Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Eerste en tweede stuk

[Lodewijk van Boisot]

BOISOT (Lodewijk van), Heer van Ruart, broeder van den voorgaande, geboren te Brussel, en zeer vermoedelijk, een der verbonden Edelen, doch doordien op eenige naamlijsten alleen Boisot staat, blijft het onzeker, of daar gezien wordt op Lodewijk of op zijnen broeder Karel, welke onzekerheid door het verzwijgen van den voornaam omtrent dit edel paar broeders, meermalen plaats vindt. In de befaamde Bartholomeus-nacht schijnt hij zich in Frankrijk te hebben bevonden, althans vindt men opgeteekend dat hij aldaar ter oorzake van de godsdienst in de gevangenis zat, waaruit hij niet dan met veel moeite, door eenige Monniken ontslagen werd.

Wanneer hij in Nederlandsche dienst het zwaard tegen Spanje heeft aangegord, vindt men niet opgeteekend, maar hij was ijverig de zaak der Bondgenooten toegedaan, en zijne groote verdiensten maakten hem overwaardig, om na den dood van Boudewijn Ewontz tot Admiraal van Zeeland verheven te worden, ook heeft hij het vaderland in deze hoedanigheid in den beginne der droevige Nederlandsche beroerten uitmuntende diensten bewezen. In 1572 hielp hij den Prins van Oranje binnen Roermond en bewoog Mechelen de poorten voor hem te openen. Toen Middelburg in het jaar 1573, door Prins Willem I belegerd, en tot den uitersten nood gebragt was, poogde Alva en vervolgens Requesens, die stad door alle mogelijke middelen te ontzetten. Zoo zakte de Admiraal Beauvoir in November 1573 de Ooster-schelde af en bemagtigde Reimerswaal, doch de Zeeuwsche vloot onder Admiraal Willemszoon en Boisot bragt hem tot wijken en sloot het grootste gedeelte te Bergen op Zoom in. Requesens rustte vervolgens eene sterke vloot uit, waarvan in Januarij 1574 het eene gedeelte naar Vlissingen stevende, terwijl het andere onder Glimes en Romero de Schelde afvoer. Dit werd door Boisot bij Reimerswaal opgewacht, maar op aannadering van eerstgenoemde smaldeel ontbood Oranje vier van Boisots grootste schepen naar Vlissingen, om die van Antwerpen zooveel te beter te kunnen beteugelen. Boisot durfde dit niet wel weigeren, maar hield zich ook verzekerd, dat hij dus verzwakt, buiten staat zou wezen, om, met hoop van eenen goeden uitslag, iets tegen de Spaansche vloot te kunnen ondernemen. Hij besloot dus zijne eerst bepaalde onderneming werkstellig te maken, en vervolgens aan het verlangen van den Prins te voldoen. Hij stevende dan op de Spaanschen regtstreeks aan, en ontmoette hen bij Gorishoek aan het Lodijksche gat. Requesens stond met zijn hofgezin op den dijk van Schakerlo, om het gevecht te aanschouwen. Ofschoon het niet lang duurde, was het echter zeer hevig, en het viel allergelukkigst voor de Staatschen uit, want de Zeeuwen, die, zoowel als hun Admiraal, in dapperheid niet achterbleven, veroverden tien Spaansche schepen, waarvan het grootste, namelijk dat van den Spaanschen Admiraal verbrandde, van de overige negen, wierden er vier

te Vlissingen en vijf te Vere opgebragt, doch Boisot had het ongeluk, dat hem gedurende het gevecht, het eene oog werd uitgeschoten. Middelburg ging, na deze overwinning, benevens Arnemuiden, aan den Prins over, het geheele eiland Walcheren, ja geheel Zeeland werd van de Spanjaarden verlost. Kort daarna vernemende dat de vijandelijke vloot voor Lillo lag, en dat er geen goede wacht werd gehouden besloot hij die onverwacht aan te vallen, zoo als hij dan ook den 30sten October deed. De Spanjaarden, de Zeeuwsche vloot ziende naderen, maakten aanstonds zeil en namen de vlugt naar Antwerpen. Zij werden door Boisot vervolgd en nagejaagd, die elf van hunne schepen veroverde, en den Admiraal Adolf van Haemstede gevangen nam; terwijl vier der vijandelijke schepen aan den grond zeilden, en de overige zich met groote overhaasting tot voor Antwerpen bergden.

Groote dienst deed Boisot nog in het zelfde jaar aan de stad Leiden, in hare vermaarde tweede belegering door den Spanjaarden. Deze ongelukkige stad was tot het uiterste gebragt, en in dien benarden toestand, dat er geen ander middel overbleef om die rampspoedige stedelingen te hulp te komen, dan door het openen der sluizen en het doorsteken der dijken, om met galeijen en schuiten over het ondergeloopene land de stad te kunnen naderen; zulks werd gelukkig onder het beleid van den Admiraal Boisot uitgevoerd, onder verscheidene gevechten, daar iedere dijk eerst met het zwaard in de hand moest veroverd worden, om te worden doorgestoken; en dit had ten gelukkig gevolg, dat de Spanjaarden zich genoodzaakt zagen het beleg op te breken. De Admiraal kwam met zijne vloot, op Zondag den 3den October 1574, des morgens ten acht uren, ter stad invaren. De vreugd op deze aankomst, was onbeschrijfelijk en uitbundig, Boisot en de andere Opperhoofden der verlossers, werden, zoo door de Staten van Holland als van stadswege, beschonken met gouden ketenen en gedenkpenningen, op welke het ontzet van Leiden stond afgebeeld.

Boisot had, nevens den Prins van Oranje, door onderscheidene middelen meer dan eens gezocht, de belegerde stad Zierikzee van levensmiddelen, waaraan ze gebrek had, te voorzien, maar nimmer daarin kunnen slagen. Eene nieuwe poging stelden zij ten dien einde te werk, op den 12den Junij 1576 met eenen grooten hulk, ruim van geschut voorzien, en bemand met 5 à 600 soldaten en matrozen, aan wier hoofd de Admiraal Boisot zich bevond. Dit vaartuig trachtte men aan den dijk te Borndam te brengen, ten einde den vijand daarmede, als van eene schans, af te weren, om daardoor zijn geschut te doen zwijgen, en door dat middel de stad van leeftogt te voorzien. Maar doordien het schip hij laag water aan den grond vast raakte, barstte het door zijn eigen zwaarte en veelvuldige schoten, die er de Spanjaarden op deden, van een. Het water weder aan het wassen rakende, werd het echter van zijne geledene schade zoo veel doenlijk hersteld zijnde, op nieuw

vlot; doch toen kreeg het van de Spanjaarden twee schoten, waardoor het, in brand geraakte, reddeloos verloren was, en weinig minder dan 300 menschen verdronken, onder welken de Admiraal zelf was, die dus op eene ongelukkige wijze zijne heldhaftige loopbaan eindigde, en den 15den Junij 1576 in de golven smoorde. De Prins schreef van hem aan zijnen broeder Jan: ‘lequel je regrette surtout, pour l'avoir trouvé vaillant gentilhomme et très affectionnée au bien de la cause commune.’ Bij zijne echtgenoote, Margareta van Dorp, liet Boisot geene kinderen na. Zijne beeldtenis gaat in prent uit door C. de Visser, in fol.; en komt daarna gegraveerd door J. Houbraken voor, in Wagenaar, Vaderl. Hist., D. VI. bl. 460 en in de Tooneelpoezij van N.S. van Winter en L.W. van Merken.

Zie Bor, Nederl. Oorl., B. VII. bl. 479 (4), 495 (16), 533 (43), 549-560 (54-61), 679 (145); van Meteren, Nederl. Hist., D. II. bl. 172, 275, 338; Strada, Hist. de la Guerre des P.B., Tom II. pag. 212, 245; van Loon, Nederl. Historip., D. I. bl. 192, 193, 216; Halma, Toon. der Vereen. Nederl.; van Hoogstraten en Brouërins van Nidek, Groot Algem. Hist. Woordenb.; B bl. 256; Luïscius, Algem. Hist. Woordenb.; (Beaufort), Leven van Willem I, D. II. bl. 437-439, 478, 504, 510, 512, 624, D. III. bl. 765; Wagenaar, Vaderl. Hist., D. VI. bl. 125, 439, 460, 489-495; Bijv. en Aanm. op Wagenaar, D. VII. bl 36; Korte Levensbeschr. der Nederl. Vorsten enz., St. II. bl. 2-4; Schuer, Nederl. Merkw. Gebeurt., D. I. bl. 37, 38; 's Gravesande, Tweede Eeuwged. der Middelb. Vrijh., bl. 65, 362, 363, 378, 390-398; te Water, Hist. van het Verb. der Edelen, St. I. bl. 261-263; Kok, Vaderl. Woordenb.; Leven van Nederl. Mannen en Vrouwen, D. VII. bl. 228-246; de Chalmot, Biogr. Woordenb.; Collot d'Escury, Holland's Roem, D. II. bl. 47, 48. A bl. 120-125; Aanh. op het Woordenb. van Kunst en Wetens., door G. Nieuwenhuis; Biogr. Univ.; Arend, Algem. Geschied. des Vaderl., D. II. St. V. bl. 343, 346, 389-399, 503; Groen, Arch. de la Maison d'Orange, Tom. V, pag. 346; Swaluwe, de Daden der Zeeuwen, bl. 72-77, 93, 94.