Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1965

[p. 117]

Godfried Frans Rombouts (Frater Sigebertus)
(Bergeijk (N.B.), 15 januari 1883-Tilburg, 10 december 1962)

Rombouts werd opgeleid tot onderwijzer aan de kweekschool van de Fraters van Tilburg. Na het verkrijgen van de hoofdakte behaalde hij onderscheiden onderwijsbevoegdheden voor het lager en middelbaar onderwijs. Hij werd onderwijzer aan een lagere school (1902) en daarna aan de ULO. In 1909 leraar aan de kweekschool van zijn congregatie in Tilburg, daarna ook in Goirle. Hem werd opgedragen het onderwijs in het Nederlands, de moderne talen en de pedagogiek. In 1915 is Rombouts één der eerste leerlingen van het Psychologisch-Pedagogisch Instituut van de R.K. leergangen te Tilburg, waar hij onder leiding van prof. Hoogveld en prof. Roels filosofie, psychologie, pedagogiek en letteren studeerde. In 1913 werd het pedagogisch tijdschrift ‘Ons Eigen Blad’ opgericht (‘Tijdschrift voor praktische katholieke opvoeding’). Vanaf de oprichting behoort Rombouts tot de medewerkers aan dit blad; in 1919 werd hij hoofdredacteur, wat hij tot zijn dood bleef. Rombouts is één van de mensen, wier betekenis men niet kan verstaan door enkele simpele feiten uit zijn leven te vermelden.

Schier elke publicatie van Rombouts houdt verband met het doel, dat hij zich in zijn leven had gesteld. Dat doel wordt beheerst door enige objectief vaststaande feiten.

In de eerste plaats werd in de jaren toen hij optrad de pedagogiek òf in het geheel niet òf slechts door zeer enkelen beschouwd als een wetenschappelijk te beoefenen vak. De belangstelling voor dit vak was in wetenschappelijke kring dan ook uiterst gering. Het tweede feit, waardoor zijn optreden wordt beheerst, is, dat hij meent, dat enerzijds het beoefenen van de opvoedingspraktijk niet wel mogelijk is zonder een behoorlijke kennis van de wetenschappelijke achtergronden der pedagogiek, maar dat anderzijds de praktijk van de opvoeding in huis en op school door wetenschappelijk verantwoorde motieven dient te worden geleid en een basis moet hebben in kennis der feiten. En de derde stimulans ontleent Rombouts voor zijn schrijven en optreden aan de situatie zoals hij die zag, dat namelijk in de beoefening van de wetenschap, maar vooral in pedagogicis het R.K. volksdeel een achterstand had bij het Protestants-christelijke en bij het naar de openbare school gerichte. Zijn belangstelling voor hen, die leiding gaven op pedagogisch erf, ook bij het protestants-christelijke volksdeel, bleek bijv. uit zijn uit-

[p. 118]

voerige brochure ‘Prof. Dr. H. Bavinck, Gids bij de studie van zijn pedagogische werken’ (1922).

Zoals gezegd, Rombouts' werk is moeilijk te begrijpen, indien wij het niet steeds weer zien in het licht van deze grondgedachten. Maar dan is er nog iets. Hij wilde vooral degenen, die leiding hadden te geven bij de opvoeding, speciaal ook de onderwijsgevende religieuzen, maar toch ook de ouders, de richting wijzen, waarin zij moesten werken. Mede daaruit is te verstaan, dat zijn publicaties zulk een uitermate breed veld beslaan.

Reeds een zeer beknopt overzicht van zijn oeuvre geeft een indruk van de veelheid van terreinen, waarop hij zich bewoog. Zijn historische belangstelling bleek uit zijn grote boek ‘Historische pedagogiek, Grote lijnen der geschiedenis van het opvoedkundig denken en doen in doorlopend verband met de cultuurontwikkeling’ (deel I-IV) 1927/28 (zie in aansluiting hieraan het ‘Leerboek der historische pedagogiek’, 1934). Zijn leven lang heeft Don Bosco hem geboeid: ‘Don Bosco als opvoeder’ (Opvoedkundige Brochure Reeks, nr. 51) 1930, na zijn ‘Don Bosco, zijn leven en daden’ (O.B.R. nr. 49) 1929. Maar in 1940 schrijft hij nog eens weer over Don Bosco: ‘De ideale opvoeder voor onze tijd: Don Bosco’ (O.B.R. nr. 109). Ook andere historische figuren hadden zijn belangstelling, zie: ‘De Rembrandt-Duitser Julius Langbehn’ (O.B.R. nr. 112) 1940. Niet minder dan de historische pedagogiek boeide hem de theorie der opvoeding. In 1931 verscheen zijn 4-delig ‘Katholieke pedagogiek’, een boek dat vele herdrukken verkreeg. Vele malen werd ook herdrukt zijn ‘Elementaire Zielkunde’, 1929, evenals zijn ‘Nieuwe banen in psychologie en pedagogiek’, 1925, en zijn ‘Zielkundige begrippen’ van hetzelfde jaar.

Er is vrijwel geen terrein van het onderwijs, de pedagogiek en de didactiek, waarover Rombouts niet heeft geschreven. Zo gaf hij een beschouwing over ‘Kleuterpraat en kleuterpsyche’ (Fakkelreeks nr. 5) 1937, maar wijdde hij ook een publicatie aan ‘De pedagogische situatie van het ogenblik in Nederland’ (O.B.R. nr. 104) 1939. Hij schreef over ‘De gewenning als opvoedingsmiddel’ (O.B.R. nr. 69), 1933, maar ook over ‘Verstandig studeren en vruchtbaar werken’, 1. ‘Werken willen’ (O.B.R. nr. 83) 1939², 2. ‘De juiste didactiek’ (O.B.R. nr. 87) 1936, terwijl hij eveneens zijn licht liet schijnen over ‘De Inspectie over het L.O. schooljaar 1936’ (O.B.R. nr. 95) 1937. De nummers 98, 99 en 100 van de Opvoedkundige Brochure Reeks waren geschriften van zijn hand

[p. 119]

onder de gezamenlijke titel ‘Naar een betere school’. Op nr. 100 van de Brochure Reeks volgde nr. 101 van de schrijver Govert Grazer over het onderwerp ‘De Nederlandse volksschool in het dok’, 1939, maar Govert Grazer was niemand anders dan Frater Rombouts.

Onder dit pseudoniem Govert Grazer schreef hij verscheidene van zijn didactische geschriften. ‘De Leesmethodiek’ (O.B.R. nr. 60) 1931 (‘Leesmethodiek en de moderne psychologie’), terwijl als nummer 68 O.B.R. in hetzelfde jaar verscheen (eveneens van Govert Grazer) ‘Rekenmethodiek en de moderne psychologie’. Evenwel gaf hij zijn eigen naam aan de brochures over de methodiek onder de hoofdtitel ‘Naar een betere methodiek’ (‘De hoofdvakken’ O.B.R. nr. 117, ‘De zaakvakken’ O.B.R. nr. 118, ‘De vaardigheidsvakken’ O.B.R. nr. 119).

Nog op ander terrein bewoog hij zich. Hij schreef series leesboeken voor de school (‘Omhoog’, ‘De Meiboom’). Hij gaf een reken-methodiek (‘Geef acht’) en een schrijf-methodiek (‘De pen’) en verleende zijn medewerking aan leerboeken voor de moderne talen (‘Levend Engels’, ‘Levend Frans’ en ‘Levend Duits’).

Het is ondoenlijk een volledig overzicht te geven van alle publicaties van Frater Rombouts. Het opnemen van een bibliografie zou onderscheidene bladzijden vergen. Gelukkig is er over de periode tot ongeveer zijn 70e jaar een volledige bibliografie verschenen in het ‘Huldeblijk aan Frater S. Rombouts’ 1951, blz. 279 tot 305. Deze bibliografie bevat niet minder dan zevenhonderdéénenzeventig nummers. Zij kan nog aangevuld worden met bibliografische gegevens in het Rombouts' nummer van ‘Ons Eigen Blad’, 1 februarie 1950. De publicaties van Rombouts uit zijn laatste levensjaren hebben voornamelijk een plaats gevonden in ‘Ons Eigen Blad’. Een centrale plaats in deze publicaties wordt ingenomen door een principiële discussie, voornamelijk met en tegen prof. Perquin, rondom het vraagstuk van de fenomenologische methode der pedagogiek, in welke Rombouts een gevaar voor de R.K. pedagogiek zag dreigen. Ook hier heeft hij weer gepoogd wat hij heel zijn leven door bedoelde: datgene wat hij in de wetenschap ontdekte als belangrijk hetzij in negatieve hetzij in positieve zin in eenvoudige en duidelijke vorm door te geven aan de mensen van de praktijk van het onderwijs en van de gezinsopvoeding. Daarbij heeft de godsdienstige opvoeding en het godsdienstonderwijs (‘Katechismus en Katechese’) zijn grote belangstelling gehad. Eén van de beste bronnen voor de kennis van Rombouts' opvattingen is het Reorganisatierapport van het R.K. Lager Onderwijs,

[p. 120]

waaraan Rombouts meewerkte en één van de belangrijkste redacteuren was.

J. WATERINK

Bibliografie

Voor de bibliografie verwijzen wij naar het in de tekst genoemde ‘Huldeblijk’.