Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 1

[Jan Asselyn]

ASSELYN (Jan), bijgenaamd Krabbetje, omdat hij een geschroeide hand en kromme vingers had, was, niettegenstaande hij door dit ongemak naauwelijks in staat was het palet te houden,

een zeer bekwaam landschap- en dierenschilder. Hij, die in 1610 te Antwerpen het eerste licht zag, was een leerling van Esaias van den Velde, een beroemd schilder van ruitergevechten. Later deed hij een reis naar Rome, waar hij lang de oudheden en werken der voornaamste meesters bestudeerde; voor zijnen stijl in het landschap volgde hij het liefst Claude Laurain, doch voor andere onderwerpen nam hij Pieter van Laar tot voorbeeld.

Bij zijne terugkomst bleef hij eenigen tijd te Lyon, waar zijne werken zeer gezocht werden; onderscheidene daarvan stellen gezigten uit den omtrek dier stad voor: hij trouwde er, omstreeks 1645, met de jongste dochter van Houwaart Koorman, een zijner stadgenooten, en begaf zich met haar naar Amsterdam, waar hij in 1660 overleed. Door zijn voorbeeld bragt hij er veel toe bij om de smaak der kunstenaars van deze gewesten te verbeteren en hun een vrijer en breeder manier van landschapschilderen, welke meer met de natuur overeenkomstig was, te doen aannemen. Hij heeft somtijds ook historiestukken en gevechten geschilderd; maar meestal zijn zijne landschappen versierd met de overblijfsels van trotsche gebouwen met de gezigten van zoodanige tooneelen, die opmerkelijk op zich zelve of bekoorlijk gelegen waren, en met goed geteekende en wel aangebragte figuren. Zijn koloriet is helder en warm, ztjne toets vrij, vast en geestig, en zijne stukken leggen in de keus der standen en versierselen veel smaak aan den dag. Men heeft van hem op het Museum te Amsterdam eene schilderij, voorstellende eene zwaan met uitgespreide vlerken, haar nest tegen eenen zwemmenden waterhond verdedigende, zijnde eene zinspeling op de waakzaamheid van den Raadpensionaris Joan de Witt. Onder de zwaan staat geschreven: de Raadpensionaris, boven het nest: Holland, en boven de hond: de viant van de Staat.

Zijne beeldtenis, gevolgd naar hetgeen door Rembrandt geetst is, komt voor bij Houbraken, Schouburgh der Schilders, D. III. bl. 64.

Zie, behalve dat werk, van Hoogstraten en Brouërius van Nidek. Groot Algem. Hist. Woordenb.; Kok, Vaderl. Woordenb.; Chalmot, Biogr. Woordenb,; Biographie Nationale; Immerzeel, Levens en Werken der Nederl. Schilders; Biographie Universelle.