Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1954-1955

[p. 83]

Ezechiël Slijper
(Amsterdam, 13 Augustus 1874 - Utrecht, 6 Juni 1953)

Levendigheid en veelzijdigheid zijn wel de meest opvallende eigenschappen geweest van Ezechiël Slijper, die niet lang verborgen bleven voor een ieder, die hem zag of hoorde of las. Deze eigenschappen lokten hem telkens in zijn onderwijs, in gesprek, in geschrift op zijwegen, waarop het steeds boeiend, maar niet steeds gemakkelijk was hem te volgen. Zijn uitgebreide kennis-Grieks, Latijn, Hebreeuws, Middeleeuws Latijn, Frans en nog zoveel meer - gaf hem de mogelijkheid en zijn temperament gaf hem de verleiding telkens van het ene terrein op het andere over te springen, wat de omgang met hem wel eens onrustig en grillig maakte, maar altijd leerrijk en boeiend.

In Amsterdam bezocht hij als leerling het Nederlands Israëlietisch Seminarium; op 18-jarige leeftijd slaagde hij als extraneus voor het eindexamen gymnasium en begon hij te Amsterdam de studie in de klassieke letteren. Typerend voor hem was, dat hij na zijn doctoraal, hiermee niet tevreden, naar Leiden ging om Middeleeuws Latlijn en Frans te studeren, waartoe hij ook nog 8 maanden verbleef in Parijs. Deze studie verrijkte niet alleen zijn kennis, maar schonk hem ook nauwe vriendschap met Professor Salverda de Grave, een band, die hen beiden steeds hechter verbonden hield. Onder diens leiding schreef hij ook zijn dissertatie ‘De formularum Andecavensium latinitate disputatio’, waarop hij in 1906 te Amsterdam promoveerde.

Na zijn promotie werkte Slijper enige jaren als wetenschappelijk assistent aan de Universiteitsbibliotheek te Leiden, totdat hij in September 1908 op 34-jarige leeftijd benoemd werd tot leraar aan het Stedelijk Gymnasium te Utrecht, waar zich zijn gehele leraarsloopbaan zou voltrekken, vanaf 1919 als conrector. Het kon wel niet anders of de docent Slijper werd voor menig leerling een markante persoonlijkheid, soms misschien wat angstwekkend en onbeheerst, maar animerend en boeiend en tenslotte wijs en humaan. Welk een indruk hij bij zijn leerlingen heeft gewekt, bleek uit woorden en geschriften, toen hij in 1939 - 31 jaar na zijn komst in Utrecht - afscheid nam in de Pieterskerk met een indrukwekkende rede, die tot tekst had het woord van Seneca: accipimus perituri peritura = vergankelijk zijn wij, vergankelijk is wat wij ontvangen.

Het strookt met zijn aard, dat hij niet de schrijver is geworden van

[p. 84]

enige grote werken, maar van kleinere geschriften: schoolboeken, korte beschouwingen, courantenartikelen. Van zijn schoolboeken had het meeste succes een vormleer voor Homerus en Herodotus, het vermaard geworden ‘rode boekje’, dat in 1931 verscheen en in 1952 zijn elfde druk beleefde, een geliefd en practisch hulpmiddel voor talloze candidaten van eind- en staatsexamen. Omtrent de eeuw-wisseling verscheen in New-York en Londen een groot standaard-werk: The Jewish Encyclopedia, in 12 delen, waaraan Slijper zijn medewerking heeft verleend.

Courantenartikelen van zijn hand verschenen bij menigte in het Vaderland, de Telegraaf, het Handelsblad, het Utrechts Dagblad, de Groene, de Nieuwe Rotterdammer; in dit laatste blad schreef hij onder de rubriek ‘Oude Wijsheid voor alle tijden’ geregeld beschouwingen over de klassieken, boekbesprekingen vertalingen, enz. Veel heeft Slijper gedaan voor het klassieke onderwijs en de klassieke beschaving in Nederland. Hij was mede-oprichter van het Nederlands Klassiek Verbond, lid van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, jarenlang redacteur van Hermeneus, waarin hij lange tijd de puzzle-rubriek verzorgde, redacteur ‘Antieke Cultuur’, lid van het Provinciaal Utrechts Genootschap, lid en soms voorzitter van het Utrechts Donderdagavondgezelschap, lid en bestuurslid van het Genootschap voor de Joodse Wetenschap in Nederland, bestuurslid van de Centrale Vereninging voor de Joodse Geestelijke Volksgezondheid in Nederland. Bovendien hield hij voordrachten voor de Maatschappij tot Nut van het Algemeen en gaf hij cursussen aan de Volksuniversiteit in Utrecht. In 1925 werd hij benoemd tot lid van de Staatsexamen-commissie, waarin hij door alle examinatoren gewaardeerd werd als een ijverig werker en trouwe vriend. Verschillende jaren was hij gecommitteerde bij de eindexamens.

De oorlog heeft hem zwaar getroffen. Enige maanden na het overlijden van zijn vrouw viel hij in 1943 in handen der Duitsers. Na een verblijf in ‘De Schaffelaar’ in Barneveld werd hij in September 1943 gedeporteerd naar Westerbork en een jaar later naar Theresiënstadt. Zijn oudste zoon werd in November 1943 gearresteerd en later op transport gesteld naar Auschwitz, vanwaar hij nooit is teruggekeerd. Met grote geestkracht en veel wijsheid heeft Slijper dit alles doorgemaakt, hoe moeilijk en eenzaam ook het laatste gedeelte van zijn leven is geweest.

Zijn levendige geest, zijn grote werkkracht, zijn belangstelling en toewijding voor de klassieken, zijn warme gevoelens voor vrienden en leerlingen waarborgen hem een dankbare herrinnering bij allen die hem hebben gekend of zijn geschriften hebben gelezen.

M.A. Schwartz

[p. 85]

Lijst van geschriften

1919	(In samenwerking met Dr. P.C. Brouwer te Tilburg) bewerking van een Latijnse en Griekse leergang, een buigingsleer met bijbehorende oefeningen en woordenlijst, en op dezelfde wijze een Syntaxis.
1930	(Samen met Dr. T. Goedewagen) een bloemlezing van Plato genaamd: Plato, de Mythendichter.
1931	Een Griekse grammatica met bijbehorend themaboek, bewerkt samen met Dr. M.A. Schwartz te Nijmegen. (1950 7e druk).
1931	Een Vormleer voor Homerus en Herodotus met woordenlijsten (het bovenvermelde ‘rode boekje’), later aangevuld door een Inleiding tot het vertalen van Homerus, Muria genaamd.

Over zijn proefschrift is boven reeds gesproken, evenals over zijn talloze publicaties in dagbladen, tijdschriften enz.