Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1848

[Levensbericht van J.J. van den Brandeler]

4. Aangaande het nu te vermelden overleden medelid onzer Maatschappij, Mr. J.J. van den Brandeler te Dordrecht, deel ik een berigt hier mede, door des overledenen broeder, den Heer M. van den Brandeler, Med. Doctor te Dordrecht, tot dit oogmerk mij goedgunstig verschaft.

‘Mr. Johan Jacob van den Brandeler werd op den 6 December

[p. 31]

des jaars 1791 te Dordrecht geboren. Zijne ouders waren Mr. Johan van den Brandeler, destijds Hoofd-Officier der stad Dordrecht en Bailluw van de Beijerlanden: en Vrouwe Alida Petronella van Nievelt.

Reeds vroegtijdig werd hij in de gewone wetenschappen onderwezen, welke eene meer geletterde opvoeding plegen vooraf te gaan, en ook hier onder beoefende hij met goed gevolg de Fransche, Engelsche en Hoogduitsche talen. - In het jaar 1806 werd hij naar de Latijnsche Scholen zijner geboortestad gezonden, waar hij zich met vlijt op het aanleeren der Grieksche, maar vooral der Latijnsche taal toeleide; van waar hij in 1810 naar de Leidsche Hoogeschool werd bevorderd. Hier wijdde hij zich met grooten lof onder de Hoogleeraren van der Keessel, Smallenburg, Tydeman en Kemper aan de beoefening der Regtsgeleerde Wetenschappen en ook hier won hij door aanhoudende vlijt en braafheid van gedrag de liefde zijner leermeesters en van alle weldenkenden.

Op den 13 Julij 1814 verdedigde hij zijne wel bewerkte en destijds zeer geroemde Dissertatie: de origine, fatis et officiis Jurisconsultorum; en zette zich dadelijk na zijne bevordering tot doctor in de regten, in de stad Dordrecht als Advocaat neder.

Ook nu bleef hem de zucht voor de beoefening der wetenschappen, waaraan hij zich had gewijd, ook die voor de Latijnsche dichtkunde; maar meer bijzonder nog voor de Nederduitsche bij, waarin hij reeds van jongs af eene vaardigheid bezat, die, gevoegd bij zijn echt dichterlijk genie, ook hier iets groots van hem had doen verwachten, ware het niet, dat de eerste zaden eener krankheid, die veelal door het gros der menschen als denkbeeldig wordt beschouwd; maar niet te min in het diepst van het organismus haren grondslag heeft, zich nu reeds vertoond hadden, en eene Hypochondria nervosa den ongelukkigen lijder van nu voortaan met toenemend geweld had bemagtigd.

In het Letterkundig genootschap Diversa sed una, te Dordrecht gevestigd, waarvan hij in 1816 tot werkend lid verkozen was, heeft hij aanvankelijk zeer dikwijls uitvoerige stukken geleverd; maar later werd hij door zijn gestel verhinderd in dezen kring werkzaam te zijn, gelijk hij ook voor de Leydsche Maatschappij van Nederlandsche Let-

[p. 32]

terkunde, die hem in 1827 het lidmaatschap had aangeboden, mogt gerekend worden verloren te zijn.

In het jaar 1829 werd hij door zijne Majesteit den Koning in de toenmalige regtbank van eersten aanleg te Dordrecht benoemd en het was vooral deze betrekking, die hij door grondige regtskennis en onkreukbare regtvaardigheid tot sieraad strekte, maar die hij door zijn toenemend lijden verhinderd werd langer, dan tot het jaar 1837 waar te nemen; toen hij tot zijne groote smart genoodzaakt was een eervol ontslag uit den gemelden post te verzoeken, het welk hem dan ook door den Koning werd verleend.

Hij was op den 4 Maart des jaars 1818 met Mejufvrouw Antonetta Wilhelmina Vriesendorp in den echt getreden, uit welk huwelijk hem geene kinderen geboren zijn. Eene plotselijke en hevige beroerte maakte op het onverwachtst op den 24 September 1847 een einde aan een leven, dat weinig vreugde had gekend, dat vol was van teleurstelling en lijden, dat gekenmerkt was door echt christelijk geloof en christelijke deugd, en, wat het aan levensgenot heeft gemist, voorzeker aan voorbereiding voor de eeuwigheid gewonnen heeft.

De overledene heeft vele gedichten nagelaten. Slechts twee, zoo veel ik mij herinnere, werden door den druk reeds gemeen gemaakt. Het zijn: eene op den 2 April 1822, in het Genootschap Diversa sed una gesproken, Uitboezeming bij het afsterven van den WelEerw. en Zeer Gel. Heer Ewaldus Kist, in leven Predikant te Dordrecht, overleden den 20 Maart 1822. Te Dordrecht bij Blussé en van Braam. Uitgegeven ten voordeele van de Nederd. Gereformeerde Gemeente; en Tranen en bloemen op het graf van mijnen vriend den WelEdelgeboren Heer Mr. Hendrik Melchior Vockestaert, in leven Officier bij de Arrondissements Regtbank te Dordrecht; overleden aldaar den 25 Febr. 1840.’

Wanneer er onder van den Brandelers nagelatene gedichten nog andere zijn mogten, in welke mede de echt dichterlijke gloed der beide hier boven genoemde stukken bespeurd wordt, dan zou der Nederlandsche Letterkunde gewis geene ondienst geschieden, indien zij, in een bundel vereenigd, door den druk werden gemeen gemaakt.