Kroniek van Wijnkoper

229

[1609]

Den 24 december 1609 waren schout, burgermeesteren, scheepenen, tresaurier dese naevolgende parsoonen

Schout

Jacob Gerritsz Calff

Burgermeesteren

Cornelis Matthijsz Schagen

Adriaen Heindricksz Rabbi

Cornelis Heindricksz Boom

Pieter Jacobsz van Teijlingen Bas

Sceepenen

Pieter Jacobsz van Dijck

Pieter Harmansz van Parsijn

Gerrit Jansz van der Nieuburch

Adriaen Cornelisz Schagen

Jan Meijnertsz Coeckebacker alias Groot

Jacob Jacobsz van Calverdijck

Cornelis Jansz Jonge Rijper

[p. 48]

Tresaurier

Willem Cornelisz Druijff

Kerckmeesteren

Jacob Dierten houtcooper

Jan Jansz Rijper

Jacob Claesz Seilmaker in loco IJff Maertsz lakencooper

[W2:]

Op dese selffde tijt is tot vroetscap gecoren een Abraham Jaspersz., geboren van Leijden ende was een coeckebacker geweest. Door desen boven voors. effexcien is een groote commocie opgestaen soe onder die burgerie als scutterie ende een groote jalousie onder die vroetscappe door oorsaecke datter twee varen ende twee soonen ende twee swagers tesamen comppareerden in die vroetscap om alsoe die met meeste stemmen wech te dragen wat burgeren in die vroetscap soude mogen voorgedragen warden, want Cornelis soon Mathijss. Schagen comparerden als burgermeester ende vroetscap ende sijn soon Aeriaen Cornelisz.

Scagen als sceepen, Cornelis Janssz. van der Nienburch als vroetscap ende zijnen soers soon als scheepen, Jan Janss. Rijp als vroetscap ende zijn soen Cornelis Janssen Rijp als sceepen, Pieter Janssen Scagen als vroetscap ende Jan Meijnertss., coeckebacker, als sijn swager als sceepen ## waerover tamelick was striendend tegens die privilegie van 't[ stadt]. [in marge nog: ten leste voor .. soon]

[229v]

Die commosie onder die scutterie ende burgerie hem van dage tot dage hem heeft vermeerdert ende daer ginck een groote geruchte door die stadt datter eenige vaendelen soldaten soude in die stadt comen, waerover cappeteinen veroorsaeckt zijn geweest om 't selffde om aen d' burgermeesteren ende vroetscap te remonstereren ende te versoecken dat men die scutterie soude laten waecken met sekere rotten aen boomen ende poorter om alsoe alle inconvenienten ende swaricheiden te scuwen om alsoe ende voorhoeden soude die burgerie in stilte te houden. Sooe sijn cappeteinen, op den 30 decembris 1609 den vroetscap vergaert sijnde, t' 's avons op 't stadhuis gegaen om haer remonstrantie over te leveren aen die heren vroetscap ende hebben versocht door een stadtsboode te mogen binnen staen om haer rapoort verclaringe te doen van haer versoeck, 't welck huer van burgermeesteren wel hardelick warden geweigert noch een wilden se niet in die camer liet, niettegenstaende eenige van den vroetscap 't selffde garen hadden gesien. Dan burgermeesteren gaven voor antwoort dat sij souden vertoeven tot manderdaechs, weesende den 4 january 1610. Cappeteinen, sulckx verstaen [over seer miscontent] hebbende ende 't selffde nou bij die gemeene scutterie verstaen sijnde, mede miscontentement hebben genomen hebben cappeteinen seer hart aengevallen, seggende dat sij soude den tromel roeren om ende die wapenen aenneemen om die wacht aen te neemen ende, sooe d'cappeteinen sulckx weigerden, dat sij selver souden die wapenen aenneemen ende andere cappeteinen stellen nae haer believen ron waerover cappeteinen met haer luytenanten ende aedelborsten met malcanderen geraechslaecht hebben eenige van cappeteinen en goet gevonden den cappetein Jan Jacobsz. Graeff ende cappetein Adriaen van Veen ende meester Jacob van Teijlingen als adelborst, midtsgaders meester Adriaen Antoniss. als vroetscap die te t' exteseren om nae Den Hage te trecken om alle saecken aen die edele heere Staten ende zijn Excelencie te alle saecken om alsoe huer privelegie te maintineeren te remonstreren, die welcken dadelicken van den selffden avont uutgereist zijn.

[p. 49]

230

Middellertijt hebben cappeteinen met malcanderen geresolveert, dat t' 's anderen daechs weesende den 31 decembris 1609, dat men die wapenen souden aenemen ende dat men met 2 vaendelen souden optrecken om met het eene vaendel het stadthuis te bewaren ende met het andere vaendel aen poorten ende boomen twede te waecken en alsooe die stadt in versekeringe te houden want die burgerie niet gerust ende waeren, sorgende soe men tot maenendaechs wachten dat daer eenige vaendelen soldaten middellertijt mochten comen soude mogen incomen overmidts die grote geruchte die door stadt was van soldaten in te comen. Sooe zij cappeteinen t' 's anderendaechs, wesende den 31 jan. december 1609, aen burgermeesteren gegaen tot haren huisen ende haer hebben haer meeninge verclaert wat sij van meenige waren te doen waerop zij vuer ofte eenige voor antwoort gaven dat sij wel wilden dat het met minder moeiten hadden mogen geschieden, waerop cappeteinen voor antwoort gaven dat voor dese tijt die scutterie ende burgerie met geen andere contentement connen geven daer sij mede waren te stillen ende dat sij oversulchx 't selffde quamen aendienen ende, als 't selffde gescieden, huer die daerin niet en souden verscricken ende dat 't selffde gescieden om die burgerie in stilte te houden ende om alle verdere commotie ende [bovengeschreven: muterienten] te verhoeden, sooe hebben cappeteinen op den naemiddach omtrent 1 oft 2 uren die trommelen door die stadt laten gaen ende hebben off laten roepen dat alle die scuttebroeders die onder cappetein Adriaen van Veen ende cappetein Gerrit Ariss. Grootlant besceiden waren dat sij souden voor die clock 3 urren geluit, staende toe met huer volle geweer compareren voor huer vaendrich logementen, men sonder te nachtwaecken op die huogste boeten die daertoe stonden, die clocke dire uren geslaegen sijnde, hebben die scuttebroeders haer ter besceide plaetse laten vinden waervan eenige absenteerden die onwillich waren op te trecken ende te waken, seggende die dat sij burgermeesteren det gedaen hadden ende niet cappeteinen, waervan ick hiernae broeder verhalen sal, als nu der die scuttebroeders vergaert waren ende gereet waren om nae stadthuis te trecken, is haer van cappeteinen voorgehouden dat niemant hem vervorderen souden te schieten ende ofte eenich rumoer te maken lanste die staeten op sekere groote penen ende dat het optrecken tot geen anderen en [ten]deerden dan om stadts privilegie voor te staen.

fol. 230v

dat gedaen sijnde, sijn beide de vaendels opgetrocken tot het stadthuis toe. In 't trecken warden burgermeesteren gewaerscout dat die scutters in 't optrecken waren, soe sij uut huer camer geloopen daer sij vergaert waren, elckeen nae sijn huis toe. Nu die vaendels voor stadtshuis comende, is een van de cappeteinen, die benedenduers open vindende, daerin ingetreeden, heeft die huisvrou van die consersie die sluetelen van de bovendoer affgeeyst, diewelcke voor antwoort gaff haer belast te weesen geen dooren te oppenen, waerop die cappetein beleefdelicken antwoorde die sij die sluetel dat sij gewillicke soude overgeven opdat alle dingen met stillicheyt mochten gescien, diewelcke door 't aenstaen van die cappetein ten laesten die sluetelen heeft overgegeven ende heeft die cappetein die door opengesloten ende is hebben alsoe met stilheit het stadthuis ingecreegen alwaer t' 's nachs sonder eenige varder commocie ende hebben des t'n 's a t' 's nachs met een vaendel gewaeckt op 't stadthuis ende met het ander vaendel an den poorten ende boomen ende hebben alle avonden alsoe opgetrocken met 2 vaendelen totten 3 january 1610, daernae alle avonden met een vaendel totten 26 february ende van den 27 february begost men te waecken met 4 rotten, een aen die Kermerpoort, een aen die Geestepoort ende een aen die boom ende een rot op die Doelen. Nu alsoe meester Adriaen Antoniss. opten 30 december 1609 met cappeteins Graeff Jacobss, Adriaen van Veen ende meester Jacob van Tellegen nae Den Hage getrocken waren,

[p. 50]

als hier vooren verhaelt is, zijn ten Hove verhoort geweest ende is bij die heere Staten goet gevonden dat zijluiden wederom nae huis souden reisen ende dat daer comissarisen souden gesonden werden om haer op alles te informeren waret met autorisacie om die beroerte te stillen ende burgerie met den raet in goede vrede ende eenicheyt te brengen. Sooe zijn werderom gereist ende haer rappoort gedaen aen die heer vroetscap ende scutterie, waermede die scutters ende burgers wat mede gestilt warden.

fol. 231

Een dach ofte 2 daernae sijn commissarisen gecomen opten [..] january 1610, wesenden op dingesdaechs t' 's avons ende hebben haer op 's anderendaechs die vroetscap doen vergaren ende hebben haer alles bij de vroetscap van alles geinformeert ende die saecke wel verstaen hebbende, hebben sij een middel voorgewent om alle questie ende gescillen neder te leggen. Die middel was dat men die vroetscap diewelcke was 24 starck, dat men dieselffde soude voormeeren met sekere getal van persoonen ende dat schepenen die niet in die vroetscap waren, nu voortaen niet meer in die vroetscap souden compareren, 't welck bij die commissarisen om gevraech, gedaen wert, wert bij die meeste stemmen van die vroetscap ende sceepenen die daer mede present waren, ofgeslagen, comissarisen siende wat middellen daer voorgeslagen warden, dat het tevoorgeeffs was, zijn werderom vertrocken nae Den Hage om rappoort te doen. Conmissarisen vertrocken sijnde, is die vroetscap in aen 2 gedeelt ende wert d'eene partie genoempt bij die burgerie die matige vroetscap ende d'ander partie die partidige vroetscap. Opten 7 february zijn van weegen die matige vroetscap geconmitert om nae Den Hage te trecken Jacob Steenhuis, Jan Pieterss. Stoop, Pieter Jacobss., Bas van Teilingen ende Adriaen du Gardijn vanweegen die scutterie Aeriaen van Veen, Jan Pieterss. Hoochtwout, meester Floris van Teilingen ende cappetein Borrit Heindrickz., appoteecker, met 2 rotmeestets Jan Phillipss. ende Simon van Veen, ende die die van de partidige vroetscap genoempt warden Cornelis Mathijss., Schagen, Doedt Janss., Medenblick, Pieter Harmanss. van Partijn ende Jan Jan Doriaenss., Rijp, om elckx haer saecken van die heere Staten te defenderen ende warden die saecke van die scutterie gejustificeert ende wert verstaen wat bij die scutterie gedaen was welgedaen te zijn niettegenstaende eenige van die partige vroetscap aen alle steden gereist waren om haer saecke te verschoonen.

[231v]

Diewijle nu dese partie in Den Hage waren besongieren, soe isser wat commosie gevallen onder die scuitterie die willich waren om te waecken tegens diegeene die onwillich geweest hadden in 't optrecken ende noch onwillich bleven om te waecken, niettegenstaende bij burgermeesteren gelijcke bestemt was dat men alle die scutters soude laten waecken. Dan nae ick verstaen hebbe, werden de onwillge oftgeraen bij een van burgermeesteren sooedat sij onwillich bleven ende waren omtrent sestich starck, waerover die scuttebroeders heure contentement naemen ende wart beslooten dat men die excecutie souden doen aen die onwillige, maer alsooe daer eenige goede persoonen waeren die daerin ten besten spraken om die burgerie in stilste te houden, hebben die scutterie versproken dat sij doch een dach ofte 2 wilden pasiente hebben alsooe die heere in Hage waren ende dat men verhoopten al van dach tot dach dat die heeren souden thuis comen, dat men alsdan die excecutie ordentelick mochten doen, 't welck geconsenteert wart maer alsoe die compste van die heeren wat lang vertoeffde ende zijn zij niet langer te stillen geweest ende hebben opten 16 february d'eerste excecutie gedaen t' 's avons nae die wacht opgetrocken, was, aen een Maerten Claess. Backer, woonende op die Oudegraft in goliat, dat dese excecutie op hem al een geschien was orsaecke dat hij wel woorden waeren tegens die scutters, seggende dat die scutter 't hart niet ende

[p. 51]

souden hebben hem te excecuteren ende vercoft daer gelt op 't welck waerdoor die scutters seer heftich werden ende hebben die excecutie aen hem gedaen met v[l]iegende vaendel ende een dach ofte 2 daernae sijn die scutters met die 4 vliegende vaendels getrocken ende alle hoecke van straten ende bruggen beset om het grau in stilte te houden ende hebben alsooe al die andere onwilligen mede geexcecuteert.

232

Die excecutie gedaen sijnde, sijn een dach ofte twee daernae die heeren thuisgecomen met eenige 4 connissarissen om te sien oft men die tuist met gemack souden mogen neergeleit werden, 40 wat middelen comnissarissen woorden wenden, was al om niet, sooedat opten february wederom een commosie geresen is om die scutters, sooe dat eenige sijn geloopen in die herberge bij die commisssarisen ende wilden die partidige vroescap ende raedt afgeset hebben waertegen commissarisen haer met alle redenen meenden ter vreden setten, maer wat sij spraken,'t was al om niet sooe dat comissarisen baden dat zij ee 2 oft 3 dagen wilden pacientie hebben ende dat daer 2 van haer souden nae Den Hage souden trecken om die saeck ten hove aen te dienen ende beloven haer van alles goede contentement mede te brengen t welck geaccordeert werden, ende zijn alsoe 2 van die heere commissarisen nae de middach vertrocken nae Den Hage ende zijn op 't 20 t' 's avons wederom gecomen met volle procuratie ende hebben opten 22 february een geheele vroetscap ende raedt affgeset tot contentement van die meeste scutterie ende burgerie ende hebben opten 23 february nieuwe vroetscap ende raet gecoren, vroetscap soeckt folio 248 verso raet, vide folio 233.