Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Derde en vierde stuk

[Willem Bosman]

BOSMAN (Willem), geboren te Utrecht den 12den Januarij 1672, trad, naar het schijnt nog zeer jong, in dienst van de Nederlandsche West-Indische Compagnie, en, na onderscheidene jaren den post van Koopman op de Kust van Guinea te hebben waargenomen, werd hij Opperkoopman van Axim en eindelijk Raad en Opperkoopman op het Kasteel George d'Elmina, mitsgaders tweede Persoon van de kust van Guinea (na den Gouverneur-Generaal). Terwijl hij zich in dat land bevond, werd in 1695 het Fort Vredenburg, waar hij destijds gezag voerde, des nachts door de Negers aangetast, doch, niettegenstaande de bezetting nog geen twintig man sterk was, dwong Bosman den vijand, na vijf ure strijdens, met verlies af te wijken. Hij zelf had slechts twee gekwesten bekomen.

Gedurende een veertienjarig verblijf in die streken, bezocht Bosman bijna alle de merkwaardige plaatsen en na in het Vaderland te zijn teruggekeerd, zond hij de beschrijving van hetgeen hij gezien had in het licht, onder den titel van:

Naauwkeurige Beschrijving van de Guinese-, Goud-, Tanden Slavenkust, nevens alle desselfs Landen, Koningryken, en Gemenebesten; van de Zeeden der Inwoonders, hun Godsdienst, Regeering, Regtspleging, Oorlogen, Trouwen, Begraven, enz. Mitsgaders de gesteldheid des Lands, Veld- en Boomgewassen, alderhande Dieren, so wilde als tamme, viervoetige en kruipende, als ook 't Pluimgedierte, Vossen en andere zeldzaamheden meer, tot nog toe de Europeërs onbekend. Amst. 1704, waarvan de tweede druk, van veel fouten gesuyverd en vermeerdert, en met veel nieuwe fijne Kopere Platen vermeerderd en vercierd in 1709 (niet, zoo als de Chalmot zegt, in 1711) te Amsterdam het licht zag.

Dit werk verscheen in het Fransch vertaald onder den titel van Voyage de Guinée. Utrecht 1705 12^o met kaarten en platen. Ook werd het overgezet in het Engelsch, Londen 1705 8^o en 1721; in het Hoogduitsch, Hamburg 1706, in 8^o en in het Italiaansch naar de Fransche vertaling, Venetië 1752-1754 in folio. Het is geschreven op eenen vrolijken, soms snaakschen trant, met naïve eenvoudigheid, die overal het merk der waarheid draagt. De vrij luchtige stijl gaat somtijds tot het dartele over, waarover de Schrijver zich zelfs in de voorrede meent te moeten verontschuldigen. Hij kon zich daartoe ook beroepen op de omstandigheid, dat hij geen deftige Reisbeschrijving, maar eene reeks van gemeenzame brieven over zijn onderwerp heeft uitgegeven, aan onderscheidene personen in het Vaderland geschreven, en die den natuurlijken, zedelijken staatkundigen toestand des Lands en van zijne bewoners op eene ongedwongene en behagelijke wijze schilderen. Voor het werk staat bet afbeeldsel van Bosman, met het volgende bijschrift van Daniel Havart.

Zie van Abkoude en Arrenberg, Naamr. van Nederd. Boeken; de Chalmot, Biogr. Woordenb.; van Kampen, Geschied. der Nederl. Lett. en Wetens., D. II. bl. 76; de zelfde, Geschied. der Nederl. buiten Europa, D. II. bl. 407-412; Collot d'Escury, Holland's Roem, D. VI. St. I. bl. 354; Biogr. Univers.; Teenstra, Nederl. Overz. Bezitt., bl. 740, 907.