Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1950-1951

[p. 127]

Jean Chrétien Joseph Kleijntjens
(Maastricht, 3 Maart 1876 - 's-Gravenhage, 10 November 1950)

Jean Chrétien Joseph Kleijntjens werd 3 Maart 1876 geboren te Maastricht, waar hij ook zijn jeugd doorbracht en zijn gymnasiale studies deed. Op zeventienjarige leeftijd werd hij Jezuiet en na zijn studies voor het priesterschap voltooid te hebben, ontving hij de opdracht, om zich voor het examen M.O. Geschiedenis voor te bereiden. Deze studie pakte hij zo degelijk aan, dat hij niet alleen een succesvol leraar werd, maar ook door het uitgeven van een serie leerboeken invloed heeft uitgeoefend op de ontwikkeling van het katholieke Geschiedenisonderwijs. Deze boeken, die hij later met medewerking van o.a. Prof. Dr. H.F.M. Huijbers uitgaf, beleefden een zeer groot aantal edities. Maar niet alleen had hij zich voor het onderwijs bekwaamd, ook in de wetenschap van de Geschiedenis was hij doorgedrongen. Bijna tegelijk met zijn boeken voor het onderwijs, begon ook zijn wetenschappelijk werk: in samenwerking met de toenmalige Gemeentearchivaris van Nijmegen, H.D.J. van Schevichaven, en Mej. L. Sormani gaf hij in een achtdelig werk de stadsrekeningen van Nijmegen uit. De Maatschappij der Nederlandse Letterkunde verkoos hem reeds in 1911 tot één van haar leden.

Het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in 1914 deed een van zijn mooie eigenschappen, de menslievendheid, bijzonder uitkomen. Dadelijk was hij erbij, om de zorg voor de Belgische vluchtelingen te Nijmegen, waar hij leraar was, te organiseren. Dit bracht echter zijn werk op wetenschappelijk- en onderwijsgebied in gevaar en daarom achtte men het raadzamer, hem naar het St. Willibrordus College te Katwijk a/d Rijn over te plaatsen. Deze overplaatsing bracht voor hem het voordeel, dat hij gemakkelijker contacten kon leggen met wetenschappelijke kringen en bovendien beter in staat was, om bibliotheken en archieven te raadplegen. Zijn talrijke artikelen in kranten en tijdschriften in het binnenland zowel als in het buitenland namen toen voorgoed een aanvang. Naast wetenschapper bleef hij echter ook gewoon leraar en kon zich zó gemakkelijk omschakelen, dat hij na een vermoeiend symposion met geleerde heren helder en duidelijk aan eenvoudige mensen de katechismus kon uitleggen. Helaas vervreemdde hij sommige personen van zich door zijn onstuimigheid, maar van de andere kant verwierf hij zich vrienden door zijn grote behulpzaamheid. Door zijn

[p. 128]

talrijke relaties kon hij b.v. tijdens de crisis van 1930 aan verscheidene werkloze intellectuelen een betrekking bezorgen.

In 1925 was Mgr. L. Schioppa Internuntius geworden in ons land. Deze diplomaat meende voor het goed uitoefenen van zijn functie een Nederlandse secretaris nodig te hebben. Men wees hem op Pater Kleijntjens en werkelijk wist hij hem te verkrijgen als tijdelijk secretaris. Daarmede kwam eigenlijk een einde aan zijn loopbaan als leraar, al bleef hij dan nog enkele jaren enige lessen geven. Maar zijn wetenschappelijk werk werd er niet minder om en kreeg zelfs uitbreiding, omdat hij meer gelegenheid kreeg tot het maken van grote buitenlandse reizen. Hij heeft hiervan geprofiteerd door meermalen in de archieven en bibliotheken van Spanje en Italië door te dringen.

Ook aan deze diplomatieke periode kwam een einde, toen hij in 1935 naar Rome werd geroepen, om daar in een college van historieschrijvers zich rustiger aan de Wetenschap te kunnen wijden. Zijn aandacht richtte zich op Oost-Europa, vooral op de Baltische staat Letland. Hij nam de taak op zich, om de Litterae Annuae van de vroeger Lettische Jezuieten uit te geven. - De Litterae Annuae zijn een soort jaarverslagen, die naar het hoofdbestuur van de Jezuieten te Rome opgestuurd werden. - Na enige jaren van studie ging hij de resultaten van deze arbeid aanbieden aan de Lettische regering, die dit werk niet alleen op prijs stelde, maar ook de onkosten van een uitgave op zich nam. Zo werd deze studie oorzaak van een langduriger verblijf in Oost-Europa. Daar verraste hem in 1940 de oorlog. De Russen bezetten Letland en hij zag zich gedwongen, dit land te verlaten en terug te keren naar Nederland. Hier kon hij zich echter door allerlei omstandigheden niet zo aan de studie geven als hij wel wenste, niet het minst, omdat hij zich wat achteraf moest houden.

Na de Bevrijding kwam een nieuwe periode van volle activiteit. Zijn bedoeling was geweest terug te gaan naar Letland, maar dit werd hem onmogelijk gemaakt. Hij maakte zich daarop verdienstelijk met het opsporen van documenten in Duitsland. Bij deze arbeid kwam hij in contact met vele displaced persons uit Oost-Europa. De ellende van deze mensen riep in hem zijn levendige menslievendheid weer wakker. Vele van deze mensen zijn hem nu nog dankbaar, voor wat hij voor hen deed. Een beroerte maakte een einde aan zijn intensief en arbeidzaam leven. Hij overleed op 10 Nov. 1950 te 's Gravenhage op vier en zeventigjarige leeftijd.

J. Barten S.J.

[p. 129]

Lijst van geschriften

1910-1919	De stadsrekenboeken van Nijmegen. 8 dln. (1ste-4de deel m.m.v. H.D.J. van Schevichaven; 5de-8ste deel m.m.v.L. Sormani).
1912	Schetsen uit de Oude wereld.
1914	Schetsen uit de Oude wereld. en Dr. H. Knippenberg. Schetsen uit de Middeleeuwen.
1915	Schetsen uit de Oude wereld. en Dr. H. Knippenberg. Schetsen uit de Nieuwe Geschiedenis.
1916	Schetsen uit de Oude wereld. en Dr. H. Knippenberg. Schetsen uit de Nieuwste Geschiedenis.
1916	Schetsen uit de Oude wereld. en Dr. H. Knippenberg. Schetsen uit de Vaderlandsche Geschiedenis. 2 dln.
1918	Ludwig Windthorst.
1918	Ludwig Windthorst. en Dr. H. Knippenberg. Over handel en nijverheid.
1921	Ludwig Windthorst. en Dr. H. Knippenberg. Napoleon Imperator.
1923-1930	Ludwig Windthorst. en Dr. H. Knippenberg. Uit droom en fantasiewereld: I Limburgsche sagen, II Brabantsche Sagen, III Geldersche Sagen.
1924	Ludwig Windthorst. en Dr. H.F.M. Huijbers. Sint Willibrords Kerk.
1925	Ludwig Windthorst. en Dr. H.F.M. Huijbers. De blokkade van Zalt Bommel; dagboek van Gasparus de l'Agarge. Werken van ‘Gelre’ no. 16.
1925	R.K. ‘Wie is dat?’. Biographisch lexicon van bekende Roomsch-Katholieke tijdgenooten.
1927	Atlas der R.K. Missie in Nederlandsch Oost- en West-Indië.
1927	Atlas der R.K. en J.H. van Haaren. Van gouw tot koninkrijk; platenatlas der Nederlandsche Geschiedenis.
1930	Het verdrag van Lateranen.
1930	Het verdrag van Lateranen. en Prof. Dr. B. Becker. Corpus Iconoclasticum I Haarlem.
1931	Het verdrag van Lateranen. en C. Slootmans. Corpus Iconoclasticum III Bergen op Zoom. (eerst versch. in het tijdschr. Taxandria). Later kwamen nog uit Corpus Iconoclasticum IV Utrecht (m.m.v. Mr. J.W.C.v. Campen) en V Venlo in Bijdr. en Meded. v.h. Hist. Genootschap.
1933	De Volkenbond.
1933	De Volkenbond. en F.M. Gescher. Navigatie en negotie.
1940-1941	Fontes Latviae Historiae Societatis Iesu. Riga. 2 dln.
1946	Brieven van Mgr. L. Ciamberlani, Vicesuperior van de Hollandse Missie 1795-1814. 2 dln.
1946	Briven van Mgr. L. en Dr. H. Knippenberg. Van Goden en Helden. 14 ed.

Zeer vele leerboeken voor M.O. en L.O. Enige hagiogr. brochures in de series van het Geert Groote Genootschap.

Levensbericht van Prof. Dr. H.F.M. Huijbers; in de Levensberichten van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde 1928-1929.

Boekbesprekingen en bijdragen in Archief Aartsbisdom Utrecht, Haarlemse Bijdragen, Bossche Bijdragen, Taxandria, De Navorser, De Maasgouw, De Katholiek, Limburg's Jaarboek, Bijdragen en Mededelingen der Ver. ‘Gelre’, Nederlandse Kath. Stemmen, Haagsch Maandblad, Publications de Limbourg, Katholieke Gids, De Hoofdakte, Jaarboekje ‘Oud-Utrecht’, Katholiek Sociaal Weekblad, Tijdschrift voor Ind. Taal-, Land- en Volkenkunde, Katholieke Missiën, Rolduc's Jaarboek, Kultuurleven (Antwerpen), Dietsche Warande en Belfort, Het Missiewerk, Archivum Historicum S.I., Archief van het Zeeuws Genootschap der Wetenschappen, Archivo Istorico Italiano, Revue du Nord (Lille), Revue de Droit International, Handelingen van de Koninklijke Commissie voor Geschiedenis van de Koninklijke Belgische Academie, Tijdschrift voor Geschiedenis, Land- en Volkenkunde, Revue d'Histoire ecclésiastique, West-Indische Gids, Norsk Teologisk Tidsskrift, Norvegia Sacra, Zeitschrift für Schweizerische Kirchengeschichte, Schweizer Rundschau, Annalen

[p. 130]

des Hist. Verreins für den Niederrhein, Zidinys (Kaunas), Athenaeum (Kaunas), Senatu un Makola (Riga), Latvijas Vestures Institutum Zurnals (Riga), Ons Geloof, Vragen van de Dag, Ons Volk, Publications Institut G.A. de Luxembourg, De Handel, Katholieke School, Historisch Tijdschrift, Sanctissima Eucharistia, Rocznik Gdansk (Pools), Bijdragen tot de Geschiedenis, Bulletin de la Société scientifique du Limbourg (België), Bijdragen en Mededelingen van het Histor. Genootschap (Utrecht), Revue d'Histoire diplomatique, Katholieke Illustratie, de Vrije Fries, Katholieke Encyclop., Lettische Encyclopedie, Encycl. voor Nederl. Oost-Indië enz. en vele krantenartikelen.