Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Eerste en tweede stuk

[Willem Janszoon Blaeu]

BLAEU (Willem Janszoon), ook wel in later dagen Blauw gespeld, was in het jaar 1571 geboren te Alkmaar, en werd daarom ook vroeger Willem Jansz. van Alkmaar geheeten; onder welken naam hij reeds, als te Amsterdam gevestigd, van het jaar 1605 af in de MSS. Notulen van HH. Hoogmogenden voorkomt. Ter laatst gemelde stede dreef hij eenen aanzienlijken boekhandel en bragt er onderscheidene fraaije werken in het licht; ook legde hij zich op de beoefening der Wiskundige wetenschappen toe, waarin hij in zijne jeugd, door den beroemden Ticho Brahé onderwezen was. Blauw overleed den 18 October 1638, nalatende twee zonen, Joan Blauw die volgt en Cornelis Blauw een zeer kundig mensch, die zijnen broeder behulpzaam was tot aan zijn overlijden in 1650. Willem Janszoon Blauw was een geleerd man, die de Latijnsche, Fransche en Hoogduitsche talen volkomen magtig was, en Grotius geeft hem den roem, de naarstigste Boekdrukker van zijne tijd te zijn geweest. Hij bezat een uitmuntend vernuft, en een verwonderlijk goed oordeel.

Blaeu betaalde op eene onbekrompen wijze de geleerden en aardrijkskundigen, die hem oorspronkelijke kaarten leverden, welke hij met zorg en met al de sierlijkheid, welke de staat der kunsten in zijnen tijd gedoogde, liet graveren. Hij maakte zelve sterrekundige waarnemingen, die hij bij zijne aardrijkskundige kaarten in toepassing bragt. Ook heeft hij met eenen zenith sector, bevattende eenen boog van 12^o, aan den mond van de Maas en op Texel de poolshoogte genomen en den geheelen oever van de Noordzee, van gemelden mond af tot Texel, door meer dan eenen graad breedte, met behulp eener roede van 12 voeten, gemeten. Van deze graadmeting heeft de vermaarde Fransche sterrekundige Jean Picard, door Amsterdam reizende, de beschrijving of het handschrift van

Blaeu gezien, en hij getuigt er van, dat zij de beroemde graadmeting van Snellius overtrof. De Hoogleeraar Jan Frederik van Beeck Calkoen heeft zich in der tijd alle moeite gegeven, ter ontdekking van dit kostbaar handschrift, maar het schijnt bij den brand, waardoor in 1672 de drukkerij van Joan Blaeu (zie het volgende art.) werd in den asch gelegd, te zijn vernield of verloren gegaan.

Blaeu heeft de volgende werken over de Sterre- en Zeevaartkunde geschreven:

Het Licht der Seevaert, 3 deel. met octrooi van 13 Aug. 1618.

Tweevoudigh Onderwijs van de Hemelsche en Aerdsche Globen, Amst. omstreeks 1620, 4^o. 1647, 4^o. 1669, 4^o.

Groote Zeespiegel, Amst. 1624, 1631, 1655. 2 dn. in fol.

Tafelen der breedte van den opgang der Zonne, Amst. 4^o.

Van de Déclinatie der Zonne, Amst. 8^o.

Atlas, 3 dn. folio.

In 1602 heeft hij Hemel- en Aard-Globen gemaakt. - De boekdrukpers, die tot in het begin der negentiende eeuw gebruikt werd is van zijne uitvinding. Het Blaauwsteegje te Amsterdam heeft van hem zijnen naam gekregen.

Van Blaeu gaat een zeer fraai portrait uit door J. Falck, met een Latijnsch vers van Barlaeus.

Zie van Hoogstraten en Brouërius van Nidek, Groot Algem. Hist. Woordenb., B. bl. 272; Saxe, Onom. Liter., Pars IV. pag. 348; Kok, Vaderl. Woordenb., D. VI. bl. 577; Chalmot, Biogr. Woordenb., D. III. bl. 115; Nieuwenhuis, Algem. Woordenb. van Kunst. en Wetensch., D. I. bl. 350; van Kampen, Geschied. der Lett. en Wetensoh. in de Nederl., D. I. bl. 332, D. III. bl. 136**-139**; Biogr. Nation.; Biogr. Univers.; Dodt, Pilaar en Obreen, Tijdschrift, D. V. bl. 269; Bodel Nyenhuis, over de Nederl. Landm. en Kaartgr. Floris Balthasar en zijne drie zonen, bl. 31; de Navorscher, 2e jaarg. bl. 35 en 36.