Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Derde en vierde stuk

[Gellius Faber de Bouma]

BOUMA (Gellius Faber de) of Jelle Faber de Bouma, geboren te Leeuwarden, waar zijn vader koopman was, koos, welligt uit neiging, den geestelijken stand. Nadat hij de daartoe noodige kennis had opgedaan, werd hij Priester te Jelsum, een klein uur van Leeuwarden. Reeds vóór dat Luther in Saksen zich als Hervormer der Kerk had laten hooren, had hij het Evangelie zuiver van de zuurdeeg des Pausdoms in het gezegde dorp gepredikt.

Van eenen nadenkenden aard, werkzamen geest, en godsdienstigen zin, bleef hij niet aan de uiterlijke plegtigheden zijner kerk hangen, maar, tot het wezen daarvan trachtende door te dringen, ontdekte hij al spoedig groote gebreken in de Godsdienstleer, die hij beleed en verkondigde. Ofschoon hij dit met sommigen zijner tijdgenooten gemeen moge gehad hebben, muntte hij hierin boven hen uit, dat hij zulks niet voor zich zelven hield en verzweeg, maar er rondborstig voor uitkwam en openlijk zijne Hervormde gevoelens verkondigde. Dit kon natuurlijk niet lang verborgen blijven, maar drong spoedig tot het naburige Leeuwarden door; men ging van daar in menigte hem hooren en sommigen hoorden hem met stichting. Zijne denk- en handelwijze, ofschoon door eenigen toegejuicht, werd door de Geestelijkheid ten hoogste afgekeurd en maakte hunnen haat derwijze gaande, dat hij zich gedrongen vond te vlugten. Hij begaf zich naar Oost-Friesland, en werd aldaar in 1536 Predikant te Norden, waar hij zich zoo wel van zijnen pligt kweet, dat hij reeds het volgende jaar in de aanzienlijke gemeente te Emden werd beroepen. Men stelt hem daarom gewoonlijk aan de zijde der Hervormden, doch hij schijnt in de leer van het Avondmaal Luthers gevoelen te hebben ombelsd: want zijn ambtgenoot Johannes à Lasco verwierp zijnen Catechismus, omdat die op dit punt niet duidelijk genoeg, dat is Zwingliaansch, was. Toen de Bouma op verzoek van Anna, Gravin van Oost-Friesland, in wiens bijzondere gunst hij stond, den 10den Mei 1552, de vergadering te Wirdum, een dorp tusschen Emden en Norden, bijwoonde, met oogmerk om een geschil over het Avondmaal tusschen de Predikanten van Norden bij te leggen, wilde hij ook de zoogenaamde Formula Wirdumana, waarvan hij mede opsteller was, goed Luthersch gesteld hebben. Hij overleed te Emden den 2den Januarij 1564.

Het schijnt, dat de Gravin Anna hem eenig medeopzigt over de Oost Friesche Kerk heeft aanbevolen; althans leverde hij haar in 1559 een geschrift in, behelzende eenigermate een verslag van den toestand dier kerk, doch meer bepaaldelijk van het gedrag der Predikanten te Pilsum, Norden, Loppersum en Wirdum.

Bovendien zocht hij ook door zijne schriften nut te stichten. Hij liet te Maagdenburg in 1551 een Verdedigingsschrift drukken, ten einde de Hervormde kerk te zuiveren van de blaam, welke de onzinnige Wederdoopers op haar trachtten te werpen. Ook leverde hij eenige berijmde stukken, ten dienste van het openbaar kerkgezang. Zijne

Vermeerderde Christelyke Catechismus. 8^o.
droeg algemeene goedkeuring weg, en was reeds, met goedvinden van de Gravin, naar Bremen opgezonden, om onder het opzigt van den bekenden Albrecht Hardenberg te worden in het licht gegeven, maar à Lasco wist te bewerken, dat dit gestaakt werd; want ofschoon het drukken spoedig daarna, met eenige weinige veranderingen, toegestaan werd, schijnt de Bouma er van te hebben afgezien, en eerst lang na zijne dood is dat boek uitgegeven door zijnen kleinzoon Gellius de Bouma Petruszoon, Predikant te Zutphen.

Ook stelde hij met zijne ambtgenooten Johannes à Lasco en Hermannus Bras op.

Oostfriesche Catechismus of bybel der Eenvoudigen. Emden. 1544.

Gellius Faber de Bouma liet twee zonen na, die beide den stand des vaders kozen; als: Petrus Gellius de Bouma, die volgt, en Assuerus de Bouma, eerst in 1573 Predikant te Groot-Borsum, daarna in 1574 te Emden, waar hij den 27sten Augustus 1575 aan eene kwaadaardige ziekte overleed.

Zie Vriemoet, Athen. Frisiac., pag. 395; Greydanus, Naaml. der Pred. van de Class. van Franek., voorr. bl. 2, en bl. 133; Engelsma, Volgl. van Pred. van de Class. van Zevenwouden, bl. 249 noot; Ypeij en Dermout, Gesch. der Nederl. Herv. Kerk, D. I. bl. 47, Aant. bl. 30 (59); Schultz Jacobi en Domela Nieuwenhuis, Bijdragen tot de Geschied. der Evangel. Luth. Kerk., St. V. bl. 176 en 177; Eekhoff, Beknopte Geschied. van Friesl., bl. 165; Glasius, Godgel. Nederl., D. I. bl. 451-453, en vooral T.A. Romein, Gellius Faber de Bouma, in de Friesche Volks-Almanak 1839, bl. 74-80, wien wij hier voornamelijk gevolgd zijn.