Kirchröatsjer maiblómme

E Iediel aan de wèsjtsieng
(1933)

‘Iech zaan diech, dôê dêês de vinster tsouw’.

In de auw tsiet, hauw me ooch wingtere jraad wie huu tse daag. Eê joar woar brakkelieg en et angert vroor et weer dat et îês krââchet en 't brommemai-jet, dat de sjwoar tek van de boom veele - bezóngesj van de wieje.

Inne brakkeliejetieje wingter wirkt dan ooch sjterk op de miensje in. De wingterkrankhêête vóng me ónger

[p. 100]

inne hót en hêêsjete: ‘Influenza’ of óp jót plat ‘de vrauwlentse.’ Der duutsje kastedokter neumet ze ‘Faulenza’. Wem de vrauwlentse jepakt hauw, mónt tieë drinke, van alles mui-jelieë tsezââme jebruid, bis datte sjwêêset, wie e mullepèad.

Ier de vrauwlentse ôêsbrooch, hóng der himmel vol ónheel - knîês, tsenkerij en sjtuchelij, bezóngesj ónger de vrauwluu - en sjtuuret der vrid, wie inne blitssjlââg aan der kloare himmel.

En allier der wèsjdââg, dat woar der dââg, woa op de króddele et jäutste basjete. Et broechet mar e bis-je ââsjtoeës en 't vuur woar in daag. Wat ziech dan zoeë sjtil eweg in oere jefluustert wôêët, kónt me jemekkeliech huur e va êê jehuch bis óp et angert.

Dat doeret dan bies der ieësjte luuëter óp de blêêch koam - da woar bedinktsiet - en ónger et bóngs jóng me wirrem mit vrisje mót, jiftieje blik en doebbelsjpitze tsóng ziech âân de montoer, dat jing ing ziech zelver weerkank.

Went de vrauw va óngenee en die va oave op derzelvde dââg wèsjete, da sjpón et ier de wèsj in de tsieng koam. Et rèanvââs van de vrauw va óngenee tseeget al jauw der boam en zîê woar nog lang nit vèadieg mit wèsje. Zîê kreeg ziech sjtil e emmerche rèanwasser ôês et vââs van de vrauw va oavenop en mint in ziech, wail die es nit vul broechet, ze hai ooch nit doa óp jezîêë.

Mar jaa, - die sjting mit hör tsieng aan de vinster en loeret wie inne toeruul durch de jardienge, noa alles wat óp et höfje jesjooch.

En ópins sjtoetset ze - wie ze de vrauw van ónge aan hör rèanvââs zoog sjuppe. Der luuëter van erm aafsjtrê^ufe - de vinster oprîêse en eraaf róffe woar et werk van 'ne noe.

‘O! noen wêês iech ooch, woavan et kunt, dat mie vââs immer zoeë jauw lèag is!’

De vrauw aan et vââs woar jants verantreert en va sjrek vloog er der emmer bauw ôês en heng.

‘Dôê kants diech wal dik dôêë uvver dieng sjun wèsj - dat jleuf iech - mit anger luuts rèanwasser, dat jêêt jemekliech’.

[p. 101]

‘Iech han miech mar êê kling emmerche krin, dîe vââs is doch nog böadevol’, zâât de vrauw va ónge.

‘Jaa vol, iech zin et, loezetieje floes!’ Ze sjtemmet de erm in zieje en jrîêlââchet tjéan de anger vrauw; doamit woar der krig ââjezâât. ‘Ongersjtank nog ins drââ tse joa, dan erlèafs dôê jet!’

‘Iech han al vul erlèaft mit diech - sjwatse prie - hòt diech aan et wèsje - der luuëter wèat diech kòt - drekoas!’

‘Wat drekoas! sjpitsboof, woatste bis. Ummer klautste miech et rèanwasser’; hör ôôje bejónne al tse vunkele.’

‘Dôê broechs et joa doch nit! - Mit tswai emmerchere dêêste de wèsj va drij wèche! - ónjewèsje jemus - vies knoeësel.’

‘Wat dôê drekemmer, brèchmiddel - sjroebloemmel - dat kümmert diech doch nit - sjpitsboof! - blief va mîê rèanwasser.’ En zîê klatsjet bij jidder woat in heng.

‘Jank! - knîêskalender - sjandaal nog jet mieë, vuur zoeë e druupje rèanwasser’.

‘Wen iech diech nit trappeeret, mââchetste miech et vââs druug, dôê vlòskop!’

‘Jek liepsj-je! - klââfe meun!’

‘Jank dôê kloeëstermiet; werrem em diech jet óp’.

‘Et kan diech ooch ins sjlèat joa - dôê has nog nit aldaag oavend.’

‘Hè! dat zoos, wa! duppe-lekker’.

‘Iech lôôf evvel nog nit mit aafzets-jere - dôê wits joa - woavan!’

‘Vlitsjet! kôêësjterèsser, zag dat nog ins!’

‘Ieraafsjniejer!’

‘Behaitsmutsj - krauwpantsj!’

De wöat vlooje wie póvaisjting va oave noa ónge en wôêëte weerjekaatsjt mit weewöat die nit zind tse besjriêve....

De auw módder van de vrauw van ónge, koam jraat tsóm ââjank et jengs-je eróp; ze hôêët ziech dat sjoebbe jet ââ en sjòd mit der kop. ‘Wat is lòs, mèadje?’, zâât ze opins.

[p. 102]

‘Doa is die ziech aan et uvverbrèche en ant óprîêse vuur e emmerche rèanwasser - hör vââs is nog vol.’

‘Dat móts dôê ooch nit dôêë’, zâât de módder.

‘Wat! e emmerche! - ummertsouw likste a mîê vââs tse lepsje’, hool die va oave ziech aan et sjantai-je.

‘Dôê zèas wats te wilts, verloaje sjèalzes,’ broezet die va ónge eróp.

‘Sjwieg noen’, berui-jet de módder hör doater, verdraat uuch. Hör wasser mótste ooch nit broeche. Jidder et ziengt, da kriet der dûûvel nûûs; - dôê wits doch, wat dat vur ing is’, zâât ze sjtil.

Mar die va oave hauw de oere jesjpitst.

‘Wat vuur ing is? wat vuur ing? - auwe rââftsank; doch jet jants angesj wie dieng tsoat; - fouw! zouw bèadelspak!’ Ze sjtieppet tjèan denne va ónge nog bij et in heng klatsje de tsóng erôês.

Dat hauw de auw vrauw nit verwaat.

‘Zoeë is dat nit jemint - et is noen jenog jewèa; zit sjtil en dut de vinster tsouw’, mint ze jótmuuëdieg.

Inplaatsj va zónnesjîên joof et rèan en hââjelsjlââg.

‘Dón de vinster nit tsouw - auw heks - dat kunt miech nog passe - iech vroag nit noa uuch allebij!’ Erôêsforderend sjtemmet ze de erm in hör zieje.

‘Och! dóch noen de vinster tsouw en kèak nit ezoeë’.

‘Ze kunt nit tsouw; alle luu mósse huure, wat vuur sjpitsboove en sjelme uur zid.’

Onheemliech bejónne de ôôje van de módder tse vónkele, mar zâât nûûs - hör lippe bewèajete ziech, doch der mónk blêêf sjtóm. Ze kêêk ins um ziech erum, da noan lôêët, wie inne profieët en bejón tse jrieëmele en winket joa mit der kop.’

‘Kiek mar in lôêët auw tsang.’

‘Los diech jónk hange, da wèasj te nit òt! = dóch de vinster tsouw.’

‘Ze kunt nit tsouw!’

‘Dôê dêês ze tsouw, ier 10 mienuute um zind.’

‘Dat wil iech zin - ze kunt nit tsouw.’

‘Ze kunt tsouw!’ - doamit jing de módder noan hôês in en vroajet aan der äutste jóng van hör doater: ‘Hindrich,

[p. 103]

der oavent doa - die sjtoeëf in de ââterkââmer, kan die brenne?’

‘Joa jroeësmódder; evvel dèa sjwaamt erg’.

‘Dat is jraat jót, jóng. E fain middel, dat hulpt; deer zalle vier ins jauw zîêë de vinster tsouw mââche.’

‘Betstemóder, dat bringt uur nit vèadieg - die hilt ziech der jantse dââg drââ.’

‘Iech beloaf diech, dat ze jauw tsouw kunt. Jank ins mit ing mangel jauw noan sjtêêkoel en zuk va alles, watste mar vinge kants, dat jót brent en sjwaamt - tsauw diech jet.’

Der jóng nit vôêl; - jauw woare tseruk mit ing mangel vol koeëlsjtórkele, auw sjóng en loemmele.

‘Jong! noen zalle vier sjpas erlèave - dóch jet papier en sjtruuë in der oavent - noen jet sjtêênoalieg dróp en dan ââjestòche en jesjwaamt noa - dûûvel kóm erôês’. Ze jing ins kiekke. Bôêsse woare die tswai ziech nog aan et tellewelle en de hoare aant kème.

‘Biste werm doa, aw vèag?’ wôêëtse va oave ôês de vinster bejrust.

‘Wie, haste de vinster nog nit tsouw?’ Ze sjpingset al ins uvver ing zie noa der sjoaresjtêê, woa der sjwaam mit dikke kwalm erôês koam jetrekke.

‘Vuur diech kunt ze jaarôês nit tsouw - jaarôês nit - dôê has miech doch nûûs tse benedai-je.’

‘Dat nit - Jot bewââr miech - mar, dôê dêês de vinster tsouw - ze kunt tsouw.’

De vrauw va oave wôêët al jet jewaar van der sjwaam, dèa ziech uvver et dââch hin jreun en jèal uvver de panne rollet langs de moer óp en noan vinster indróng. Zo vool al ins in der hòs ónger et sjoebbe. De noabere kêêke ooch al noa der sjoaresjtêê en der sjwaam en minte, dat et brank: ‘Wat is lòs? brent et? brent et?’

‘Nêê! et sjwaamt - en et kunt es nog mieë. Vier zind aan et rêûche - vrèam sjpek, wat vrakketieg is’, róffet de auw módder. De vrauw va oave hool ziech al der sjótsel vuur der mónk; hör ôôje lôôfete.

‘Zoeë wèat iech hij jetempteet; iech bin et lèave nog nit mieë zicher hij, bij dat krauw.’

[p. 104]

‘Mèadje! dóch de vinster tsouw, da is et jót.’

‘En ze kunt nit tsouw!’

‘Da sjnoef nog mar ins jót, da bekieësj dôê diech.’

Der sjwaam, kwalm en rêûch van de koeëlsjtórkele wôêët nog ummer dikker en jlêêch ing zónnevinsternis. Mar de vrauw va oave joof et nog nit óp. Ze bejón wirrem tse sjoebbe - de troane lôôfete de bakke aaf - ze vool inne hòs - sjtróddelet jet en proetsjet.

De noabere krieënete va sjpas en róffete: ‘Hoerââ! - hoerââ!’

Noe vool ze bauw um va jif. Ze lâât ziech in vinster vuur denne ooch der dat tse zââje.

‘Hóddele! - hóddele krieëmere!’ Tse vul sjnôôf ze óp. Der sjwaam pakket er, ze verdrieënet de ôôje en klaatsj! - de vinster vloog tsouw.