvorst Karel van Oostenrijk den 13den Junij 1516 in zee stak en de reis naar Spanje gelukkig volbragt.

Omstreeks het jaar 1519 werd, op naam of door bestel van den Koning van Denemarken, veel hinder aan de koopvaart en visscherij der Hollanders en Zeeuwen toegebragt, vooral leed de haringvaart hierdoor. Adolf, aan wien als Admiraal het beveiligen der zee was toevertrouwd, de gevolgen hiervan voorziende en zoo mogelijk eenen nieuwen oorlog willende voorkomen, zond, waarschijnelijk op hoogen last, een gezantschap naar Koppenbagen, dat gelukkig de gerezene geschillen bij een verdrag met den Deenschen Koning vereffende.

Nevens andere Nederlandsche Edelen diende hij den Keizer in het beleg van Mazières. Dit opgebroken en het oorlogstooneel in de Nederlanden overgebragt zijnde, deed Adolf op last des Keizers, ter bescherming der haringvaart, bekwame oorlogschepen uitrusten, hetwelk ten gevolge had, dat alle haringbuizen behouden te Vere terug kwamen.

In het jaar 1525 bekleedde hij eene kostbare Ambassade van wege den Keizer aan het Hof van Engeland, waar hij, nevens den President van den Grooten Raad en andere groote Heeren, een bestand met Frankrijk hielp sluiten, in hetwelk de haringvisscherij middelerwijl vrij verklaard werd.

Met veertig schepen te Vere uitgerust en vierduizend landknechten, moest hij in 1536 op 's Keizers bevel, Koppenhage van een zwaar beleg gaan bevrijden en beslissen wie de Deensche kroon zou dragen, dan een geschil met Holland, dat eenen eigen Admiraal wilde hebben en de oorlog, welke te dezer tijd met den Hertog van Gelder ontstond, deden dezen voorgenomen togt eerst vertragen en eindelijk geheel te niet loopen.

Een nieuwe oorlog met Frankrijk ontstaan, deed eene vloot uitrusten, op welke de bovenvermelde 4000 man landtroepen werden ingescheept. Adolf nam, met Reinoud van Brederode, het bevel op zich en zij staken af, doch konden door tegenwind de ruime zee niet bereiken, wachtten te vergeefs naar eenen spoedigen keer, toen een hevige storm hun voornemen verder te leur stelde; de naderende winter benadeelde intusschen alle hoop op eenen gelukkigen uitslag, waarom de vloot op hoog bevel onttakeld werd.

Adolf werd in 1537 Lid van den Raad van State en was de Landvoogdes met raad en daad behulpzaam tegen de oproerige Gentenaars, zelfs met oogenschijnlijk levensgevaar.

Hij overleed den 24sten December 1539 en liet bij zijne weduwe Anna van Bergen, een zoon Maximiliaan van Bourgondië, die volgt, en drie dochters na. Zijne goederen waren met vele schulden bezwaard. Men ziet zijne beeldtenis bij Gargon, Walchersche Arkadia, D. II. bl. 107.

Zeeland heeft in het algemeen vele verpligting aan hem gehad, uit hoofde zijner oplettendheid, kunde, zorgen en onvermoeiden ijver om de ondergevloeide landen weder te beverschen en met dijken tegen de zee te beschutten; ook vonden zijne onderzaten hem altoos gewillig en bereid om de zijnen met raad en al zijn vermogen, zoo ten Hove als elders, voor te staan en hunne belangen te bevorderen; tevens werden de haringvangst, koopvaardij en zeevaart zeer door hem beschermd, maar als een ijverig voorstander der Roomsch Katholijke leer was hij een hevig tegenstander der Hervorming en onverbiddelijk omtrent de zoogenaamde ketters.

Zie Boxhorn, Chron. van Zeel., D. II. bl. 370, 388, 389, 393, 406, 407, 417, 421, 427, 430, 443, 444, 462, 463; Smallegange, Cronyk van Zeel., D. I. bl. 553; van Mieris, Hist. der Nederl. Vorsten, D. III. bl. 15, 28, 32; Wagenaar, Vader. Hist., D. V. bl. 121, 140, 193; Ermerins, Zeeuwsche Oudh., D. III. St. II. bl. 23-69; Schellema, Staatk. Nederl.; de Jonge, Ned. Zeew., D. I. bl. 67, 140.