Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1989

[p. 145]

Johannes Hendrik Rombach
Utrecht 11 december 1928 - Alkmaar 16 november 1988

In 1941 kreeg de dertienjarige gymnasiast Hein Rombach de vraag voorgelegd wat hij later wilde worden. Met de attitude van een archivaris maakte hij van het antwoord een afschrift, waardoor wij kunnen kennis nemen van de volgende regels: ‘Ik zou het liefst iets in de Geschiedenis worden. Ik zou dit willen worden omdat ik me het meest voor oude dingen interesseer. Het liefst zou ik bijvoorbeeld archivaris worden. Ik stel het me zo voor, dat je dan altijd in oude boeken en dergelijke kunt snuffelen en iets over een bepaalde persoon uit de Geschiedenis van de stad waar je werkt, of uit de Geschiedenis in 't algemeen kunt navorschen. Men moet er goed Geschiedenis en oude talen voor kennen. Ook moet men een beetje handigheid hebben in het overzichtelijk rangschikken van alle gegevens. Ik verwacht van dit beroep dat ik er de vreugde in zal vinden, die ik op het ogenblik in mijn lievelingsbezigheden vind.’

Opgeschreven op een leeftijd waarop piloot, ontdekkingsreiziger en machinist nog hoog staan aangeschreven, komt deze vroege intellectuele roeping niet alleen opmerkelijk over, maar is ook zijn keuze voor het archivarisambt verrassend. Immers, bij een populariteitstest van beroepen onder beginnende studenten in 1948 scoorde dat van archivaris, het laagst!¹

Toch koerste Rombach niet rechtstreeks op dit ambt af. Door de indruk die de oorlogsjaren maakten, ontstond bij Hein Rombach een grote belangstelling voor het Rode Kruis. Na eerst een jaar in dienst te zijn gekomen bij de jeugdafdeling van deze organisatie, ging hij rechten studeren om zijn perspectieven binnen het Rode Kruis te verbreden. Na zijn kandidaatsexamen in Amsterdam rondde hij zijn opleiding af in Groningen, waar hij bij prof. mr. B.V.A. Röling het vak volkenrecht studeerde. Na zijn studie werd hij secretaris van de afdeling buitenland van het Nederlandse Rode Kruis. In die functie was hij werkzaam van 1957 tot 1961. Bij het Rode Kruis werden hem weinig promotiekansen geboden en Rombach besloot alsnog de wens van de dertienjarige te volgen door zich aan te melden voor de archiefschool. Paste het - zeker in die tijd nog - solitaire en solistische ambt van archivaris misschien beter bij het enig kind van de hoofdingenieur seinwezen van de Nederlandse Spoorwegen?

Nog voordat hij de archiefopleiding afrondde, werd hij in 1963 als ad-

1 J.C.H. Blom, Jaren van tucht en ascese. Enige beschouwingen over de stemming in Herrijzend Nederland (1945-1950), in Bijdragen en Mededelingen betreffende de Geschiedenis der Nederlanden, 96, (1981), p.300-333, aldaar p.333.

[p. 146]

junct-archivaris benoemd bij het gemeentearchief van Alkmaar. Het lag in de lijn der verwachting, dat hij de gemeentearchivaris zou opvolgen. Het was dan ook een grote slag toen niet hij, maar een ander in 1968 in die functie werd benoemd. De nieuw benoemde gemeentearchivaris kon het, in tegenstelling tot zijn voorganger, niet goed vinden met zijn adjunct en dat veroorzaakte meer dan eens pijnlijke aanvaringen. Hein Rombach miste het strijdbare karakter om die aanvaringen aan te kunnen. Toch beletten die hem niet om binnen en buiten het archief velerlei activiteiten te ontplooien. Zo verzorgde hij belangrijke archiefinventarissen. Zijn hoofdwerk in dezen is ongetwijfeld de inventaris van het archief van de familie Van Foreest en aanverwante geslachten. Lange jaren werkte hij aan dat archief. De inventaris is van zo'n groot belang, dat hij zal worden uitgegeven.

In tal van organisaties op plaatselijk, regionaal en landelijk gebied speelde Rombach een vooraanstaande rol. Van verschillende organisaties behoorde hij tot de initiatiefnemers. De belangrijkste hiervan was ongetwijfeld de in 1967 opgerichte Stichting Contactcentrum voor Regionale en Plaatselijke Geschiedbeoefening in Noord- en Zuid-Holland. Deze werd in 1974 voortgezet als de Historische Vereniging Holland. Zowel als bestuurslid hiervan alsmede als redacteur van het door de vereniging uitgegeven Regionaal Historisch Tijdschrift Holland behoorde Rombach tot de actiefste leden. Daarvóór, in 1966, was hij een van de oprichters geweest van de Nederlandse Vereniging voor Vlaggenkunde, waarvan hij onder meer verschillende jaren als voorzitter functioneerde. Zijn grote interesse voor kerkgeschiedenis mondde uit in het initiatief tot de Historische Commissie van de Remonstrantse Broederschap. Ook plaatselijk en regionaal liet hij zijn sporen na. Zo gingen mede op zijn initiatief in 1965 de afdeling Hollands Noorderkwartier van de Nederlandse Genealogische Vereniging en het Alkmaars Jaarboekje van start. Het laatste werd, na tien afleveringen, voortgezet als Alkmaarse Historische Reeks, waarvan hij tot aan zijn overlijden deel uitmaakte van de redactie. Deze opsomming, die allerminst volledig pretendeert te zijn, moet worden afgesloten met het vermelden van zijn activiteiten ten behoeve van het Rode Kruis.

Hij was daarin onder meer actief als lid van de Société Henry Dunant te Genève, waar hij het idee lanceerde voor een brievenuitgave van Henry Dunant, en van de Werkgroep Cultuurbezit van het Nederlandse Rode Kruis.

[p. 147]

Deze activiteiten van veelal organisatorische aard verhinderden Hein Rombach niet om ook op publicistisch gebied werkzaam te zijn. Ter gelegenheid van zijn vijfentwintigjarig dienstverband bij het gemeentearchief verscheen een bibliografie van zijn publikaties.² Deze bevat belangrijke studies over onderwerpen als Alkmaarse geschiedenis, kerkgeschiedenis, geschiedenis van het vredeswerk en niet in de laatste plaats de geschiedenis van het Rode Kruis. Niet onvermeld mag blijven een project waar hij vele jaren aan besteedde, namelijk het door de Culturele Raad van Noord-Holland gepubliceerde Repertorium van tijdschriftartikelen betreffende de geschiedenis van Noord-Holland (met uitzondering van Amsterdam en Haarlem), verschenen tot 31 december 1979. Eerder had hij, samen met zijn vrouw, de indices op de Bibliografie van de geschiedenis van Zuid-Holland tot 1966 verzorgd.

Rombachs bibliografie eindigde met de woorden ‘wordt vervolgd’. Door zijn overlijden op nog zo jonge leeftijd kon aan de vele plannen en projecten die nog op stapel stonden, geen uitvoering worden gegeven. Van waarde is echter het werk dat hij wèl heeft kunnen verrichten. Zo gaf hij belangrijke impulsen aan verschillende plaatselijke en landelijke culturele organisaties. Voor wat betreft zijn publicistische arbeid kan gezegd worden, dat naast artikelen die een wat vluchtiger karakter dragen, er publikaties tot stand kwamen die hun waarde voor de wetenschap hebben bewezen.

Gerrit Valk

2 Bibliografie van mr. J.H. Rombach. Uitgegeven bij gelegenheid van zijn 25-jarig dienstverband aan het gemeentearchief te Alkmaar. Gemeentearchief Alkmaar 1988.