Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1982

[p. 64]

Martha Hendrika Eliassen-De Kat
Rotterdam 15 januari 1926 - Oslo 11 april 1981

Martha Hendrika Eliassen-de Kat werd op 15 januari 1926 in Rotterdam geboren. Zij was enig kind van haar ouders: Otto Boudewijn de Kat en Maria Rutteman. Haar vader was advocaat. Zij doorliep het gymnasium in Den Haag waar ze onder meer de neerlandici Tinbergen en Bax als leraren had. Na het eindexamen begon ze haar studie van de klassieke talen aan de Universiteit van Amsterdam. Midden in haar studietijd trouwde ze met de Noorse architect Trond Eliassen en vestigde zich in Oslo. Haar studies heeft ze echter niet opgegeven; naast haar plichten als huisvrouw en moeder - ze schonk haar man drie kinderen, twee dochters en een zoon - voltooide zij deze aan de Universiteit van Oslo. Ze studeerde hier onder de professoren Emil Smith, Leif Amundsen en Henning Mörland. Ze specialiseerde zich vooral op het Grieks en kreeg in 1957 een leeropdracht aan het Klassisk Institutt waar ze de cursussen Grieks gaf voor het propedeutisch examen, hetgeen betekende dat het overgrote deel van haar studenten toekomstige theologen waren. Acht jaar later, in 1965, werd haar leeropdracht uitgebreid tot schriftelijke oefeningen in het Grieks voor studenten in de klassieke filologie. In 1969 werd ze benoemd tot lector in haar vak en avanceerde in 1975 tot ‘eerstelector’ (seniorlector).

Martha H. Eliassen-de Kat beperkte zich niet tot het onderwijs. Ondanks haar faam als een uiterst sympathieke en voortreffelijke pedagoge bleek het mettertijd dat haar kwaliteiten vooral op het gebied van het wetenschappelijke onderzoek lagen. De Universiteitsbibliotheek te Oslo bezit een rijke verzameling papyri die grotendeels toen nog niet onderzocht waren. Op dit gebied zou ze zich in korte tijd een internationale naam verwerven al naarmate haar ontcijferingen van deze papyri in het tijdschrift Symbolae Osloenses verschenen. Ook op de papyrologencongressen in Brussel (1977) en New York (1980) heeft ze door haar lezingen de aandacht op haar kwaliteiten weten te vestigen. Volgens de plannen van haarzelf en haar instituut zou ze op het voltooide werk binnen afzienbare tijd promoveren. Dit mocht helaas niet gebeuren. Ze keerde in 1980 ziek terug van het congres in New York; ze dacht dat het om een virus-ziekte ging, doch het bleek een ergere kwaal te zijn, waarvan de harde medische behandeling haar dermate verzwakte dat ze tegen een

[p. 65]

bijkomende hersenvliesontsteking niet op kon. Op 11 april 1981 is ze overleden. Haar onvoltooide werk wordt nu door haar jongere collega Inger Louise Forselv voortgezet.

Niet alleen op het gebied van de klassieke filologie zou ze uitblinken; ze wijdde haar krachten ook aan de opbouw van het Nederlands aan de Universiteit van Oslo. In 1963, kort nadat het Nederlands een erkend vak was geworden, heeft ze een leeropdracht voor modern Nederlands aanvaard. Jarenlang gaf ze hier inspirerend en grondig onderwijs en verzorgde ze de examina schriftelijk en mondeling Nederlands op een voortreffelijke manier.

In 1970 werd de sectie Nederlands geconstitueerd als een zelfstandige afdeling van het Germanistisk Institutt, de facto een eigen instituut. Haar leeropdracht werd nu uitgebreid tot de literatuur, oorspronkelijk om mijn eigen colleges gedeeltelijk te vervangen tijdens mijn sabbathical leaves, doch later als vaste opdracht. In deze werkzaamheid liet ze zich ook inspireren tot wetenschappelijk werk, waarin ze op een vruchtbare manier de neerlandistiek met haar oudheidkunde wist te combineren.

De Noorse taal beheerste ze perfect en haar uitspraak was vrij van het accent dat zo typisch is bij vele noordnederlanders in ons land. Zij werkte mee aan beide antologieën van nederlandstalige verhalen die ik redigeerde. Voor Van Goor's Klein Noors Woordenboek, dat oorspronkelijk was bewerkt door Ir. K. Schjöll, heeft ze vanaf de vierde druk de verantwoording gedragen en het woordenboek verbeterd.

Zowel voor de Noorse klassieke filologie als ook voor onze jonge Noorse neerlandistiek betekent haar vroegtijdig heengaan een groot en voelbaar verlies.

K. Langvik-Johannessen

Voornaamste geschriften

Studies in de klassieke filologie

Bewerkingen van teksten uit de Oslose papyriverzameling in Symbolae Osloenses 36 (1960), 37 (1961), 40 (1965), 44 (1969), 49 (1973), 50 (1975), 51 (1976), 52 (1977), 53 (1978), 55 (1980), 56 (1981).

The oaths in Menander's Samia in Symbolae Osloenses 50 (1975), p.55-60.

Some remarks on Menander's Samia in Symbolae Osloenses 50 (1975), p.61-65.

Strategus and Royal Scribe in Actes du xve Congrès international de papyrologie. Brussel, 1979, p. 116-23.

A Veteran's Exemption from epikephalaia in Proceedings of the xvi International Congress of Papyrology. Ann Arbor, 1981, p.329-31.

[p. 66]

Studies over Nederlandse literatuur

Nog eens stijlverschijnselen bij Couperus in De Nieuwe Taalgids 65 (1972), p. 287-302.

Gorters Mei en de mythe van Amor en Psyche in Spiegel der Letteren 14 (1972), p.1-16.

De boeken op de tafel van Hugo Aylva of de motieven in Couperus' ‘Metamorfose’ in Spiegel der Letteren 20 (1978), p.1-36, 81-99.

Vertalingen uit het Nederlands in het Noors

Van F. Bordewijk in De Lave Land forteller. Oslo, 1969.

Van A. Blaman en E.C. Terborgh in Fra De Lave Land og over hav. Oslo, 1976.

Van Goor's Klein Noors Woordenboek. 4e en volgende drukken.