Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1962

[p. 137]

Françoise Antoinette Le Poole
(23 juli 1882 - Leiden - 5 januari 1961)

De Maatschappij heeft vooral in vroeger jaren de tamelijk veelvuldig in acht genomen goede gewoonte gehad notabele inwoners van Leiden tot lid te benoemen, ook wanneer zij niet precies voldeden aan de gemeenlijk gestelde eis van publicaties op litterair of historisch terrein. De publicaties, welke mejuffrouw Le Poole, voornamelijk in het Leids Jaarboekje, op haar naam heeft staan, zijn wel vrij talrijk, maar niet van een overweldigende betekenis. Wel getuigen zij van een warme belangstelling voor de geschiedenis van haar stad. De voornaamste reden van haar benoeming tot lid van de Maatschappij zal echter hebben gelegen in haar positie: Archivaris van de Hervormde Gemeente, lid van de commissie tot redactie van het Leids Jaarboekje en het behoren tot een der weinige nog te Leiden woonachtige oude notabele geslachten.

Wat dit laatste betreft, het geslacht Le Poole richtte reeds in 1680 een firma op voor het vervaardigen van wollen stoffen, een onderneming, die steeds van vader op zoon was overgegaan. Uit de alleraardigste beschrijving van een bevriend Engels echtpaar, dat in 1884 te gast was bij Françoises ouders aan het Gerecht (thans Federatiehuis), ziet men uitstekend het gehele milieu voor zich. De visites der familieleden en vrienden, de relaties met de beheerders van universiteitsbibliotheek, museum van oudheden, hortus en andere plaatselijke bezienswaardigheden, de kerkgang bij de Doopsgezinden, allemaal door de gasten in hun ‘A Fortnight in Holland’ nauwkeurig beschreven. Ook wordt gesproken over de fabriek en de sociale omstandigheden. Het tekent de omstandigheden en vooral ook de belangstelling van het ouderlijk huis.

De Meisjes-H.B.S. was haar middelbare opleiding en steeds kon zij met een zekere trots herinneren aan haar oude banden met deze onderwijsinstelling.

Haar vader, L.G. Le Poole, iemand met grote belangstelling voor de historie had de archieven van de Hervormde Gemeente en het Heilige Geest- of Arme wees- en kinderweeshuis beschreven. Mejuffrouw Le Poole volgde hem in het beheer van beide archieven op en kreeg bovendien nog de zorg voor het archief van de diaconie in het Huiszittenhuis. Toen de archieven van de kerkeraad en de gemeentecommissie

[p. 138]

(thans college van kerkvoogden) in 1937 uit de huidige predikantskamer in de Pieterskerk naar de nieuwe ruime archiefkluis aan de andere zijde van het koor werden overgebracht, werd mejuffrouw Le Poole, die inmiddels het archiefexamen 2de klasse had afgelegd, officieel tot archivaris benoemd.

Eveneens door de traditie had mejuffrouw Le Poole nauwe banden met de vereniging ‘Oud-Leiden’, waarvan haar broer Samuel een der eerste secretarissen was geweest. Van 1946-1958 was zij penningmeester van deze vereniging en van 1937 tot haar overlijden lid van de redactiecommissie van het Jaarboekje van deze vereniging, waarin zij haar vondsten uit de onder haar beheer staande archieven publiceerde.

Behalve een historische belangstelling was er ook een zakelijke inslag. Het financiële beheer van het Groene Kruis, het Diaconessenhuis, het Annahofje aan de Hooigracht was lange jaren aan haar toevertrouwd. Het onderricht in het boekhouden, dat zij gevolgd had, kwam haar bij dit alles zeer van pas.

Françoise is een zeer trouw lid van de Soroptimisten geweest.

In 1932 heeft zij een kloek en comfortabel huis aan de Van Slingelandlaan laten bouwen. Daar woonde zij te midden van meubelen en portretten uit het ouderlijk huis. Toen de oude familiezaak in 1931 geliquideerd werd droeg zij zorg, dat het twee en een halve eeuw oude archief van de firma werd overgedragen aan het Economisch Historisch Archief in den Haag en wat er aan historische voorwerpen overbleef, vond een plaats in de Lakenhal, aan welk museum herhaaldelijk nog andere schenkingen werden gedaan. Ook was zij penningmeester van de ‘Vereniging van Belangstellenden in de Lakenhal’

Mejuffrouw Le Poole had een scherp verstand en kon met veel humor uit de hoek komen, ook toen zij in later jaren zich minder makkelijk uitdrukte. Het kostte haar moeite, ondanks achteruitgaande krachten al het werk waar zij zoveel jaren mee bezig was geweest uit handen te geven. Ook was zij een trouwe comparante op de maand- en jaarvergaderingen van de Maatschappij en lange jaren heeft zij deel uitgemaakt van die in stilte aan de vooravond van de jaarvergadering kort maar hard werkende commissie voor de verkiezing van nieuwe leden. Moge de Maatschappij bij de dalende belangstelling voor de maandvergaderingen in een dergelijke trouwe belangstelling een vingerwijzing zien, hoe het voor de sprekers toch onmisbare gehoor vergroot kan worden door belangstellende ingezetenen van Leiden en omgeving, evenals

[p. 139]

weleer, veelvuldiger het lidmaatschap aan te bieden, waardoor tevens de oude band met de bakermat der Maatschappij verstevigd moge worden.

E. PELINCK

Zie voor de publicaties van mejuffrouw Le Poole: Register op de Jaarboekjes voor Geschiedenis en oudheidkunde van Leiden en omstreken 1904-1958, Leiden 1958, 66, vermeldende 25 titels. Voorts de inhoud van het zelfde jaarboekje over 1959 en 1960 met nog vier titels, alles handelende over Leiden e.o.

Andere levensberichten over mejuffrouw Le Poole verschenen in: Hervormd Leiden 10^e jaargang no. 2 (14 januari 1961) en het Leids Jaarboekje 1962.