Medicina, boek van medicinen

Van frenesien

Dje cure van frenesien valt hier naer want si comt gerne te deser ziecheit alst so daer int hooft .1. luttel daer af geport es. ende dit capittel sal spreken .1. deel van frenesien. ende wat dat si frenesie. Frenesie dats ene aposteumacie die comt int vorste deel vanden hoefde. En dese comt gaerne in die vorseide ziecheit. die men heet causon. dats dat naeste capittel vore bescreuen. Ende si comt oec van menegerande ziecheit beide van magen. van longeren. van blasen. van nieren. ende vander moeder. Ende menegerande ziecheit comt ondertiden tusscen dura mater ende pia mater. dat siin die huden daer die herssenen in liggen. Ende onderwilen es die swere in die substancie vanden herssenen ¶ Dese ziecheit comt van misseliken humoren. ondertiden van roder coleren. ondertiden van geluwer. Deser ziecheit so hulpt eer si comter volmaecter aposteumen. ende dat mot siin vore den .3. dach. of hets auonturlijc seldi haer emmermeer gehelpen ¶ Den zieken legt in .1. donker huus ende doet hem geuen coude lucht. ende houttem dat hi hem niet verporren en mach al soudemen binden. en laet hem niet vele aensichten sien no en geen gescrifte. entie vore hem comen

[p. 61]

selen siin van ere varuwen. want diuerse dinc te siene of diuerse tongen te horne. dat soude die materie doen clemmen ten hoefde. ende men andworde hem niet. ende men spreke no en rune niet vele iegen hem no vore hem ¶ Men geue hem lichte spise alse botermelc gesoden met .1. luttel gorts. of wellinge. of gebraden apple entie zuer. Ende daeraf so geeft hem luttel. want si eten gerne vele. ende vele eten doet die humoren opwert clemmen ten hoofde. ende dat doet sine ziecheit wassen ¶ Men wriue hem voeten ende handen met .1. luttel souts ende borne want aysiin soude die geesten dapperlike doen verwarmen metten soute. Nochtans wisen andre auctoors dat mense wriue met aysine & met soute. Dese auctor platearius jugiert dat dierste wriuinge es best. want dandre verwarmt die nature te zere ende ontempert. bi denwelken ontempertheiden die coleren werden te scarpere ende risen toer ten hoofde ¶ Ende maect hem suppositorien van zeeme ende van soute. Ende maect hem clisterien moruwende & suuerende van gersten gesoden met papplen ende mercuriael & luttel tarwiins gruus. ende alst es wel gesoden. dan wringet dor .1. cleet. ende tempert daer met .1. luttel olien van oliuen. & zeem & sout. hier af so make .s. peket. ende tempert daer met .3. dr. yerapigri galieni. dit minct wel ouereen. ende giet hem dit int fondament met .1. borse met ere clisteri pipen. Ende legt den zieken op sine knien ende op sine ellenbogen ende op thooft voren so legt hem dat .4. voude linen cleet genet int vorseide sap. ende aysiin in den somer lau. ende inden winter warmere. Ende doetem niesen met .1. lepel vol camfers in de neze geblasen. of met .1. vedren

[p. 62]

genet in olie entie diepe gesteken in den neze. dit es men sculdech te doene eer die aposteume es geconformeert ¶ Geconformeert aposteuma legt hem op thooft ierst gescoren enen hane gecloeft also v vorleert es. of .1. welpen. Ende hebdi vele welpine. so legt deen na dandere. want dat warmste werct best ane die nature. Gelikerwijs machment doen met warmer verkens longere die versch getrect es vten verkene ¶ Ende piint v om hem te doen slapen. Nemt saet van jusquiame. van mandragore van mancopine van opium. nachtscade. saet van porceleinen. gomme van arabien, dit so tempert alte gadre in .1. mortier. daerna so tempert met wijfs melke met olien van rosen ende van violetten .ana. dit legt hem optie monde opt vorhooft. opten slaep van den hoofde. ende bindet daerop met ere scroden. Ende doetem bloet laten in die middenwert vanden vorhoofde in die adere of in dien neze. Ende en mach hi niet comen in slape. ende hi in lanc so meer ontuaruwet ende sine orine oec. In den derden dach so es men sculdech in wanhopen te sine. Ende eist dat hi begint verwen ende sine hitte mindren so es men sculdech te hopene ten besten Ende welc tiit so gi siet .1. roden hoop op die orine. so jugiert dat thooft es tongemake. Ende [st]ellet hem die zieke ter baten. so es hem goet gegeuen drinken dit cyroop ¶ Recipe prunas damasceni. violetten. quatuor semina seminorum. ana .o s. decoquantur in .lb. in aqua usque ad .lb .1. addita. cassia fistula. manne. tamardindi. ana .o .1. additis .scr. .3. reberbe. fiat cyrupus. dit cyroop so gef hem drinken met couden watere getempert

[p. 63]

nuchtens ende nauens telken .3. lepel vol. Ende voedt den zieken met crumen van brode gedwegen in sconen watere .2. werf of .3. geminct met .1. luttel sukers. Ende gef hem drinken tyseine. Ende drinke cyrop dat men heet nenupharius.