De wonderlijke historie van de Zwaanridder die in Nijmegen aankwam

[binnenkant voorplat]

[p. 1]

[p. 6]

Voor Nijmegen, mijn stad

Voor Annemieke, mijn liefste

[p. 7]

Wacht, beste lezer!

Voordat je gaat lezen, even dit:

Voor je ligt een vertelling die is geschreven in de Middeleeuwen. Omdat mensen in die tijd anders schreven dan tegenwoordig is het handig om je het een en ander te bedenken voordat je begint. Kort en puntsgewijs zal ik even opsommen wat dat allemaal is. Meer informatie kun je vinden bij de aantekeningen na het verhaal.

Ridderroman

Dit verhaal gaat over een jongen die ridder wordt en allerlei avonturen beleeft. Een vertelling vol moed, trouw en liefde. De vertelstijl is ook anders dan tegenwoordig. Laat je niet afschrikken door al te lange zinnen en formuleringen.

Refreinen

De Zwaanriddervertelling wordt op allerlei plaatsen onderbroken door gedichten, rederijkersrefreinen. Deze zijn tamelijk ingewikkeld geformuleerd - al heb ik ze ook hertaald -, maar je hoeft ze niet per se te lezen om het verhaal goed te begrijpen. Je kan ze best overslaan.

Religie

In de Middeleeuwen speelde het christelijke geloof een buitengewoon belangrijke rol in het dagelijks leven van de mens. Dat lees je ook duidelijk terug in dit verhaal. Religie speelde een zeer positieve rol in het leven van velen; allerlei mensen waren oprecht gelovig en te goeder trouw. Helaas zijn veel mensen ook misleid; zij hebben gedood in de naam van God, zoals tijdens de kruistochten. Helias wordt in dit boek opgevoerd als de grootvader van Godfried van Bouillon, leider van de eerste kruistocht.

Als je dit boek leest, bedenk dan dat de schrijver een product was van zijn tijd en de kruisvaart een geweldig idee vond. Ik vind dat niet. Integendeel.

Rechtspraak

Twee keer moet de held Helias vechten tegen een kwaadgezinde ridder. In de Middeleeuwen geloofde men dat de winnaar van deze tweestrijd gelijk had in het geschil: God zou alleen de rechtvaardige laten winnen.

Nijmegen

Voor een belangrijk deel speelt het verhaal zich af in Nijmegen. Op het Valkhof om precies te zijn, waar vroeger een keizerlijke burcht stond. Die plek is tegenwoordig ook een plaats van vrede, want de Sint Nicolaaskapel (het oudste stenen gebouw van Noordwest Europa) doet onder meer dienst als vredeskapel.

[p. 8]

Daar is zelfs nu nog een tekst te lezen die oproept tot vrede en om ‘voor altijd het waanzinnige middel oorlog uit het denken van mensen te bannen.’¹

Hopelijk beleef je veel plezier aan dit verhaal, zoals al zoveel mensen voor jou dat hebben gehad. Het verhaal is het nog steeds waard om gelezen te worden, hoe oud het ook mag zijn.

Martijn Wijngaards

Nijmegen, september 2004

1 Boshouwers 2003, p. 66-67