Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1852

[p. 72]

Levensberigt van J.E. Voet van Campen.

Weinig minder dan zestig jaren heb ik den man gekend, van wien ik eenig levensberigt ga mededeelen. Zijn Vader Johannes Schagen van Campen, ten jare 1792 van Zaltbommel beroepen als Predikant bij de Nederduitsche Hervormde Gemeente van Haarlem, kwam er allernaast mijne ouders te wonen. Weduwenaar zijnde bragt hij vijf kinderen, vier zonen en ééne dochter mede. Gelijk de oudste zoon naar zijn' grootvader van vaders zijde Gerhardus Johan van Campen, in leven Predikant te Beekbergen († Delft 1785), heette, zoo droeg de tweede de namen van zijn' grootvader van moeders zijde Dr. Johannes Eusebius Voet, ook als dichter met lof bekend († 's Hage 1778). Nagenoeg 14 jaren was hij destijds oud, zijnde 20 Julij 1778 geboren te 's Gravezande, waar de vader van 1773 tot 1783 de Evangelie-bediening vervulde. Met dezen in laatstgenoemd jaar naar Zaltbommel verhuisd had hij te dier stede het eerste onderwijs in de Latijnsche en Grieksche talen ontvangen, zoodat hij te Haarlem niet al de classen behoefde te doorloopen, maar reeds ten jare 1795 kon bevorderd worden tot de Akademische lessen, bij welke gelegenheid hij 25 Junij eene latijnsche redevoering hield ‘in laudem luti.’ Zes jaren bragt hij aan de Leidsche Hooge-

[p. 73]

school door, en maakte er zich de genegenheid zijner leermeesters, waarin hij ook rijkelijk deelde, overwaardig. Onder hen mogen vooral de Hoogleeraren van der Palm, Rau en van Voorst geteld worden. Hier was hij reeds vroeg lid van een gezelschap: ‘non arte, sed amore poëseos,’ van 't welk: ‘Iets ter nagedachtenis aan Ew. Hollebeek’ in druk is uitgegaan, waaronder ook eenige dichtregelen van zijne hand gevonden worden. Uitgelezen mogt de kring heeten, waarin hij zich dagelijks bewoog: van die er toe behoorden is de laatst overgeblevene, Ds. J.G. Veltman, dezer dagen te Dordrecht overleden. Na tot de openbare predikdienst bij de Classis van Haarlem te zijn toegelaten, werd hij in hetzelfde jaar 1801 beroepen als Herder en Leeraar te Nederhemert, en aldaar 8 Novemb. bevestigd door zijnen vader die hem in het volgende jaar, kort na zijne verplaatsing naar Muiderberg, ontviel († Haarlem 26 Oct. 1802). In 1807 vertrok hij naar Friesland en diende bijna negen jaren de Gemeente van Bolsward, toen hij eene roeping opvolgde naar de plaats, waaraan zoo velerlei herinneringen uit zijne kindsehe dagen verbonden waren. Doch het ‘magis ostensus quam datus’ was op zijn verblijf aldaar, gelijk vroeger te Nederhemert, toepasselijk. Weldra moest Zaltbommel hem aan Leiden afstaan, waar hij, ingeleid door wijlen ons medelid Dr. Schacht, de hem opgedragene bediening, 15 Junij 1817 aanvaardde. Meer dan negen en twintig jaren mogt de Gemeente van Leiden zich in zijn bezit verheugen, van welke ik de laatste drie en twintig de eer had zijn Ambtgenoot te zijn. Eindelijk werd hij te rade zijne rust te zoeken en die verkregen hebbende besloot hij zijne 45 jarige Evangeliedienst op den laatsten avond van het jaar 1846.

‘Een man van uitstekende bekwaamheden, wiens leerredenen zich door keurigheid van stijl zoowel als door belangrijkheid van inhoud kenmerkten’ is van Campen bij de aankondiging van zijn overlijden in de Kerkelijke bladen naar waarheid genoemd geworden. Wat vroeger van één zijner

[p. 74]

gemeenzame Akademie-vrienden getuigd werd (zie de Handelingen van deze Maatschappij 1849 bl. 146) dat mag met geen minder regt van hem gezegd worden: ‘zijne leerredenen droegen steeds blijken van uitgebreide kennis, van gekuischten, ook letterkundigen, smaak, en bovenal van zijnen toeleg om, bij het verspreiden van heldere begrippen omtrent de Bijbelleer, het geloof in Christus te doen kennen en hoogschatten als de eenige bron van troost beide in leven en sterven, en als het alleen krachtige beginsel van ware godzaligheid.’ Geen wonder dat het niet aan aanzoeken ontbrak om ook het godsdienstig publiek in de vruchten van zijnen kansel-arbeid te doen deelen. Zoo hielden zijne Ambtgenooten en anderen er sterk op aan dat hij zijne voortreffelijke en voor de behoefte des tijds zoo juist berekende leerrede ter viering van zijne 25 jarige bediening in de Gemeente van Leiden uitgesproken in het licht zou geven. Hij sloeg het niet af, sprak zelfs van er nog ettelijke bij te voegen; doch het is er nimmer toe gekomen. Eerst in de dagen zijner ruste schonk hij een paar opstellen aan de verzameling van leerredenen die te Arnhem uitgegeven wordt tot bevordering van Evangelische kennis en Christelijk leven (Zie Jaarg. 1847 bl. 181 en 1849 bl. 221). Dubbel welkom was daarom de mededeeling dat onder zijne nagelaten handschriften eenige Bijbeloefeningen gevonden waren, door hem ter uitgave als aangewezen. Men wist hoeveel tijd en vlijt hij aan zijne Bijbeloefeningen pleegde te wijden; en wie, die met deze stukken, zoo ver zij reeds in omloop zijn, bekend geworden is, zal niet de overigen die nog staan te volgen met verlangen te gemoet zien?

Een en andermaal voerde hij als Voorzitter of Lid van het Bestuur bij de jaarlijksche Algemeene Vergadering van het Nederl. Bijbelgenootschap, Afd. Leiden, het woord. De eerste dier aanspraken is buiten de Afdeeling, in wier handelingen van het jaar 1826 zij te lezen staat, niet verspreid. Zij handelde over ‘de onvergelijkelijke waarde des Bijbels als het groote middel om

[p. 75]

ons den bijzonderen invloed van Gods Geest deelachtig te maken.’ Achtien jaren later sprak hij ‘over den tegenstand tegen de verspreiding des Bijbels beschouwd als een bewijs van hare deugdelijkheid.’ Deze toespraak, afzonderlijk uitgegeven onder den titel van: de Bijbelverspreiding in 1844 en daardoor voor ieder verkrijgbaar gesteld, ontging wel de tegenspraak van de Katholiek in zijn gewonen toon niet, maar is van alle welgezinden als ‘een woord op zijn pas gesproken’ met blijdschap ontvangen en hoog gewaardeerd.

Ook mag met geen stilzwijgen voorbijgegaan worden een arbeid, waartoe hij door bijzondere levensomstandigheden geleid is geworden, en waardoor hij de vaderlandsche kerk niet weinig aan zich verpligt heeft. Vijf jaren lang, van 1834 tot 1838, hield hij zich bezig met de verzameling en uitgave van het Dagboek ten gebruike bij den Bijbelschen Almanak van het Nederl. Godsd. Tractaat-Genootschap. Een schatboek mag dit dagboek heeten, waarin mannen als Heringa en Clarisse, Egeling en Kaakebeen en anderen spreken nadat zij reeds gestorven zijn, en ook de stem van zoo menig Evangeliedienaar die nog eene plaats onder de levenden beslaat, ter onderwijzing en besturing en vertroosting vernomen wordt.

Meer dan ééne zware ziekte heeft hij doorgestaan. Een hard levenslot was hem opgelegd. Van de kinderen hem uit zijn huwelijk met vrouwe Cornelia Maria Perizonius, in 1849 na een veeljarig lijden hem ontvallen, geboren, zag hij er drie in volwassen leeftijd vóór zich heengaan. Ééne dochter, als weduwe in de ouderlijke woning wedergekeerd, was hem in zijne laatste levensjaren tot troost en hulp. De zwakheden en gebreken van den ouderdom namen meer en meer toe en zijne laatste levensmaanden hadden veel van die kwade dagen, gelijk de Prediker ze noemt, waarvan men zegt: ik heb geen lust in dezelve. Op den 10 Sept. 1851 ontsliep hij in ootmoedig geloof aan de genade Gods in Jezus Christus den Heer.

Het bovenstaande zal, vertrouw ik, voldoende zijn voor het

[p. 76]

oogmerk onzer Maatschappij, die hem sedert het jaar 1817 onder hare leden telde. Een uitvoeriger levensberigt staat weldra met de overige Bijbeloefeningen te verschijnen. De naam van den Biograaf, die zich met deze taak belast heeft, waarborgt iets volledigs en voortreffelijks.

Leiden, Junij 1852.

Nanning Berkhout.