Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Eerste en tweede stuk

[Dirk Rudolph Wijckerheld Bisdom]

BISDOM (Dirk Rudolph Wijckerheld), geboren te Delft den 27 Junij 1740, was een zoon van Jacob Bisdom, Raad en Advokaat-Fiskaal bij de Admiraliteit op de Maze, en van Anna Maria Zeegers. Omtrent tien jaren oud zijnde begon hij zich in de Latijnsche en Grieksche talen te oefenen aan de Latijnsche school zijner geboortestad, welke hij na verloop van omtrent vier jaren verliet, met het houden eener Latijnsche redevoering over de zedigheid (de Modestiâ). Verder door afzonderlijk onderwijs voorbereid, begaf hij zich in September 1756 naar de Hoogeschool te Utrecht, waar hij onder anderen de lessen hoorde van den vermaarden Petrus Wesseling. Na te Utrecht drie jaren te zijn verbleven, vertrok hij naar Leiden, en maakte een naarstig gebruik van de lessen van Franciscus van Oudendorp, Gerlach Scheltinga en Joannes Conradus Bucker, tot dat hij den 24 Augustus 1761, tot Meester in de Regten werd bevorderd, na het verdedigen van zijne verhandeling, behelzende een onderzoek, of en in hoeverre men aan ervarenen in hunne kunst behoort geloof te geven.

Nu vestigde hij zich te 's Gravenhage, waar hij als Advokaat voor het Hof van Holland werd beëedigd. Meer dan gewone kunde, gepaard met vaardigheid van spreken, veroorzaakte dat men zich gaarne van de hulp des jongen Advokaats bediende. Niet lang evenwel bleef bij in dien werkkring, want reeds in het begin

des jaars 1762 werd hij aangesteld tot tweeden Equipagiemeester bij de Admiraliteit op de Maas, en kort daarna tot Schepen van den Hove en der Hooge Vierschaar van Schieland. Zooveel zijne ambtsbezigheden het toelieten, bleef hij evenwel te Rotterdam de beoefening der Regtsgeleerdheid voortzetten tot in Mei 1764, toen hij tot Secretaris der stad Rotterdam aangesteld en van eerstgemelden post ontslagen werd. In 1780 tot Raad en Advokaat-Fiskaal bij de Admiraliteit op de Maas aangesteld, werd hij door de Regering van Rotterdam niet alleen met eere van het Secretarisambt ontslagen, maar hem ook van stadswege ten geschenke gegeven eene zilveren vaas ter waarde van tien of twaalf honderd gulden, tot een blijk van het genoegen van de Stedelijke Regering over eene zestienjarige dienst en zijn gehouden gedrag tot nut der stad, en over de buitengewone moeite, door hem in het werk der droogmaking van de Bleiswijksche en Hillegersbergsche plassen aangewend. Ook in het waarnemen van het ambt van Raad en Advokaat-Fiskaal behaalde hij grooten roem, zoo door zijne zeldzame vaardigheid in het behandelen van alle voorkomende zaken, als door zijne volijverige en aanhoudende werkzaamheid. In die hoedanigheid, kreeg hij mede in last, in het begin van 1782, om in onderhandeling te treden met den Heer Paul Wenwerth, over het sluiten van een cartel met Engeland. In de twee volgende jaren werd hij, door den Prins Erfstadhouder, benoemd tot Lid van 's Vorsten Departement van Marine, ter hulpe en ten dienste van zijne Doorluchtige Hoogheid; tot welk gewigtig werk toen, benevens onzen Bisdom, vier uitmuntende mannen, die hun Vaderland groote eer aangedaan hebben benoemd waren, de Advokaat-Fiskaal J.C. van der Hoop, de Vice-Admiraals Reynst en Johan Arnold Zoutman en de Schout hij Nacht Jan Hendrik Kinsbergen. In het laatst genoemde jaar werd Bisdom toegevoegd aan de commissie der Algemeene Staten, om met den Heer Formiello, Resident van Venetië, in onderhandeling te komen over zekere geschillen, welke toen gerezen waren en om die spoedig en, zooveel mogelijk, ten genoegen en behoudens de waardigheid van beide republieken, onder goedkeuring der Algemeene Staten te vereffenen en geheel af te doen.

Den 21 Februarij 1785 werd Bisdom aangesteld tot Raad en Thesaurier-Generaal van de Unie, en wel op zoodanigen voet en onder zoodanige voorwaarden, als hij zelf begeerde, en door de ingebragte toestemming der bijzondere provinciën, bepaald werd. In dezen post bleef hij slechts werkzaam tot den 21 October 1787, toen hij zijn ontslag verzocht en bekwam en wel onder de voorwaarden, op welke hij dien aanvaard had.

Zijne rust was echter van korten duur, want reeds den 2den Februarij des volgenden jaars werd hij aangesteld als Raadsheer in den Hoogen Raad van Holland, Zeeland en Westfriesland. Bovendien werd hij benoemd tot Adjunet-Reviseur bij de Geregtshoven van Gelderland en Groningen, in welke hoedanigheid hij reeds

in het jaar 1774 was werkzaam geweest; terwijl hij tevens werd aangesteld tot Commissaris over zeker beklag der Burgemeesteren van Haarlem tegen die van Amsterdam, betreffende het regt der vrijlating van de Haarlemsche schippers.

Ten gevolge van het afschaffen van den Hoogen Raad na de omwenteling van 1795, zijnen Raadsheerspost verloren hebbende, werd hij in December van dat jaar vruchteloos aangezocht, om zich te laten aanstellen tot Ontvanger-Generaal der republiek; maar hij onttrok zich niet in Maart van het volgende jaar, aan de hem gegeven vrijheid, om, zulks goedvindende, aan de commissie tot omderzoek van het finantiewezen in Holland, mede te deelen de verzamelde staten van het door de bijzondere provinciën betaalde op de petitiën in het jaar 1702; tot welke opgaaf hij, meer dan vele anderen, te dier tijde, volkomen in staat was. Vergeefsche pogingen werden in het jaar 1796 insgelijks aangewend, om hem te bewegen, dat hij zich wilde laten aanstellen, eerst tot Lid der Nationale conventie, naderhand tot Lid van het committé der Marine, of ook als Ontvanger der Marine.

Het groote belang, dat hij in de opvoeding zijner kinderen stelde, bewoog hem in het genoemde jaar 's Gravenhage te verlaten, en zich met der woon naar Leiden te begeven, waar zijne zonen gelegenheid konden vinden, ter verdere voortzetting hunner letteroefeningen, vooral van de regtsgeleerdheid, waaraan zij zich aanvankelijk toegewijd hadden. Nu scheen hij in die stad een stil en van alle openbare ambtsbezigheden verwijderd leven te willen leiden. Alleen liet hij zich, op sterken aandrang, bewegen tot het aannemen van het ouderlingschap der Nederduitsche Hervormde gemeente. Uit zucht voor de instandhouding der openbare oefening van de Hervormde Godsdienst, onttrok hij zich ook niet, of aan de kerkelijke Gemeente-commissie te Leyden, of ook aan de Vergaderingen, tot dat einde, eene geruime tijd, te 's Gravenhage gehouden.

Van andere posten bleef hij zich, eenige jaren, op eene beleefde wijze verschoonen. Zoo weigerde hij het ambt van Hoofd-ingeland van Schieland, waartoe hij den 7de Mei 1797, wegens Schiedam, benoemd was, aan te nemen; tot welken post hij zich ook onbevoegd rekende, vermits hij zijn land onder Schieland behoorende reeds verkocht had. In April 1800 bedankte hij voor het hem aangebodene ambt van Agent en Directeur van Finantiën. Vruchteloos poogde men, in het jaar 1802 hem te bewegen, om zich, voor het Syndicaat te laten benoemen. Even ongezind was hij, den post van Thesaurier-Generaal dezer landen, tot welken hij in Mei 1806 werd aangesteld, andermaal te aanvaarden.

Het was er echter ver af, dat de arbeidzame man het werken ontzag, en zich voor altijd van allen last ontslaan wilde. De stad Leiden heeft het tegendeel ondervonden. Behalve de zorg over het herzien, aanvullen en verbeteren der stedelijke keuren, en het opnemen der rekeningen van de stad, welke sedert eenige tijd niet

zonder aanmerkelijke gebreken waren gebleven: liet hij zich ten laatste bewegen, om de benoeming tot Hoofdschout dier stad, den 1sten Junij 1803 en andermaal den 20 Mei 1806, zich te laten welgevallen. Zijne dagelijksche ambtsbezigheden werden geenszins minder, toen hij in het jaar 1810 voor den tijd van twee jaren verkozen was tot Burgemeester der stad Leiden. De rustelooze werkzaamheden welke dit ambt hem verschafte en welke zijne krachten niet weinig deden verminderen, noodzaakte hem, hoezeer men anders begeerde, dat hij in dien post zou volharden, met den meest mogelijken aandrang, te verzoeken, dat hij, uit aanmerking van zijnen zeventigjaren ouderdom en wegens aanmerkelijke ongesteldheid, van de verdere waarneming mogt ontslagen worden. Hij bleef echter nog eenige tijd in het vervullen der Burgemeesterlijke waardigheid voortgaan, hiertoe ook van hooger hand verzocht zijnde. Steeds vermeerderende zwakheid drong hem, nader en met ernst op zijn ontslag aan te houden. Eindelijk werd, met voorkennis van den Landdrost en van den Minister van Binnenlandsche zaken, die waardigheid overgedragen op een der Heeren Wethouderen; terwijl, bij de kort daarop gevolgde nieuwe bestelling der regeerwijze binnen de steden, Bisdom eervol van zijn ambt ontslagen werd.

In het voorjaar van 1814 naar Amsterdam vertrokken tot bijwoning der vergadering van aanzienlijken (notabelen) ter stemming over het ontwerp van regeringsvorm der Vereenigde Nederlanden, werd hij door ongesteldheid oververvallen; spoedig keerde hij naar zijne woonplaats terug, waar de ziekte hand over hand zoodanig toenam, dat hij den 3 April van dat jaar daaronder bezweek.

Zijne echtgenoote Digna Wendelina Meyners, met welke hij den 13de September 1774 in het huwelijk was getreden, en die hem vier zonen en twee dochters had geschonken, kon hem slechts weinige dagen betreuren, daar zij zelve den 10den van die zelfde maand hem in de dood volgde.

Bisdom was sedert 1804 Lid der Maatschappij van Wetenschappen te Haarlem en sedert 1806 van de Maatschappij der Nederl. Letterkunde te Leiden.

Zie Vaderl. Hist. ten vervolge op Wagenaar, D. XX. bl. 91-93; Algem. Konst- en Letterb. voor 1804. D. I. bl. 435; J.W. te Water, Aanspr. in de Jaarl. Algem. Verg. van de Maats. der Nederl. Letterk. te Leyden den 6 van Hooimaand 1814. bl. 6-22.