Verzameld journalistiek werk. Deel 1. Nieuwe Rotterdamsche Courant juli 1906 - juni 1907

[p. 153]

Wijlen het XXIXe Nederlandsch taal- en letterkundig congres

Brussel, 31 Augustus.

't Congres is dood. ‘Ik vraag het woord’. Laat mij, laat mij, bid ik u, strooien woord-bloemen op de nog versche aarde, waar wij zooeven dit congres in begraven hebben. Ik wil drinken op de gezondheid van dezen doode, die geweest is de groote Verkondiger van het Woord. Het heeft onder ons gewoond, het Woord, het is vleesch geworden, - en nu hebben wij dit vleesch begraven. Jenseits vom Guten und Bösen rust het nu, en wij genieten vroom van het licht dat de duisternissen heeft doorboord en klaarheid heeft gebracht in onze geesten....

In mijn verbeelding ben ik weer in de feestelijke banketzaal in het Restaurant de la Monnaie, waar gisteravond een paar honderd stambroeders al etende en drinkende versaemden in jonsten en voelden, meer en meer, dat zij allen broeders en zusters van één gezin zijn. Dát was het vleeschgeworden Woord, en, werd het niet uitgesproken in verneembare klanken, een ieder heeft het geproefd op de tong dat het tastelijke en werkelijke waarheid was.

Vlaanderen behoort bij Nederland, en dat merkt men 't best als men samen eet en drinkt. Waar werd guller dan met lepel en vork bewezen, dat gemeenschappelijke appetijten de broeders uit Noord en Zuid verbinden?

Nooit vergeet ik de geestdrift die de hulde aan uw geëerbiedigde Koningin hier heeft opgewekt. Nadat de Brabançonne als een anachronisme getokkeld was geworden, deed het godgevallige feestlied ons huiveren: niet zoo-

[p. 154]

zeer om de woorden, maar om hetgene wij dachten erbij. Ja, Wilhelmina regeert waarlijk, en de harten stroomden over van genegenheid voor de doorluchtige Vrouwe die het liefelijkste symbool van het Nederlandsche stambewustzijn is geworden.

De Nederlandsche vrouw was hier op dit feest ook op bekoorlijke wijze vertegenwoordigd. Mevrouw Van Rhyn-Top Naef, stralend in een vieux rose Liberty-kleed, was als een roze in het knoopsgat van het in rok prijkende congres, een levend paneeltje van Ter Borch; mevrouw Van Deyssel zat tegenover haar gemaal in stemmig zwart en nam haar jong-Vlaamsche geburen in door haar echte en voorname minzame verschijning, mejuffer Marie Teirlinck, de zuster van den subtiel-precieusen Vlaamschen novellist, rankte sierlijk op aan de zijde van Hollands grooten woordkunstenaar Karel Thijm, die, aan den zelfkant van het Congres, zoo menig vroolijk oogenblikje heeft beleefd. Mevrouw T'Sjoen-Kindermans zong met haar weemoedig-milde stem liederen die zinderend door merg en been gingen. En allerwegen zaten zij, de Hollandsche en Vlaamsche vrouwen, en, wat den vereenvoudigden spellers en den ridders van het bastaard-woord aan bevalligheid ontbrak, werd ons ruimschoots door haar vergoed. Wat onze taal beteekent, weten wij eerst als zij op de lippen der Nederlandsche vrouw zweeft.

En - vermits ik, die me blijkbaar uitsluitend met l' esprit de l'escalier moet vergenoegen - in den aanvang dezer posthume beschouwing het woord heb gevraagd, geef ik in bedenking iets wat in de zeldzame oogenblikken welke voor ‘zoete mijmerij’ in deze drukke dagen konden afgezonderd worden, in mij is opgekomen, nl. het volgende:

[p. 155]

daar men tevergeefs zoekt te bepalen welke eigenlijk de beschaafde uitspraak van het Nederlandsch is, zoo stel ik voor mevrouw T'Sjoen in een te dezen propooste geperfectioneerde phonograaf te laten zingen het lied van Mijn Moedertaal, van Frans de Cort en Florimont van Duyse, dat wij gisteravond bewonderd hebben. En wie dát zoetvloeiende Nederlandsch zal hooren, kan voortaan gerust de afdeeling der Nederl. congressen waar over de uitspraak gehandeld wordt verzuimen.

Mijn toost spoedt ten einde. Toch moet ik nog met een zware tijding komen aandragen die velen in Nederland en Vlaanderen wellicht genoegen zal doen.

Indien het volgende Nederlandsche Congres inderdaad wordt wat het blijkt te willen zijn: De bijeenkomst van al de ernstige levende krachten van Noord en Zuid en van de stambroeders in Zuid-Afrika, indien het XXXe Congres, waar de universiteitsstad Leiden ongetwijfeld als voor aangewezen is, tot stand komt, dan zal waarschijnlijk dáár de ‘groote verzoendag’ zijn, waar jarenlang om gevraagd werd: de jongere letterkunstenaars van Noord en Zuid, aangevoerd door Lodewijk van Deyssel, zullen er wezen en chorus maken met hun stambroeders uit alle gewesten. Dat vermeen ik te mogen verzekeren, na gesprekken die ik dezer dagen met de tot nog toe zich achterbaks houdende jongeren heb gehad.

Laten de Leidenaars hun congres zoo degelijk voorbereiden als de Brusselaars het hebben gedaan en het XXXe congres te Leiden belooft te zullen bewijzen de hernieuwde leefbaarheid van deze tot een nationale krachtuitdrukking ontwikkelde landdagen.