Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1941

[p. 21]

Henri Dekking
(Rotterdam, 13 December 1871-Rotterdam, 8 October 1939)

Blijmoedig en met enthousiasme is Henri Marinus Dekking door het leven gegaan. Leed leek immer hem bespaard en het groote, dat hem diep zou hebben getroffen, heeft de dood hem onthouden. Hij heeft de gaten, welke de oorlog in zijn geliefd Rotterdam heeft geslagen, niet behoeven te aanschouwen.

In de Maasstad geboren, heeft hij er zijn heele leven gewerkt en in geen andere stad had hij willen wonen. Hij hield van haar bedrijvige drukte, deelde de onderschatting van haar immers vaak miskende cultureele leven niet en zag bewonderend haar schoonheid. ‘Met genoegen zal ik u eens door mijn stad rondleiden’, heeft hij zich eens in een vraaggesprek: verweerd, ‘en ik zal u in haar oudste kern straat- en watergezichten toonen, die voor de gerenommeerdste van het vaderland niet hoeven onder te doen. De pracht van haar Maas wordt overigens wel algemeen erkend.’

Een nauwe band met de verscheidenheid van belangen, welke een stadsleven vormen, is gegroeid door zijn werk als dagbladschrijver. Van 1 December 1892 tot Mei 1937 is hij verbonden geweest aan de redactie van het Rotterdamsch Nieuwsblad en aan geen onderdeel van het krantevak is zijn naarstige bemoeienis vreemd gebleven. In de ‘groote reportage’ heeft hij jong uitgeblonken, hij was tooneelverslaggever, schreef schetsen ‘In en om Rotterdam’, humoristisch getinte raadsoverzichten, maakte verslag van de vergaderingen der Kamer van Koophandel, trok mee het zeegat uit voor den doop van nieuwe schepen, ontbrak bij geen officieele gebeurtenis, verzuimde geen Jaarbeurs te Utrecht en daarnaast verrichtte hij het vele werk, dat alleen kan worden overzien en gewaardeerd door hen, die de ‘keuken’ van een groot dagblad kennen. Collega's in dagelijkschen omgang hadden respect voor het vele werk, dat hij verzette, of het de behandeling van stapels ingezonden stukken betrof dan wel zijn reis-adviezen in de correspondentierubriek. Voor medewerking aan weeken maandbladen vond hij tijd. De opsomming diene slechts om bewondering op te roepen voor het feit, dat na en naast dien arbeid de toewijding onverzwakt is kunnen blijven voor de vele dingen, waaraan Dekking zich met geheel zijn hart en zijn voorname kunnen heeft gegeven.

Alles, wat het tooneel betrof, heeft zijn groote liefde gehad. In zijn jonge jaren is hij lid geweest van de amateurs-tooneelvereeniging

[p. 22]

‘Bogaers’ en van Jan C. de Vos, destijds leider van het gezelschap in den Tivoli Schouwburg, heeft hij les gehad in het voordragen, waarbij soberheid en sfeer in dienst van het kunstwerk voorop stonden. Als voordrachtkunstenaar heeft hij zijn leermeester niet beschaamd en wanneer men Dekking vroeg, welk deel van zijn levenswerk hem het liefste was, bleek het niet gegeven maar als onweersproken te raden antwoord: het voorbereiden van een ‘voordracht’ en een door hem zelf bewonderd kunstwerk te openbaren of nader te brengen aan een breede schare van toehoorders. Na drukke dagtaak reisde hij naar alle hoeken van het land, Nut hier en Nut daar, volksuniversiteiten, katholieke kringen, enz. Groote belangstelling was hem verzekerd.

Dekking las veel en koos met zorg ter uitbreiding van zijn repertoire. Meestal vertaalde hij zelf, om een vertrouwden tekst te hebben, hij bewerkte en bekortte met eerbied voor den auteur, studeerde en leerde, totdat hij het verzorgde resultaat bieden kon: een suggestieve voordracht, met volle overgave, sober van mimiek en gebaren, altijd met het dienende karakter, dat een kunstwerk plaatste in de sfeer van eigen beteekenis en de dramatische werking liet gelden.

‘Cyrano de Bergerac’ van Edmond Rostand is zijn eerste groote voordracht geweest, meer dan vijfhonderd maal herhaald. Henrik Ibsen heeft hij mee bekend gemaakt in breeden Nederlandschen kring: Brand, Bouwmeester Solness, John Gabriël Borkman, De Wilde Eend, Een Volksvijand. Van Bjørnsterne Bjørnson koos hij ‘Boven menschelijke kracht’. Vermelding vragen Plato's ‘Laatste rede van Socrates’, ‘De Broeders’ van Frederik van Eeden, ‘De Blauwe Vogel’, ‘Monna Vanna’ en ‘L'Intruse’ van Maurice Maeterlinck, ‘L'Aiglon’ van Rostand, ‘Arme Heinrich’ van Gerhart Hauptmann, ‘Sonja’ van Ferenc Molnár, ‘Moederlegende’ van Helmuth Unger, ‘Het graf van den onbekenden soldaat’ van Paul Raynal, ‘Burgers van Calais’ van Georg Kaiser.

Dekking heeft ook zelf voor het tooneel geschreven. In 1901 heeft Willem van Zuylen, met wien hij bevriend was en van wien hij een biografie in het licht heeft gegeven (Het leven van Willem van Zuylen, door hemzelven verteld en oververteld, Van Holkema & Warendorf z.j.) de hoofdrol gespeeld in ‘Groote Dagen’. Twee jaren later ging, eveneens bij de Rotterdammers, ‘Het gouden kuiken’ met mevrouw Ph. van Kerckhoven-Jonkers in de groote rol. Mevrouw Theo Mann-Bouwmeester heeft in 1917 (Het Nederlandsch Tooneel) haar talent geschonken aan ‘Kwakzalvers’, waarin de tooneelschrijver Henri Dekking misschien het

[p. 23]

duidelijkst naar voren is gekomen, in den ironischen spot met den kantonrechter als patiënt van mevrouw Sanna. ‘Stadhuis’ (1920), gespeeld door het Hofstad-Tooneel, beteekende geen stijging; het stuk miste de vaste lijn en bij grapjes en caricatuur lag de philosophie van het stadhuis te zwaar. In samenwerking met mr. C.P. van Rossem heeft hij nog ‘Homo Novus’ geschreven.

Als romanschrijver heeft Dekking in 1904 gedebuteerd met ‘Getroffenen’, waarin de teekening van de figuren tegen den achtergrond van de groote stad werd gewaardeerd. ‘Winterkoninkje’ is het bekendst geworden. Nog zijn ‘Op Dwaalwegen’ en ‘De glazen Graaf’ gevolgd, welke laatste roman speelde in Oostvoorne, waar hij zoo gaarne met zijn gezin de rustdagen doorbracht.

Rust heeft hij zich overigens weinig gegund. Aan het vereenigingsleven der journalisten heeft hij een groot deel van zijn vrije uren toegemeten. Van de Rotterdamsche Journalisten Vereeniging is hij 35 jaar lang secretaris geweest, in den Nederlandschen Journalisten Kring heeft hij van 1901 tot zijn dood alle bestuursfuncties bekleed en dit wilde zeggen, dat hij er zich aan gaf met nimmer verflauwende toewijding. Voor de positie van den journalist heeft hij mee gestreden, voor de hoogheid en onaantastbaarheid van het beroep, welks erkenning in deszelfs maatschappelijke beteekenis moeizaam was verworven, voor goede betrekkingen tusschen autoriteiten en pers. Als penningmeester heeft hij voor den Kring belangrijk werk gedaan, voorzitter en redacteur van De Journalist is hij de laatste jaren van zijn leven geweest met algemeen erkende en door zijn collega's gewaardeerde bijzondere verdiensten.

In het openbare Rotterdamsche leven is Dekking een figuur geweest, een werker, op wien zelden te vergeefs een beroep gedaan werd. In besturen en commissies had hij zitting, bij veel was hij de stuwkracht. Voor de Rotterdamsche Volksuniversiteit was niets hem te veel. Hij is lange jaren lid van het bestuur geweest, had zitting in programma- en kunstcommissies, schonk zijn gaven aan het orgaan, gaf elken winter een reeks voordrachten uit dramatische en andere literatuur, enz. Voor het openluchttheater op Dijkzigt heef hij geijverd, de gemeentelijke tooneelvoorstellingen voor de jeugd hadden zijn aandacht. Tot zijn dood is hij redacteur van het maandblad De Maastunnel geweest.

Werkkracht, ijver en veelzijdige ambitie, deze drie eigenschappen kenmerkten zijn persoonlijkheid. Aan den schijn van ijdelheid is hij niet ontkomen: over het ‘decoratieve’ aan Dekking is bij zijn overlijden ge-

[p. 24]

schreven. De man, die overal bij was, hield tevens zich op een afstand, gaf zich niet aan iedereen, maar vrienden prezen zijn hartelijkheid en trouw. Als een roes moet het leven aan hem zijn voorbij getrokken, rust leek onvereenigbaar met zijn dynamisch wezen. Toen hij zijn blad met pensioen had verlaten, bracht de ontspanning van den boog allengs een zekere verstilling mede, die zich afteekende in zijn wezen. Lang heeft hij zijn betrekkelijke rust - er was immers de Journalisten Kring, er was de Volksuniversiteit en nog zooveel meer - niet gekend. Na een operatie herwon hij te langzaam naar zijn aard de levenskracht om zich weer te geven aan de gebleven belangen, een acute ziekte heeft snel zijn ondermijnde gestel gesloopt.

Op 12 October 1939 is zijn stoffelijk overschot verascht. De man, die zoo velen naar hun laatste rustplaats heeft begeleid, is op eigen verzoek heengegaan zonder bloemen en zonder toespraken. ‘Ruh' in Frieden’ heeft de organist bij het dalen van de kist gespeeld. ‘Åses Tod’ uit de Peer Gynt-suite van Grieg heeft geklonken.

De rust na een ongewoon werkzaam leven en bij het afscheid de muziek, die tevens hier gedachtenis was, aan den vertolker van Ibsen's werken.

P. Verdoes

Lijst der geschriften

Biographie.

Het leven van Willem van Zuylen.

Romans.

1904	Getroffenen.
1906	Winterkoninkje.
1908	Op Dwaalwegen.
1910	De glazen Graaf.

Tooneel.

1901	Groote Dagen.
1903	Het gouden Kuiken.
1917	Kwakzalvers.
1920	Stadhuis. Homo Novus (met mr. C.P. van Rossem).