Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1848

[Levensbericht van Frederik van Teutem]

11. Aangaande Frederik van Teutem, die sedert 1825 ons medelid was, en op den 17 Januarij dezes jaars, in vierenzeventigjarigen ouderdom te Doesburg ontsliep, verklaarde mij zijn waardige Zoon, H.N. van Teutem, Doctor der Letteren en Predikant bij de Remonstrantsche Gemeente te Rotterdam, dat, wat zijn Vader wist, hij zulks zich zelf geleerd had, en nimmer welligt iemand, van zijn stand en verdiensten, minder opleiding genoten heeft.

In 1774 te Rotterdam geboren, werd hij reeds in 1792 onder het

[p. 53]

getal der Proponenten bij de Remonstrantsche Broederschap Opgenomen, en bediende als zoodanig een tijd lang de Gemeente van Delft. In 1794 werd hij te Dokkum tot Predikant beroepen en in 1796 te Gouda, van waar hij, in 1804, naar de Utrechtsche Gemeente vertrok, daarbij, sedert 1816, ook de dienst bij die van Amersfoort waarnemend. De ongelukkige staat zijner gezondheid, ook naar den geest, vorderde in 1845 het nemen van zijn emeritaat, hetwelk hij in Gelderland doorbragt en waaraan, na twee jaren, zijn dood een einde maakte.

Behalve met de trouwe vervulling zijner ambtspligten, was hij, reeds van den aanvang af, in allerlei andere maatschappelijke en letterkundige betrekkingen werkzaam. Hij was een vriend der menschen en werkte gaarne in het belang der menschheid mede. Doorgaands had hij eenige jongelieden bij zich inwonen, aan welker opvoeding en opleiding hij alle zorg besteedde. Te Dokkum was hij lid der Municipaliteit, doch liet zich later geene politieke betrekkingen opdringen. Te Gouda fungeerde hij een tijd lang als Rector der Latijnsche School. Te Utrecht nam hij, in 1813, als Lid der Schoolcommissie zitting, en was, van 1817 tot 1845, toen hij op zijn verzoek uit deze betrekking eervol ontslagen werd, haar Voorzitter. In het Departement der Maatschappij tot Nut van het Algemeen was hij, van 1805 tot 1844, in Commissiën, bij Feestvieringen, door Redevoeringen enz. bijzonder werkzaam. Ook bij het Doofstommen-Instituut maakte hij zich te Utrecht, van 1817 af, eerst als Secretaris, daarna als Voorzitter, verdienstelijk. Van Felix Meritis te Amsterdam, was hij honorair Lid, en trad daar meermalen als spreker op. Bovendien was hij, sints 1822, Lid van het Collegie van Curatoren van het Remonstrantsche Seminarium, en behalve van onze Maatschappij, ook Lid van het Provintiaal Utrechtsch Genootschap, en Correspondent der Tweede Klasse van het Koninklijk Nederlandsch Instituut.

Velen zijner afzonderlijke Verhandelingen en Redevoeringen zijn gedrukt en opgenomen in het Mengelwerk der Letteroefeningen en van den Recensent ook der Recensenten, in welk laatste Tijdschrift ook vele beoordeelingen van zijne hand geplaatst zijn. Sommige anderen

[p. 54]

zijner Redevoeringen en Gelegenheidsstukken zijn afzonderlijk uitgegeven. Uit velen kan ik slechts noemen: Redevoering ter gelegenheid van het plegtig Nationaal Feest, gehouden 19 Dec. 1799, het 5e jaar der Bataafsche Vrijheid, op verzoek van den Raad van Gouda; De Kinderliefde van Jezus, geschetst in eene Leerrede over Mark. X: 13-16, in 1798; en, Feestrede bij de vervulling van zijne vijftig-jarige Evangeliebediening, in 1844.

In 1797 verscheen zijne Prijsverhandeling: over de oorzaken van het verval in den openbaren eerdienst en de middelen van deszelfs herstel. Vooral maakten opgang zijne: Bijbelsche Tafereelen, bijzonder tot opscherping van den smaak en het gevoel voor de Evang. Geschiedverhalen, II Deelen, 1802-1805. Daarop volgden in 1808: Proeven van Christelijke Godsvereering, naar aanleiding van Godsdienstige Gezangen; in 1817; 's Menschen bestemming en pligt in Christenleer en Christentroost ontwikkeld, en op belangrijke onderwerpen toegepast, in Kerkelijke Redevoeringen; en in 1821: Leerredenen ter Christelijke viering van den Kinderdoop, plegtige toediening van den Doop aan bejaarden, en openbare bevestiging en inzegening van Nieuwe Leden der Kerk. In den tijd der Fransche overheersching moeten ook: Woorden van troost voor onze dagen, in Leerredenen, van hem verschenen zijn. Ook met het vertalen van werken uit het Hoogduitsch, Fransch en Engelsch hield hij tusschen beiden zich bezig. Onder anderen is van zijne hand: St. Clair en Olivia. Utr. 1816.

Van Teutem had de Hollandsche taal en stijl in zijne magt, schreef gemakkelijk, bevallig en veel, doch legde zich welligt te veel op sierlijkheid toe. Had hij meer geheel bij één of weinige onderwerpen zich kunnen bepalen, het dieper opvatten der zaak zou welligt daarbij hebben gewonnen; doch zoowel zijne levendigheid van geest en zijne zucht tot gezelligheid, als zijne tijdelijke omstandigheden lieten zulks niet toe. Kortelijk is hij vermeld in de Boekzaal voor Febr. 1848.