Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 2. Eerste en tweede stuk

[Engelbert François van Berckel]

BERCKEL (Engelbert François van), een broeder van den voorgaande, geboren te Amsterdam den 8 October 1726, oefende zich in de grondbeginselen der letterkunde en talen aan de latijnsche scholen van zijne vaderstad, en maakte daarin spoedig zoodanige voorderingen, dat hij nog zeer jong naar de Hoogeschool van Utrecht vertrok, om zich aldaar verder in het beoefenen der fraaije letteren en wetenschappen te bekwamen. Ook studeerde hij met zoo veel ijver en noeste vlijt in de regtsgeleerdheid, dat hij met een uitstekenden roem, den 13 Augustus 1748, tot Doctor in de beide regten werd gepromoveerd. Hierop verkoos hij 's Gravenhage tot zijne woonplaats, ten einde aldaar voor de Hoven van Instructie de praktijk uit te oefenen. Het duurde ook niet lang, of van Berckel maakte als Advokaat veel opgang, beijverende zich ongemeen om zijne clienten wel te dienen, daarbij eene proefhoudende eerlijkheid in acht nemende. De snipperuren, die hem van zijne praktijk overschoten, besteedde hij met de uiterste naauwgezetheid, om zich verder, niet alleen in de regtsgeleerdheid, maar ook in de staatkunde te bekwamen, in welke beide vakken, men getuigd vindt, dat hij bijzonder uitmuntte. Hierdoor werd zijn naam zoo beroemd, dat de Regering van Amsterdam hem in 1762 tot haren Pensionaris aanstelde. Deze zwaarwigtigen

post, nam hij niet zonder onaangenaamheden en hindernissen waar, welke hij alle met mannenmoed is doorgeworsteld. Toen in het jaar 1778 de Noord-Amerikaansche staten door Frankrijk voor een onafhankelijk gemeenebest waren verklaard en een verdrag met dat rijk gesloten hadden, zochten deze nieuwe Republikeinen ook deze gewesten door een verbond van vriendschap en koophandel aan zich te verpligten. William Lee werd tot dien einde als hun gezant herwaarts gezonden, om daaromtrent voorslagen te doen. Hij deed daarvan opening aan den Amsterdamschen koopman Jan de Neufville; deze gaf hiervan kennis aan Burgemeesteren dier stad, welke begrepen, dat het onmogelijk was, eenig voorstel ter vergadering van de Staten van Holland, tot het aanvangen van eigenlijke onderhandelingen over dit stuk te doen, aangezien de Noord-Amerikanen, door Engeland, niettegenstaande de toenmalige onderhandelingen tot eene verzoening, voor geen onafhankelijk volk erkend waren; zij hielden zich niet te min overtuigd, dat het, uit overweging der dagelijks toenemende naijver, ten aanzien van den handel en zeevaart dezer landen, hun onvermijdelijke pligt was, van de openingen door den Amerikaanschen Kommissaris gegeven, zoodanig een gebruik te maken, als de gesteldheid van zaken gehengde en in hun vermogen stond. Hiermede overeenkomstig, gelastte Burgemeesters hunnen oudsten Pensionaris van Berckel, om aan Lee te verklaren: ‘dat bijaldien de aangevangene onderhandelingen tusschen Engeland en Noord-Amerika, geen uitsluitende bedingen ten nadeele van de Republijk zouden hebben, Burgemeesters als dan van hunne zijde, zoodra de onafhankelijkheid van Noord-Amerika, door Engeland erkend zou zijn, alles zouden aanwenden, wat in hun vermogen was om het commercie-tractaat, zoo als hetzelve dan ontworpen en goedgekeurd zoude zijn, bij de verdere Bondgenoten tot vastheid te helpen brengen.’ Ook was door van Berckel, met kennis van Burgemeesteren, Jan de Neufville te werk gesteld, om de handelingen met William Lee voort te zetten, en met dezen een ontwerp van een commercie-tractaat op te stellen, hetwelk, zoodra de erkentenis van de onafhankelijkheid der Amerikaansche Staten door Engeland, daar zou zijn, tot een voorwerp van overweging der Staten van Holland, door de regering van Amsterdam zou kunnen worden voorgesteld.

Dan eene zeer onvoorziene gebeurtenis, deed dit geheim ten volgenden jare, aan den dag komen. Henry Laurens namelijk, gewezene Voorzitter van het Amerikaansche Congres, uit Amerika herwaards overstekende, werd door een Engelsch fregat genomen, en ofschoon hij een doos met papieren over boord had geworpen, werd deze; doordien zij niet zwaar genoeg gemaakt was om te zinken, door de Engelschen opgevischt, en het was in deze doos dat men, onder meer andere papieren, ook de onderhandelingen van Jan de Neufville met William Lee vond. Dit veroorzaakte van Berckel vele onaangenaamheden; deftig was zijne verdediging, den 4de Mei 1781, bij de Staten van Holland ingediend.

Hij bleef in het volle vertrouwen bij de Staatsgezinde partij en in de voornaamste ambten tot 1787; wanneer de wering van hem, uit alle posten van bewind, een deel uitmaakte der bekende satisfactie aan de echtgenoote van den Stadhouder, door de Pruissische wapenen bezorgd. Later leefde hij in stilte, verdedigde zijne eer, die zoo hij meende, eenigzins aangerand was, in de Memoriën van Mr. J. Rendorp, bij een belangrijk geschrift, tot titel voerende: Missive van Mr. E.F. van Berckel, Oud-Pensionaris der stad Amsterdam, aan den Heere N.N., houdende antwoord op eenige gevraagde elucidatiën, raakende den inhoud der Memoriën van den Heer Mr. Joachim Rendorp, Haarl. 1793, 8^o.

Hij stierf in 1796 en was tweemalen gehuwd geweest, eerst aan Geertruid Roskam, daarna aan Jacoba Elisabeth Verbeek, Wed. van Mr. Maarten Wevering, Schepen en Raad van Amsterdam, en liet geene kinderen na.

Zijn karakter wordt zeer gunstig beschreven. Hoezeer partij gekozen hebbende in de volkstwisten, werd hij geroemd wegens gematigdheid; zijne wijsheid en mannelijke standvastigheid bleken it alles.

Zijne afbeelding is te vinden in de Vaderl. Hist. ten vervolge op Wagenaar, D. II. bl. 422.

Zie voorts dat werk D. IV. bl. 65-72, D. V. bl. 65 en 66, D. VI. bl. 170, D. VII. bl. 131, 219, 324, D. VIII, bl. 117, 134, 171. D. XI. bl. 197-199, D. XIII. bl. 189, D. XIV. bl. 77, 78, 178, D. XV. bl. 104, D. XVII. bl. 81, 171, 258-260; Bijvoegs. op het Vaderl. Woordenb. van J. Kok, D. I. bl. 217-226; Chalmot, Biogr. Woordenb., D. II. bl. 345-354; Scheltema, Staatk. Nedrel.; C. van der Aa, Geschied. van den Oorl., van 1793-1802, D. I. bl. 94-97; van Kampen, Gesohied. der Nederl., D. II. bl. 294; De zelfde, Vaderl. Karakterk., D. II. bl. 686 en 687; Bilderdijk, Gesch. des Vaderl., D XII. bl. 44 en volg.