Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1968

[p. 107]

Dinant Petrus Oosterbaan
(Doesburg, 2 juli 1907-Delft, 28 juli 1967)

Dinant Petrus Oosterbaan begon zijn studie in de Nederlandse Letteren op wat latere leeftijd dan men dat gewoonlijk pleegt te doen, aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, zette haar voort aan de Rijksuniversiteit van Utrecht, waar hij zijn doctoraal examen in 1939 aflegde. Hij promoveerde in 1954 aan de Rijksuniversiteit van Groningen op het proefschrift Zeven Eeuwen. Geschiedenis van het Oude en Nieuwe Gasthuis te Delft.

Gedurende de jaren 1939 tot 1945 diende Oosterbaan het middelbaar onderwijs. Daarna aanvaardde hij een benoeming bij de Rijksvoorlichtingsdienst, welke benoeming hij nauwelijks of niet heeft kunnen honoreren wegens een langdurige ziekte. Pas in 1950 treedt Oosterbaan weer in de ambtelijke wereld en wel op 1 april van dat jaar als archivaris van de gemeente Delft. Op die datum passeerde hij de voordeur van een gebouw, dat het prototype was van een ‘oud archief’. Na opheffing in 1921 van de gemeenten Hof van Delft en Vrijenban werd het stadsgedeelte van deze gemeenten bij dat van Delft gevoegd. Het gemeentehuisje van Hof van Delft aan de St. Olofstraat werd bestemd tot archiefgebouw. Een niet omvangrijk archiefbestand werd vanuit de toren van het Delftse stadhuis naar het Hof van Delft als ik het zo noemen mag overgebracht, een gebouw, dat als archiefdépôt onaanvaardbaar was.

Oosterbaan kon en mocht niet berusten in de aangetroffen situatie. Zoals reeds gezegd, het stadsarchief was niet uitgebreid, geteisterd als het was door de stadsbrand van 1536 en de stadhuisbrand van 1618. Ook bleef Delft verstoken van de onmisbare rijksbruiklenen als het rechterlijk, notarieel en weeskamerarchief wegens gebrek aan plaatsruimte, vochtigheid en brandgevaar.

Onmiddellijk zette de archivaris zich in om in deze toestand verandering te brengen. Hij deed dit door vooral de pers bij zijn campagne te betrekken. Uit de schilderachtige en plastische wijze, waarop dit geschiedde kan men de gedragen duidelijk articulerende in krachtige termen beeldende argumentatie van Oosterbaan beluisteren. Het resultaat van dit krachtig goed gericht streven was bijzonder gelukkig: een archiefdépôt, dat vrijwel aan alle eisen voldoet en een daarvan afgescheiden gebouw, waarin de werkvertrekken werden ondergebracht. ‘Het wapen van Savoye’ aan de Oude Delft nr. 69 veranderde van een vervallen hokkerig pand in een fraai gerestaureerd koopmanshuis waarin de Delftse archiefdienst tot zijn

[p. 108]

recht kon komen. De inrichting van de representatieve vertrekken was tekenend voor de persoon van de archivaris: smaakvol en erudiet. Deze eigenschappen speelden ook bij de keuze van de groepsreizen, die Oosterbaan jaarlijks organiseerde naar oorden met kunsthistorische aspecten in het buitenland, hierin bijgestaan door kunsthistorici. Men kan Oosterbaan in zekere zin rangschikken onder de archivarissen van de oude stempel. Bij hem ging publiceren vóór inventariseren, studie vóór organisatie. Zijn werkkamer ten archieve was studeervertrek, waar voor zover dat mogelijk was de beslommeringen van praktische aard werden gemeden. Een opvatting die niet gemakkelijk past in de ambtelijke begrippen. Dat deden meerdere van zijn opvattingen en reacties niet. Het samenspel van zijn geestes- en karaktereigenschappen bracht Oosterbaan tot uitstekende prestaties en grote vriendschappen maar ook veelvuldig in conflict, waarbij de wijze waarop hij zijn mening te kennen gaf soms kwetsend was.

Het resultaat van zijn interpretatie van het archivariaat was van betekenis voor de kennis van de Delftse historie. Naast vele kleinere publicaties deed hij enige omvangrijke en waardevolle werken het licht zien met name de Kroniek van de Nieuwe Kerk te Delft, zijn proefschrift Zeven Eeuwen, de geschiedenis van het Oude en Nieuwe Gasthuis te Delft, de vermeerderde uitgave daarvan en het Naundorff-mysterie. In verband met laatstgenoemde laatste publikatie werd hem de onderscheiding van Officier de l'Académie verleend. Zijn laatste grote arbeid, een geannoteerde bronnenpublicatie over de Oude Kerk te Delft, waaraan hij enige jaren met inzet van grote geestelijke en lichamelijke inspanning heeft gewerkt, kon tijdens zijn leven, dat zo plotseling eindigde, de drukpersen niet bereiken, omdat de uitgave zeer kostbaar zou zijn wegens haar omvang (vier delen elk van ongeveer 500 bladzijden) en het zeer minutieuse zetwerk. Verheugend is dat deze studie zij het verkort maar met behoud van de essentiële elementen posthuum zal worden uitgegeven. Een hulde aan de nagedachtenis van Dr. D.P. Oosterbaan.

A.J. VERSPRILLE

[p. 109]

Lijst van geschriften

Aparte publikaties

1952	Het Naundorff-mysterie. Amsterdam.
1954	Zeven eeuwen. Geschiedenis van het Oude en Nieuwe Gasthuis te Delft. Delft, dissertatie en vermeerderde herdruk van dissertatie.
1955	De Nieuwe Kerk te Delft. Delft.
1958	Delft in foto's. Delft. (Ook in Franse, Duitse en Engelse versie).
1958	Kroniek van de Nieuwe Kerk te Delft. Haarlem.
1958	Haarlemse Bijdragen, deel 65.

Tijdschriftartikelen

1937	Rondom Da Costa's ‘Bezwaren’. In: Antirevolutionaire Staatkunde, driemaandelijks orgaan, jg. 11, blz. 1-53.
1951	Delft, domein van Vermeer. In: Olie, jg. 4, blz. 156-157.
1951	Een aanslag op de Oude Delft. In: Heemschut, jg. 28, blz. 73-75. (Ook in Delftse Courant, 30 juni 1951).
1953	Een zwerver in het oudste ziekenhuis van Nederland. In: Het nieuwe maandblad Timotheüs, jg. 59, blz. 62-63.
1955	De pest te Delft. In: Tijdschrift voor ziekenverpleging, jg. 9., blz. 476-480.
1956	Da Costa's Bezwaren en het onderwijs zijner dagen. In: Ad Fontes, Cultureel maandblad voor het christelijk onderwijs, jg. 3, no. 8, mei/juni, blz. 233-247.
1958	Delft, stad van historische schoonheid. In: Ons Leger, jg. 42, blz. 23-28.
1961	De Oude Kerk te Delft in de dertiende eeuw. In: Nederlands Archief voor Kerkgeschiedenis, nieuwe serie, dl. 44, blz. 129-152.
1963	De Zeven Smarten van Maria te Delft. In: Archief voor de geschiedenis van de katholieke Kerk in Nederland, jg. 5, blz. 94-125.
1966	School en Kerk in het Middeleeuwse Delft. In: Spiegel der Historie, jg. 1, blz. 33-40, 111-120, 150-160 en 192-200.
1967	Het Delftse Paasspel van omstreeks 1496. In: Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, jg. 83, blz. 1-26.

Dagbladartikelen

A. Diverse historische bijdragen

1951	Het standbeeld van Hugo de Groot. Delftse Courant, 25 mei.
1955	De vroegste geschiedenis van het Meisjeshuis. 4 art., Delftse Courant, 25 juni, 2, 9 en 16 juli.
1956	De Oude Kerk in de dertiende eeuw. 3 art., Delftse Courant, 15, 19 en 29 dec.
1958	Het wonderlijke leven van Geertruid van Oosten, 4 art., Delftse Courant, 4, 11, 18 en 25 jan.
1959	De Oude Kerk te Delft; toch gebouwd door de Keldermansen. De Standaard (Brussel), 19 febr.
1961	De klokken van de Oude Kerk. 3 art., Delftse Courant, 11, 18 en 25 maart.
1961	Willem Danielsz. van Tetrode en de Oude Kerk. 4 art., Het Binnenhof, 11, 14, 16 en 25 maart.
1961	De orgels in de Oude Kerk en de organisten. 3 art., Delftse Courant, 1, 8 en 15 april.
1961	Oude Kerk en Prinsenhof. 2 art., Nieuwe Haagse Courant, 5 en 6 apr.

[p. 110]

1961	Pastoor contra rector in het 16de eeuwse Delft. 2 art., Haagse Courant, 8 en 15 juli.
1962	De eerste tapijtwever was tevens kerkzanger (Joost Jansz. Lanckaert van Engen, basconter). 3 art., Delftse Courant, 17, 24 en 31 maart.
1962	Mariaverering in het middeleeuws Delft. 6 art., Het Binnenhof, 22, 25 en 29 mei, 7, 9 en 16 juni.
1962	Een Delftse reisgenoot van Jan van Scorel: Mr. Lambrecht Willemsz. van Varick, pastoor van de Oude Kerk. Delftse Courant, 1 dec.
1963	De St. Corneliskapel en de kapel op Den Hoorn; met de Oude Kerk bestond een financiële binding. Delftse Courant, 23 febr.
1963	Functionarissen, feesten en relikwieën in de Oude Kerk. 6 art., Het Binnenhof, 27 en 29 maart, 6, 11, 13 en 20 april.
1963	Het Sint Maria Magdalenaconvent; klooster, pesthuis, schouwburg. 2 art., Delftse Courant, 20 en 27 juli.
1966	Geschiedenis van een school; het Delftse gymnasium in de middeleeuwen. 5 art., Delftse Courant, 5, 12, 19 en 26 maart, 2 april.

B. Gelegenheids- en herdenkingsartikelen:

1950	De toren van de Nieuwe Kerk (t.g.v. voltooiing restauratie). 3 art., Delftse Courant, 2, 6 en 9 sept. Besloten door:
1950	De klokken van de Nieuwe Kerk. Delftse Courant, 15 sept.
1954	Het wonderlick en schrickelick opspringen van 't Magasijnhuys. (300 jaar geleden). Nieuwe Rotterdamse Courant, 9 okt.
1954	Na de buskruitramp. (idem). 2 art., Delftse Courant, 16 en 23 okt.
1956	In memoriam Dirk Coster. Delftse Courant, 10 okt.
1956	Portret van Grotius' voorzaat ontdekt. 2 art., Delftse Courant, 18 en 25 febr.
1958	Willem V krijgt - na 150 jaar - definitieve rustplaats. 4 art., Delftse Courant, 5, 12, 19 en 26 april.
1959	Restauratie van Oude Kerk roept historische problemen op. Het Binnenhof, 23 jan.
1959	Adriaan VI, de enige Nederlandse paus. (500 jaar geleden geboren). Delftse Courant, 21 febr.
1962	Portret van Hans Memlinc bleek van 15e eeuwse pastoor uit Delft, Egidius Joye. Haagse Courant, 24 maart.
1964	Ir. Dr. A. Korevaar overleden. Delftse Courant, 28 dec.
1967	Henricus Geldorpius (t.g.v. tentoonstelling te Geldrop over de geschiedenis van die plaats). Eindhovens Dagblad, 31 maart.

C. Boekbesprekingen:

1951	H.A. Ett, Holland in rep en roer. Delftse Courant, 24 nov.
1953	Idem, Van Wessel Gansfort tot Abraham Kuyper. Delftse Courant, 12 dec.
1956	D.P.M. Graswinckel, Graswinckel, geschiedenis van een Delfts brouwers- en regentengeslacht. Delftse Courant, 4 aug.
1957	J.G.W.F. Bik, Vijf eeuwen medisch leven in een Hollandse stad (Gouda). Het Vaderland, 16 maart.
1958	B.A. Mensink, Jan Baptist Stalpart van der Wiele. Delftse Courant, 12 juli.
1959	A.C. Crena de Iong, G.C. van Santen's Lichte Wigger en Snappende Siitgen; zeventiende-eeuwse gesprekken in Delfts dialect. Delftse Courant, 28 febr.
1961	D. Coster, Verzamelde Werken, dl. 1-3 (brieven). Delftse Courant, 22 juli.

[p. 111]

1964	A. Hallema, Geschiedenis van het Weeshuis der Gereformeerden binnen Delft te Delft. Delftse Courant, 6 juli.
1966	D. Hoek, Haags leven bij de inzet van de Gouden Eeuw. Delftse Courant, 10 aug.
1966	J. Moerman, De Kerk te 't Woud. Delftse Courant, 10 aug.
1966	C. Spoor, Kroniek van Nootdorp. Delftse Courant, 3 dec.

Bijdragen in jaarboeken

1953	Naundorff aus Pays-Bas. In: Revue des Travaux de l'Académie des Sciences Morales et Politiques et Comptes-Rendus de ses Séances. Paris.
1958	Le dépôt des Archives communales de Delft. In: Archivum, VIII.
1966	Professor N. Lansdorp. In: Nederlands Laureaat van de Arbeid, 1961-1966, Apeldoorn.

Diversen

Rede uitgesproken op de bijeenkomst ten raadhuize (van Delft) op maandag 7 juli 1952 ter huldiging van de Delftse letterkundige Dirk Coster t.g.v. het door hem op die datum bereiken van de 65-jarige leeftijd. Gestencild.

De heer H.W. van Leeuwen, archiefambtenaar aan de Gemeentelijke Archiefdienst van Delft was zo vriendelijk deze bibliografie samen te stellen.