Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1935

[p. 197]

Mr E.J. Thomassen à Thuessink van der Hoop
's Gravenhage 22 Augustus 1885 - Loenen o/d Veluwe 22 Augustus 1934

Verleden jaar is aan onze Maatschappij een lid ontvallen, dat in de tien jaren, sedert hij daarin verkozen werd, geenszins eene bijzondere plaats heeft ingenomen ten harer opzichte, doch des te meer daarbuiten. Evert Jan van der Hoop werd 22 Augustus 1885 te 's-Gravenhage geboren als zoon van den oud-luit. ter zee 1e kl., toenmaals Tweede Kamerlid voor Steenwijk, Gijsbert Hendrik en Jkvr. Sara Maria Johanna van de Poll. Nog geen 9 jaar oud moest hij zijnen vader verliezen, toen deze lid der Gedeputeerde Staten van Gelderland was. Zijn eenige broeder, de bekende pionier op luchtvaartgebied naar Indië, was 8 jaar jonger en zoo was zijne jeugd vrij eenzaam. Einde 1900 hertrouwde zijne moeder met Prof. Mr. Fabius, hoogleeraar aan de Vrije Universiteit, den lateren Staatsraad. Geen wonder dus, dat zijne academische studie aan die instelling werd volbracht, waar hij 26 Juni 1911 tot Doctor in de rechten werd bevorderd op proefschrift, getiteld: De orde van erfopvolging tot den troon. Binnen het half jaar werd hij benoemd tot adjunct-commies a.h. dep. van Landbouw enz., doch nauwelijks twee jaar daarna, 16 Oct. 1913, volgde zijne overplaatsing bij de prov. griffie als commies. Daar vond hij zijne loopbaan, gedurende 20 jaren, het laatst met rang van administrateur, hoofd van de afdeeling Kabinet. Bovendien was hij van 1908-1914 reserve-officier der huzaren. Daarmede zijn de officieele ambten van dit niet lange leven vastgelegd.

Reeds vroegtijdig voelde van der Hoop zich aangetrokken tot de geschiedkundige wetenschap en vooral tot de neventakken, geslachten wapenkunde. Naast de verplichte studie, heeft hij daaraan van jongs af aan al zijn vrijen tijd, zijne belangstelling en liefde gegeven. Door zijn scherp en critisch verstand gesteund, heeft hij op dat gebied een haast nooit geëvenaarde hoogte in ons land mogen bereiken, waarvan zoovele zijner geschriften eene getuigenis zullen blijven. Tegenover een groot aantal genealogen, heeft ons land slechts in betrekkelijk zeer geringe mate wapenkundigen opgeleverd. Op dit gebied muntte van der Hoop uit, doch gansch niet eenzijdig. Zijne kennis was zoo harmonieus verdeeld over alle historische vakken, dat men als belangstellende, uit elk gesprek met hem terugkeerde, rijker aan kennis en met de grootste bewondering voor zijne veelzijdige wetenschap, onverschillig, of men sprak over middeleeuwsche geschiedenis, geslachten en wapens, topographie en oude grenzen,

[p. 198]

rassen en hunne kenmerken. Voeg daarbij eene uitnemende welwillendheid en hulpvaardigheid voor ieder, die zijne uitgebreide kennis te hulp riep, dan zal men begrijpen, wat aan hem verloren ging, terwijl men op zijnen leeftijd nog zooveel had mogen verwachten. Hij zelf wist meer en beter; hij wist, dat al geslachten lang op zijne familie een lot had gerust, dat de vrouwelijke leden tot zelfs zeer hoogen ouderdom spaarde, doch dat de mannen op eene enkele uitzondering na, wegrukte, vóór zij eene halve eeuw bereikt hadden en zijn zwak gestel had hem geene illusie gelaten, dat hij tot de uitzonderingen in de familie verkoren was. Nooit vergeet ik den avond van onze bestuursvergadering van ‘de Nederlandsche Leeuw’ terstond na het schielijk verscheiden van onzen Wolter Feith. Omdat van der Hoop zelf ziek lag ten huize zijner moeder, vergaderden wij daar en toen zijne klach: Ik ben mijn leven lang gewend geweest, ziek te zijn en Feith, die zoo sterk en krachtig was, dood en pas 36. Feith, de groote kenner van alles wat Groningen betrof, stond hem heel na; sinds anderhalve eeuw waren ook de zijnen Groningers geworden.

Juist omdat van der Hoop overtuigd was van zijnen vroegen dood, geloof ik, dat hij zoo ontzettend hard gewerkt heeft en zich nimmer heeft ontzien. Ambtsplicht ging bij hem voor in alles en ondanks zijne vatbaarheid, vergezelde hij, als hij geen medisch huisarrest had, steeds den Commissaris op zijne tochten door onze provincie, zelfs in het gure jaargetij. Ik weet, hoe zeer die bezoeken hem verheugden, waarbij telkens kleine bijzonderheden over de verschillende dorpen, die bezocht werden, zijne kennis vermeerderden. Hoezeer het hoofd van het gewest en zijne medeambtenaren niet slechts zijn werk, doch ook zijne degelijke voorlichting waardeerden, is volmondig bij zijne teraardebestelling herdacht. Maar daarnaast offerde hij allen vrijen tijd aan de wetenschappen, die zijn leven vulden in gestagen arbeid, die slechts begrepen wordt door weinigen, maar hen niet met rust laat in het besef, hoeveel op hun gebied nog te doen valt, ja te redden, wil het niet voor goed te loor gaan.

Op het gebied van het vereenigingsleven moet ik twee lichamen aanroeren, die bovenal de belangstelling en liefde van van der Hoop hadden verworven. Op de eerste plaats zijne belangstelling voor het Vorstenhuis, waarvan zijn proefschrift al getuigde en dat gevolgd werd door vele bijdragen op het gebied der oude en nieuwe geschiedenis der Nassau's. Zijn werk was de catalogus der Oranje Nassautentoonstelling in de residentie van 1923, die de stichting van het O.N. Museum ten gevolge had, waarvan hij een ijverig bestuurslid was. In verband hiermede viel hem in 1924 zijne benoeming tot ridder in de orde van O.N. ten deel.

Vervolgens, het thans Kon. Genootschap voor Geslacht- en Wapenkunde, waarvan hij in 1916 lid, in 1918 bestuurslid en secretaris werd. Dit laatste ambt heeft hij tot zijn ontijdigen dood toe vervuld op eene voortreffelijke wijze, die hem hier te lande en ook in het buitenland den naam bezorgde van een allereerste autoriteit op dit

[p. 199]

gebied. Zooals dit in een uitvoerig artikel, door den redacteur van het Maandblad, ons medelid Mr. Th. R. Valck Lucassen, aan zijne nagedachtenis gewijd, is herdacht, was het hoogtepunt van het onvermoeid werk van onzen secretaris, zijn voorzitterschap der tentoonstellingscommissie, die in Met 1933 in het Huis der Gemeente te 's-Gravenhage plaats vond, de algemeene aandacht trok en groote waardeering vond. Daarvoor heeft hij zich in alle opzichten geweerd, als geen ander en het welslagen van deze grootsch opgezette herdenking van het 50-jarig bestaan van het Genootschap, is hem eene groote voldoening geweest en heeft als loon voor zooveel zorg en toewijding, met opoffering van alle persoonlijke belangen, ook voor hemzelf het hoogtepunt van zijn wetenschappelijk leven gevormd.

Uit de lijst van zijne, in verhouding tot zijne uitgebreide kennis niet zeer talrijke geschriften, moet ik de aandacht vestigen op de prachtuitgave van zijne familiegeschiedenis, met den heer W. Wijnaendts van Resandt samengesteld en een voorbeeld door tekst en opluistering beide, van hetgeen een boek op dit gebied kan en moet zijn voor heden en toekomst. Drie jaar daarna (in 1929) gaf hij ons iets dergelijks te genieten omtrent de uitgestorvene familie Thomassen à Thuessink, waaruit hij in vrouwelijke lijn stamde. In 1931-'32 volgde eene doorwrochte studie over de familie van Karnebeek, een monument van hetgeen taaie volharding, speurzin en kennis vermogen, zelfs in streken, waar alle normale bronnen den onderzoeker ontbreken door eeuwenlang oorlogsgeweld, verwoesting en brand.

Voor hen, die hem niet beter kenden, had van der Hoop een vrij gesloten karakter. Door zijne moeder in streng-gereformeerde beginselen groot gebracht, miste hij reeds op de lagere school omgang met kinderen uit zijn stand en omgeving. Tot en met het leven aan de Universiteit was dat ook later zijn deel. Zijnen stiefvader en leermeester achtte hij zeer hoog, doch deelde diens starre calvinistische opvatting geenszins. Daarvoor was zijn blik te ruim, zijne algemeene ontwikkeling te groot. Trouw is hij aan de kerk, waarin hij was opgevoed, gebleven; nimmer heeft hij met haar gebroken en toch heeft hij levendig beseft, dat juist in onzen tijd de jeugd vooral, niet van de kerk moet worden vervreemd en heeft zijne kinderen vrijgelaten, den predikant hunner keuze te volgen. Zijne diep-religieuse natuur stond hoog boven kleinzielige haarklooverijen en een N.H. predikant heeft aan zijn graf het juiste woord getroffen.

Toen ik eenige jaren in het hoofdbestuur onzer Maatschappij mocht zetelen, heb ik getracht van der Hoop te winnen voor eene spreekbeurt op eene maandvergadering. Te vaak worden wij daar vergast op wel bijster belangrijke onderwerpen, doch die toch wel in een onnaspeurlijk verband met het doel dier instelling staan, terwijl ik het gevoel niet van mij kan afzetten, dat geschiedenis, vaderlandsch èn algemeen, nog maar weinig geteld wordt. Hij wilde wel; van der Hoop wilde altijd, als hij een ander genoegen kon doen, maar ik wist, hoezeer zijn program overladen was en durfde niet aandringen. Toch ben ik overtuigd, dat wat hij in onze vergadering zou verteld hebben,

[p. 200]

b.v. over het ontstaan en de ontwikkeling der heraldiek, niet alleen nieuw, doch eene openbaring ware geweest voor het overgroote deel zijner toehoorders. Het heeft niet zoo mogen zijn!

Eene lichte ongesteldheid, die een krachtig man eenige dagen ongemak zou bezorgen, heeft na smartelijk lijden van drie maanden, onzen voortreffelijken vriend weggerukt uit het gezin, dat zoo zeer zijne liefde had, dat hem zoo noode kon missen. In vrede is hij heengegaan te Loenen op de Veluwe; het transport daarheen heeft niet meer mogen baten. Het was op 22 Augustus 1934, het begin van zijn 50ste jaar, zooals hij het voorspeld had.

W.J.J.C. Bijleveld

Geschriften

A.

1911	De orde van erfopvolging tot den troon in Nederland; acad. proefschrift.
1912	Het verslag der grondwetscommissie en de erfopvolging; in Themis 1912. De troonopvolging, naar aanleiding van twee artikelen van 30 Juli en 1 Aug.; in N. Rott. Crt., Augustus.
1923	Stamboom van het huis Nassau; in catal. Oranje Nassau tentoonst. 's-Gravenhage.
1929	Afstamming van H.M. de Koningin Moeder uit Willem den Rijken en Juliana von Stolberg en uit de beide takken v.h. huis von Waldeck.
1933	Het wapen van Prins Willem I; in het gedenkboek: Prins Willem van Oranje, 1933. Inleidingen tot de afdeelingen: Genealogie en Heraldiek; in catal. der Geneal. Herald. tentoonst. 's-Gravenhage.

B.

In het Maandblad ‘de Nederlandsche Leeuw’ v.h. Kon. Gen. Her. Genootschap:

1917	Eigenhandige aanteekeningen van Hans van Loon, 1577-1658.
1918	Een arrest in zake adellijke titulatuur.
1919	Nederland's Adelsboek en de Heraldiek.
1920	De wapens der voormalige heerlijkheden.
1921	Pieter van Beoostenzweeme's Remissorium Philippi. - Grondwetsherziening en Genealogie.
1923	De oorsprong van het huis Nassau. - De Heeren van Valkenberg en hun wapen.
1924	Het wapen van Maurits, prins van Oranje. - Kwartieren Isendoorn-Stommel. Familieaant. Pallak-Martini- de Ranitz.
1925	Boekaankondiging: Nederl. Gemeentewapens.
1928	Bijbelbladen Roos te Rotterdam. Bijbelbladen van der Marck en Rouse. Familieaanteekeningen de Hulter en Marcus.
1929	Het geslacht Thomassen à Thuessink.
1930	Familieregister van Sybrand Verruwhert.
1931	Familieaanteekeningen van Jacob van Harscamp. - De oudere generaties van het geslacht van Karnebeek.
1932	Het gemeentewapen van Schoonhoven.
1933	Nogmaals het wapen van Schoonhoven. - Het wapen van Oranje Nassau in zijne historische ontwikkeling.
1934	Boekaankondiging: Stammtafeln-Westd. Geschl. im Mittelalter door Walther Möller. 1933.