Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1913

[p. 174]

Levensbericht van Anth. Abr. Vorsterman van Oyen.

‘Alles was wir treiben und thun ist ein Abmüden; wohl dem, der nicht müde wird’.
(Goethe, Sprüche).

Anthony Abraham Vorsterman van Oyen, genealoog on heraldicus, werd den zesden Augustus 1845 te Moergestel bij Oisterwijk geboren en overleed den zes en twintigsten Augustus 1912 te Maarssen, waar hij ook begraven werd. Wanneer ik over zijn leven en werken schrijven moet, dan is daarbij vast te stellen, dat deze voor hem vrij wel gelijk waren: zijn leven was werken, en zijn werken leven; toen hij dan ook in zijn allerlaatste dagen door blindheid en daardoor tot werkeloosheid was geslagen, was zijn leven geen leven meer. Hij werkte steeds en werd niet moede, geen moeite of inspanning was hem te groot, wanneer het gold het doel te bereiken, waarnaar hij streefde. Hij was geen academisch geleerde, maar op ende op een self-made man, autodidakt, die door zijn vlijt en volhardingsvermogen op het gebied van bijeengaren en zamelen van alles wat dienstig kan of zou kunnen zijn, menigeen de stof verschafte voor een werk, dat anders veel meer tijd zou gekost hebben, wel-

[p. 175]

licht nooit tot stand zou zijn gekomen, als men niet uit zijn voorraad had kunnen putten.

De grootste kracht van Vorsterman was dan ook zijn werkkracht, die ieder in hem moest eerbiedigen; hij was zeer veelzijdig, van den landbouw wist hij veel, was president der tuinbouwvereeniging te 's-Gravenhage, waar hij geruimen tijd woonde, bracht een interessante vlinderverzameling bijeen en gaarde wilde orchideeën, die eens te Maastricht zijn tentoongesteld en bekroond. Voor het algemeen belang had hij oog, van de Commissie voor den muziektempel in den Dierentuin te 's-Hage was hij penningmeester en lid van het Comité ter herdenking van het 25-jarig bestaan van het Koninklijk Zoölogisch Genootschap in Maart 1888, en van verschillende commissies van liefdadigheid en huldebetoon, als van die der verloting ten behoeve van de Louisa-Stichting te 's-Hage, van het fonds voor Oudstrijders, van die tot aanbieding van een huldeblijk aan Alexander Verhuell op diens zeventigsten verjaardag en aan mevr. A.L.G. Bosboom-Toussaint in 1882 voor een zelfde gelegenheid.

En nu zijn hoofdarbeid: de genealogie en heraldiek. Hij behoorde tot de oprichters van het Genootschap ‘de Nederlandsche Leeuw’ in 1883 en was eenigen tijd zijn secretaris. In het bijzonder onderscheidde hij zich als secretaris van de commissie voor den Catalogus der tentoonstelling van voorwerpen, betrekking hebbende op het Vorstelijk Stamhuis Oranje-Nassau en op de Wapen-, Geslacht- en Zegelkunde in het algemeen, in Augustus en September 1880 te 's Gravenhage gehouden. (Zie Voorrede van den Catalogus).

Men kan over de resultaten van zijn werk, wat nauwkeurigheid aangaat, verschillend oordeelen, maar ontegenzeggelijk heeft hij der Nederlandsche Geslacht- en Wapen-

[p. 176]

kunde belangrijke diensten bewezen; en aan tal van tijdschriften als: ‘de Navorscher’, ‘de Boekzaal’, want hij was letterkundige ook en lid van de Maatschappij van Letterkunde e.a., verleende hij zijn medewerking.

Ik leerde hem kennen in de laatste jaren van zijn leven, en dan was het zijn grootste genoegen te praten over zijn arbeid en vertelde hij ook, met een tikje niet te miskennen en toch te begrijpen trots, van de erkenning zijner verdienste, van zijn ridderorden: de orde van Verdienste van Waldeck en Pyrmont, die van St. Jacob van den Degen van Portugal, van Gustaaf Wasa, de gouden medailles van Italië, voor Kunsten en Wetenschappen en van Oscar II van Zweden en Noorwegen.

Zijn meest bekende werk is zijn: ‘Stam- en Wapenboek van aanzienlijke Nederlandsche geslachten met genealogische en heraldische aanteekeningen’ (Groningen, J.B. Wolters, 1885-1890, 3 deelen met 104 platen, waarop 624 in kleuren uitgevoerde wapens). Een reeks van genealogieën zijn daaraan ontleend, al spreekt het vanzelf; dat in een dergelijk baanbrekend werk, fouten of onvolledigheden zijn aan te wijzen - hoe kan het anders in een dergelijke reusachtige verzameling? - de waarde van dit boek is niet te onderschatten. Met Johan D.G. van Epen en J.C. van der Meulen redigeerde hij het ‘Jaarboek van den Nederlandschen Adel’, 1888-94 en met J.D.G. van Epen het ‘Algemeen Nederlandsch Familieblad’, van 1885 af met tusschenpoozen, ook alleen tot 1906.

Andere belangrijke werken van zijn hand zijn: ‘Les dessinateurs Néerlandais d'Ex libris’, een arbeid, die zijn ontstaan dankt aan de bijzondere liefde van den bewerker voor eene kunst, van welker producten en literatuur hij tot tweemaal toe eene hoogst zeldzame verzameling had bijeengebracht.

[p. 177]

Met Mr. G.D. Franquinet samen: ‘Annuaire généalogique des Pays-Bas’, 1874,

en verder:

‘Dictionnaire nobiliaire’, (La Haye, 1884) met Supplément 1889.

‘Voor- en Nageslacht van Michiel Adriaansz. de Ruyter’ (Rijswijk 1907).

‘Het Kasteel de Ehze’ (Arnhem 1908),

en een respectabele verzameling van genealogieën van verschillende adellijke en patricische familiën in den lande, waarvan de titelopgaven alleen een boekje van ± 16 pagina's in beslag zouden nemen. Eenige wil ik nog noemen, als zijn aanteekeningen van het geslacht d'Ablaing van Giessenburg, de Beaufort, Beelaerts, van Beyma, van der Borch, van Citters, van Dam, van Eysinga, Gevaerts; ‘Hugo de Groot en zijn geslacht’ (Delft 1884), Hofdijk, van Kinschot, Patijn, Röell, de Stuers, ‘Joost van den Vondel en zijn geslacht’ ('s-Hage 1887) enz. enz.

Van belang zijn nog:

‘Catalogus der Tentoonstelling van Voorwerpen, betrekking hebbende op het Vorstelijk Stamhuis Oranje Nassau en op de Wapen-, Geslacht- en Zegelkunde’ ('s-Hage 1880).

‘Het Vorstenhuis Oranje Nassau’ (Leiden 1883).

‘Adolf van Nassau, Groothertog van Luxemburg’ ('s-Hage 1890).

‘De 32 kwartieren van Z.K.H., Prins der Nederlanden, Hertog van Mecklenburg’.

‘Het Vorstenhuis van Waldeck en Pyrmont’ (Utrecht 1879).

‘Acht kwartieren van Alphonsus XIII, koning van Spanje’.

Baanbrekend is ook zijn werk: ‘Oude Kerkregisters

[p. 178]

in ons land’ ('s-Hage 1892). Een inventaris van alle kerkregisters (doop-, trouw- en begrafenisboeken van alle gezindten), alphabetisch naar de plaatsnamen gerangschikt met uitvoerig register, waarin de namen van alle plaatsen, ook van die, welke thans deel uitmaken van andere gemeenten, zijn opgenomen; verder schreef hij:

‘De Heerlijkheid Nieuw Lekkerkerk’, ('s-Hage, 1886),

een algemeen woordenboek der aardrijkskunde,

met anderen samen: ‘Annuaire de la noblesse et des familles patriciennes des Pays Bas’, enz. enz.

Uit het bovenstaande moge eenigszins blijken, dat zoo ooit, op Vorsterman de bovenstaande spreuk van Goethe toepasselijk is.

Hij was van een zeldzame vlijt en werd nooit moede.

G. Fuldauer.