Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1973

[p. 206]

Stephanus Johannes du Toit
Boshof 18 junie 1891 - Johannesburg 10 julie 1972

Dr. Stephanus Johannes du Toit is ons ontval op 81-jarige leeftyd. Graag wil ek hulde bring aan iemand wat diep spore getrap het as wetenskaplike op die gebied van die onderwys, die Afrikaanse-taal en letterkunde.

Dr. Stephanus Johannes du Toit, is op 18 Junie 1891 in die distrik Boshof gebore en oorlede op 10 Julie 1972 in Johannesburg. Almal het hom geken as 'n geleerde met 'n verbasend omvangryke algemene kennis, 'n hoogstaande wetenskaplike, iemand met integriteit in denke en meningsuiting, in besit van 'n fyn sin vir humor waarmee hy die donker aanslae van die lewe afgeweer het. Oor sy algemene kennis getuig N. van Blerk, sy kollega op die redaksie van die Woordeboek van die Afrikaanse Taal: ‘Hy was ons vraagbaak op 'n verskeidenheid van gebiede waarvan hy 'n besondere kennis dra, en sy kantoordrumpel is uitgetrap deur mederedakteurs wat kom lig opsteek het oor taalkunde, ander tale (veral Nederlands, Goties, Latyn en Grieks), spelling, volkskunde, Germaanse en klassieke mitologie, die volkstaal van die Oranje-Vrystaat, en nog meer.’

Met die Tweede Vryheidsoorlog is hy saam met sy vader op kommando; die matrikulasieeksamen lê hy an die Grey-Kollege, Bloemfontein, af, en hy behaal die ba- en ma-graad aan die guk. In 1923 lê hy die doktoraaleksamen in die Nederlandse taal en letterkunde in Amsterdam cum laude af; in 1924 promoveer hy op die proefskrif Suid-Afrikaanse volkspoësie. Hy het eers onderwys gegee: hy was hoof van die skool op Dealesville; in 1927 word hy inspekteur van onderwys totdat hy in 1945 aangestel is as hoofinspekteur van die Vrystaat. In 1951 tree hy af; tien jaar lank was hy verbonde aan die Woordeboek van die Afrikaanse Taal; en daarna is hy medewerker van die Handboek van die Afrikaanse Taal (hat).

As onderwysman het dr. Du Toit sy stempel afgedruk op die Vrystaatse onderwys; in talle kommissies het hy gedien. Sy proefskrif is vandag nog die klassieke werk oor die onderwerp. Die volgende bundels verskyn van sy hand: navertellings uit die Germaanse mitologie: Kinders van die noorderlig, Mense van die newels, en As die gode fluister; uit die Griekse mitologie: Kinders van die daeraad, en uit die Odusseia van Homerus: Feaciese agte. Klassieke gedigte is in Afrikaans vertaal en vertolk in Uit vreemde boord; oorspronklike gedigte en sonnette is gebundel in Tussen die dae. Talryk is sy tydskrifartikels oor taalkunde, volkskunde en letterkunde.

[p. 207]

In die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns het dr. S.J. du Toit 'n belangrike rol gespeel; in 1947 word hy tot lid gekies en reeds die jaar daarop word hy lid van die Taalkommissie. Hier het hy belangrike werk gelewer en hy tree 'n tyd lank ook op as sekretaris van die Taalkommissie; 'n tyd lank dien hy in die Akademieraad. Ook in die buiteland is hy erken: in 1952 is hy gekies as lid van die Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden; en in 1970 is hy verkies as erelid van die saawk.

Hy het van die mooiste gedigte uit die wêreldletterkunde in Afrikaans oorgebring. Hulle is trou, sonder om stroef te wees; die taal is ryk en natuurlik.

In 1922 is hy getroud met mej. Miemie de Wet. Uit die huwelik is twee kinders gebore. Die dogter, Elizabeth, het 'n groot geleerde geword op die gebied van sielkundige navorsing en het gestyg tot 'n professorale betrekking in Amerika. Op 41-jarige leeftyd is sy oorlede. Sy het ook 'n bundel kortverhale en twee digbundels gepubliseer.

p.j. nienaber

Voornaamste geschriften

Suid-Afrikaanse volkspoësie; bydrae tot die Suid-Afrikaanse volkskunde. Amsterdam, Swets & Zeitlinger, 1924.

Die springbok: serie Afrikaanse leesboeke. Sub-standard a. Bloemfontein, Nasionale Pers Bpk., 1938 (nuwe druk 1939).

Die springbok: serie Afrikaanse leesboeke. Sub-standard bi-ii. Bloemfontein, Nasionale Pers Bpk., 1938.

Die springbok: serie Afrikaanse leesboeke. Standard i-vi, Bloemfontein, Nasionale Pers Bpk., 1938 (iii: tweede druk 1938, derde druk 1941; v: tweede druk 1939); vi: tweede druk 1939).

Kinders van die daeraed: verhale uit die Griekse mitologie. Bloemfontein, Nasionale Pers Bpk., 1939. (tweede druk 1942).

Afrikaanse poësie vir sekondêre skole. Bloemfontein, Nasionale Pers Bpk, 1940. (met C.F. de Wet; tweede druk: 1940).

Kinders van die noorderlig: verhale uit die Germaanse mitologie. Bloemfontein, Nasionale Pers Bpk., 1940.

Uit vreemde boord. Bloemfontein, Nasionale Pers Bpk., 1940.

Land en zee: Nederlandse verhale vir Afrikaanse skole. Bloemfontein, Nasionale Pers Bpk., 1941.

As gode fluister; of, Die verhaal van die Wolsungs. Bloemfontein, Nasionale Pers Bpk., 1944.

Tussen die dae. Bloemfontein, Nasionale Pers Bpk., [1947].

Mense van die newels: verhale oor gode en helde. Bloemfontein, Nasionale Pers Bpk., 1949.

Feaciese nagte. Bloemfontein, Nasionale Boekhandel, 1950.

Gode en helde van Achaje. Kaapstad, Nasionale Boekhandel, 1965 (met Charlotte F. du Toit).