Bedevaart naar Jerusalem in 1525

Inhoudsopgave

De bedevaarten in den ouden tijd. De Nederlandsche bedevaarten in het algemeen en die naar Jerusalem in het bijzonder.

Rome.

St. Jacob in Galicien (Spanje).

Wilsenack.

Abdij van den H. Antonius bij Vienne (Provence, Frankrijk).

Einsiedeln.

Keulen.

Mechelen.

Halle, in Henegouwen.

Amersfoort.

's Gravesande.

Bergen

Jerusalem en het heilige Land.

Bedevaart naar Jerusalem, volbracht en beschreven in het jaar 1525, door Meester Arent Willemsz., barbier tot Delft in Hollant. Hier beghint die alre hoechste ende alre heilichste pellegrummaetgie van die alre heilichste stat van Iherusalem. Beghinnende van Delft off van stede tot stede van mile tot mile etc.

Nv hebt ghij ghehoort ons avontuer mits datter an cleven mach van Delft off tot dese heilige stadt van Koelen toe. Nv wil ic ons voorts verclaren onse avontuer ende tribulatie van Koelen off tot die alre vermaertste coopstadt Veneetgien toe.

Als nv soe beghint dat Duytsche ghebercht.

Hyer navolghet hoe ende in wat manieren ic mijn ghehat hebbe in die stadt van Veneetgien, om mijn selven te besteden tot Japha te zeilen ende mijn voersyen hebbe vant gheen mijn van node soude moghen wesen tusschen weghen ende soe voortdan, als ghi horen sult int vervolch.

Hier na volghet die maniere hoe ghij v besteden sult ende alle dinck onderspreken sult mit sekeren voerwaerden.

Nv wil ic ons ghaen verclaren menigherley vreemdicheiden die ic ghesyen hebbe binnen den tijt die ic daer lach in Veneetgien.

Hoe ende in wat manieren wij wederom mitter barcke van muranen ghevaren sijn tot Veneetgien vysenterende veel schoender reliquien.

Nv wil ic voorts verclaren na mijn crancke vermoghen die geschicktenisse des stadts van Veneetgien mits haer circunstancien.

Hier na soe wil ic ons verclaren van die wonderlickheit des archionaels, in welke archionael alle ambachten gheexerceert werden.

Van dat fundelinck huus tot Veneetgien.

Item inden eersten soe beghin ic te tracteren van dat schone suverlike goodshuus Sinte Marcus doom van die constelickheyt des tempels ende die heerlike sceremonien die aldaer op hoghe feest daghen gheschieden ende sal lustich wesen om te horen.

Van die costelike cyeraetgie des hoghen outaers.

Hyer na soe volghet die ere ende reverentie die den peregrijnen anghedaen wert opten heiligen sacraments dach in die processie.

Hier na soe volghet die maniere der Veneetcianen ommeghanck die welke ghehouden wert opten heiligen sacraments dach ende sal schoen sijn om lesen.

Hyer navolghet die costelickheit ende properheit ende suverlickheyt der metselarie des hertoochs pallaes tot Veneetgien van buyten ende van binnen.

Hoe ende in wat manieren wij peregrijnen processie ghehouden hebben in sinte rochus kercke mits oock hen dienste van dat ambacht der heiliger missen.

Hoe ende in wat manieren wij tzeyl sijn gegaen van Veneetgien nae die alreheilichste ende princelickste stede van Iherusalem.

Hier na soe volghet hoe ende in wat manieren wij peregrinen betreden hebben dat heilighe lant van beloften.

Hoe ende in wat manieren wij peregrijnen reden doer die heilighe stadt van Iherusalem totten heiligen berch van syon toe aldaer wij onse eerste maeltijt athen in cenaculo domini.

Hoe ende in wat manieren wij peregrijnen ghehouden hebben onse eerste processie, draghende in onsen handen yghelick een waslicht.

Hoe ende in wat manieren wij ghehouden hebben onse anderde processie beghinnende opten heilighen berrich van syon in manieren als voer verclaert staet.

Nv beghin ic die passie christi ihesu gebenedijt die selfde straten cromten ende rechten alsoe hij sijn sware cruus ghedraghen heeet van pylatus huus totten berch van calvarien.

Hier beghint onse derde processie beghinnende vanden berch van syon voorts totten acker des bloets. ager acheldemach.

Als nv soe wil ic ons voorts verclaren hoe ende in wat manieren wij peregrijnen ghehouden hebben onse vierde processie rijdende vanden berch van syon of tot bethanea ende voorts na bethphagie ende den heiligen berch van olyveten toe.

Hoe ende in wat manieren die heren van Iherusalem ons gheopent hebben den tempel des heilighen graeffs ons aldaer inghelaten voer onse eerste reyse twellick ons toe ghelaten wert tot drie reysen ende sal seer schoen sijn om horen ende lesen.

Op onser liever vrouwen hemelvaertsdach, hoe ende in wat manieren voer ons misse ghesonghen wort int dal van Josephat.

Hier navolghet onse seste processie alsoe wij reden vanden berch syon tot die alre heilichste stede van Bethleem.

Hier na volghet een schoen myrakel twellick gheschyet is in die kercke tot Bethleem.

Onse anderden inghanck des tempels des heilighen graevs daer ic nv sonderlanck van tracteren sal, boven al bijsondere van die sevenderley seckten der kersten menschen.

Hier navolghet onse laetsten ende derden inghanck des tempels van calvarien daer ic in verclaren sal bijsondere van die creatie der ridderen ende sal lustich sijn om lesen.

Hyer na soe sal ic verclaren hoe ende in wat manieren wij peregrinen ghereden sijn wt die heilighe stede van Iherusalem na Jaffa toe alsoe onse reyse vollenbracht was.

Hoe ende in wat maniere wij peregrinen wt rama ghereden sijn ende ten laetsten gecomen sijn tot Japha ende ghescheyden sijn wt die handen vanden turcken.

Hier navolghet die gheschicktenisse des lants van Cypers ende sal vreemt wesen om lesen.

Hyer navolghet die gheschicktenisse der alre onwintbaerste stede nyuwe famaguste alsoe genoemt.

Hier na sal ic verclaren hoe ende in wat manieren wij ghereyst sijn wt Veneetgien een yghelick na sijn stadt.

Hier na volghen die riddermannen die ridderen gheslaghen worden opt heilige graft:

Hier na soe volghen die namen der priesteren eerst een eerbaer bischop van Romen:

Hyer navolghet die reyse van die Jordaen.

Aanteekeningen van den schrijver Meester Arent Willemsz., omtrent zijn gezin, geplaatst achter het verhaal der bedevaart.

De ridderlijke broederschap van den heiligen lande te Haarlem.

Bijlagen. A. Vonnissen tot het doen van bedevaarten, ontleend aan het banboek der stad Haarlem. (Inv. v/h Archief der Stad Haarlem Ie Afd. No 1073.)

B. Bericht omtrent de stad Jerusalem en het heilige land op het einde der zevende eeuw (omstreeks 670) door Arculphus, Fransch Bisschop.

C. Pelgrims naar Jerusalem en het heilige land, In de derde tot de zevende eeuw.

D. Bedevaart naar Jerusalem bij plaatsvervanging. Ao 1594.

E. Orde van Cyprus.

F. Overwegingen op het lijden des Heeren voor degenen, die in den geest de heilige plaatsen willen bezoeken. Ao 1518.

G. Beschrijvingen van Jerusalem en Palestina, samengesteld door Nederlanders (het tegenwoordige Koningrijk Belgie daaronder begrepen) of waaraan de naam van Nederlanders verbonden is.

Woordenlijst.

Verklaring der plaatsnamen.