Kirchröatsjer maiblómme

[p. 89]

Ing Krisbôômbesjeeróng óp de Holletsje Koel in de 80er joare
(1932)

Wat woar dat vrui-er in de auw tsiet e vräuje óp et Krisfes. En da bezóngesj van die jroeësse sjtröp, die nog tse jónk woare vuur tse wirke, evvel vuur alles im sjtand woare, wat va Jot woar verboane.

Krisbeum, die kank me doe bauw nit i Kirchroa; waal bauw jidder hôês zîê krip je en hij en doa woare ooch liebhaber, die mââchete ing krip, wie et hòf tsimmer.

Der Esser óp der Mâât, dèa mââcheter al va vunf jrosje en sjöafjere mit wol óp. Bij der Alberts kôêët me al papiere ha va inne jrosje, die mónt me zelver ôês-sjnieë en innêê plekke.

Wèa doa nit a kónt kómme, dèa sjnieët ziech ôês inne kalender ing Jeboert Kristie, plekket ze óp inne kartóng en koam óp de aarieët tse sjtoa, in de middele jet kling hillieje en posjelaie ingelsjere der bij jezats.

Wèa jing kèâtselûûëtere hauw, die passend woare, mââcheter ziech va lêêm. Ing krip oane kèâtse, dat woar jing krip.

Vier mónte ooch mar zîêë, wie vier drââ koame en zörjete al um Allerhillieje dervuur, dat hêêsjt: van de jrââver jemopst; die wuuëre joa doch voet kómme. Et woar ‘lendliech’, zietliech.

Et Kirchröatsjer krislidsje: ‘Hailiechste Nacht’, dat wôêët ziech al ummer in vuurôês jelieërt, bezóngesj van die jónge, woa der vadder van óp de hollentsje koel wirreket wail dat aan der krisbôôm jezónge mónt wèade en wèa et et helste böake kónt, krêêg jet ekstraats.

Aan de holletsje koel zâât me ooch ins de ‘tsentsekoel’, aan der ‘Prick’ der ‘kruummel’.

Urn krissemes dôêret de jónge de vesper ummer vul tselang, wail jidderinne jèar et icësjte wol zîêe aan de poats, vuur ziech ing jouw plaatsj kónne tse zukke aan der krisbôôm.

[p. 90]

Die besjeeróng woar mar jet vuur ‘jehatsde’. Jouw klijer en ing kap kónt me nit broeche. Den de klijer mónte bauw va îêzer zîêë en de kap wuuër me kwiet wöêëde in die rultserij.

Aan de poats, woa de vaarsjtoeëf loog, wôêët zich verzammelt. Wèa vuur et ieësjte mit jóng - noa der krisbôôm - koam ooch, vuur et ieësjte moal, als sjwatse köalder noa hêêm.

De hèare koame inne noa der angere óp de vaarsjtoeëf ââ en went ziech al mar inne blikke lós, wôêët et krislidje ââjesjtimt: ‘Hailiechstee Nacht! Hailiechstee-ee Nacht!’ Wie döks dat dat ââjesjtimt wôêët, wêês ózze herrejot; et woar aan et letste noch mar e brulle en böake van de kauw. Et zoog ziech ôês alsof de hèare extra sjpas hauwe, wail ze al ins bies aan de poats koame en ze doch nit ópdinge. Endliech wen ze ópjóng, sjtuurmet alles mit ‘hoerââ’ in inne knäuel noa de vaarsjtoeëf i.

De hèare en de vräule Van der Els, die in de vaarsjtoeëf woare, lââchete dat ze ziech sjódde, wie de band pèasjents en dui-jets de duur eri koam, en ziech aan der krisbôôm sjtellet, dèa in inne hoek óp inne dusj sjtóng.

Dèa bôôm wôêët bewóngert mit òfe mónk. Wèa et ieësjte moal mit koam en nog jinne krisbôôm jezin hauw, wós nit watte zoog: die vul kèâtse, dat jôôd en zilver, eppel en nêûs drââ en dan die wekkemander zoeë jroeës! De ôôje lûûëtete va vräud. In ing andach vauwete ziech de heng en in ing anger sjtiemmóng klónk et:

‘Hailiechste Nacht! Hailiechste Nacht!’

Zoeë vertsòt miech inne nónk zienne ieësjte mitjank noa der krisbôôm.

Iech wôêët van mieng tswai auwer breur mitjenoame en woar al vuurhin insjtroeweet wêêëde, wie iech miech mónt verhauwe vawèage et aafnèame en sjnappe.

Noa et lidje, hool inne hèar mit inne julde bril ing ââsjproach: Watte zâât, dat versjtóng iech nit; iech zoog nûûs angesj wie der krisbôôm en de wekkemander mit hön èade pîêfe in der kop. Opins vlooge nêûs inne ek - alles drop ââ en druvver; doe vloogen er inne angere ek - iech kroog ing haffel óp der kop en jing intsieje in heng. Tsentse

[p. 91]

kliengelete óppen èad. Et woar inne ónger en uvverêê, e jesprings en jevals, döks tsing óp inne knäuel.

Iech zôêët ooch mit noa nêûs en tsentse en kónt jing vinge, wail de vaarsjtoeëf mit tsij-jelsjting woar belâât en injesjmîêërt, zoeëdat alles in de ritse vool. Mit tswai vingere mónt me ze zîêë erôês tse krieje en went dan inne erôês sjpróng, sjnappete angere dernoa. Zoeë hauw iech er dan mit alle muite e paar krèje en wól ze tselle, doe sjloog inne angere jóng miech ónger de hank - voet woare ze werm. Iech krêêsj - angere krêêsje al lang; iech wós nit woavuur, mar noen wós iech et.

Inne van de hèare koam bij miech en zâât: ‘De mentje, hasteter jet. Dóch ze jauw in de bóksetèsj, da kan ze diech jinne aafnèame; dóch mit wie de angere en sjpring’.

Iech los miech dat jing tswaimoal zââje. Mar kóm woare ze in tèsj, sjpróng iech ooch: evvel nit vra vräud - die woare jlui-je hêês!

Iech sjnappet mit wat iech krieje kónt, mar noen loeëzer: alles jóng trek noan bóksetèsj i. Opins vloog inne wekkeman jraat vuur miech. Inne sjnap hauw iech em mit de biend; iech dui-jet em jauw weer miech ââ. Mie broor zâât: ‘Bring em aan duur, noa der Joeëhan!’ Dat woar ózze äutste. ‘Dèa verwaart alles’. Ieër iech aan duur woar, woar iech der wekkeman hòf kwiet; ónge en oave hauwe de jónge em der kop en de bêê aafjerèsse.

Wie iech wirrem eri koam, vloog jraat net ing jroeësse print weer miech ââ; die hauw iech jants jehauwe.

In de vaarsjtoeëf woar aan et letste inne mul, dat me der krisbôôm bauw nit mieë zoog. Et tsentse sjnappe jóng nit mieë zoeë flot; et wôêëteter ópjerââft, maar die vlooje ooch wirrem en zoog me de jónge óp de vingere bloaze; - de tsentse woare zoeë jlui, wie de sjutsesjief van de sjutse des kirmetsmondes, went ze van de sjtang aaf vool.

Jidderinne woar zoeë sjwats wie inne koelköalder en die jekrèsje hauwe, zoog me inne bril van drek in et jezich. Mennieje bókseboam hóng mar a inne knôôf; zelfs de vaan hóng hij en doa erôês. De hèare lââchete, dat ze ziech sjódde.

Wie de tuummelij noen lang jenóg jedoert, hôêët et

[p. 92]

tsentse werpe óp en wôêët alles rui-iejer. Et doeret ing tsiet bis ziech der sjtup vertrókke en der auwe hèar jèt berui-iejóng in de band kreeg.

Alles dui-jet mar óp der krisbôôm en de mangele mit de wekkemander ââ. Ieër inne inne wekkeman krêêg, mont nog ins et ieësjte et krislidje ââjesjtimt wèade, evvel kreftieg; doe brooch et los: ‘Hailiechstee Nacht! Hailiechstee-ee Nacht!’....

Doanoa wôêëte de wekkemander en printe ôês jedeeld; alles drenget ziech wie de jóng verreke aan der tròg. Eê paarmoal bauw bij de vutsjte vuurââ, rêêse de jroeësse löbbeze miech wirrem tseruk; et nótzet nûûs, al houwet iech ooch al urn miech erum, iech wôêët der hingesjte.

Der Sôêre (dat woar et oalismentsje, dèa sjót de köaldere de lamp vol oalieg, ieër ze aafvoore) knieppet miech e ouw en zâât miech sjtil aan e oeër: ‘Waat mar jungsje, ziech mar rui-ieg et zind er jenóg doa; de letste krient de jruuëtste, doa han iech vuur jezörgd’.

Sjliesliech woar iech dan als der letste drââ. ‘Niets meer daar’, zâât der hèar dèa ze hauw ôês-jedeeld. Wie et miech doe wôêët, wós iech nit; iech wól nit krîêsje; evvel de troane lôôfete inne noe de bakke aaf. De anger jónge lââchete miech ôês en wêêze mit inne vinger langs de naas: ‘kiesj! langs de naas! bêû....’

Wie iech bauw bis âân duur jetsoekkelt woar, noom der Sôêre miech mit inne mouw en zâât al lââchents: ‘Hèa had nog jet vónge, jank urn jóng’. Inne noe drieënet iech miech urn en der auwe hèar winket al jrieëmelets, iech zouw bij höm kómme.

Hèa ding miech ing sjplingter nui kap um en ing jroeësse roeë jesjtrikde sjal in der hós, rikket miech inne wekkeman bauw zoeë jroeës wie iech zellever woar. ‘De laatste, de beste’, lââchet der hèar en joof miech ooch nog êê willempsje in vôês.’

Iech wós nit, wie et miech woar; dat woar tse vul. De troane lôôfete wirrem de bakke aaf; et woareter waal angere wie vuurhin.

Et flietset miech durch der kop: ‘Dem krieste doch jeklaut van de anger jónge’ en knêûfet der wekkeman

[p. 93]

ónger der rok. Alles lââchet - der wekkeman hóng bauw óppen èad en doch dui-jete miech ónger de kin, zoeëdat iech der kop in der nak mónt lèaje. Aan duur woar alles sjpraachloos en pââsete miech óp; mieng breur mââchete êê sjpaleer en deelete puuf en sjtuuës ôês, wèa miech tsenoa wol kómme.

Dat woar vuur de lang nââze, die ze miech jemâât hauwe. Al zââte ze ooch de ieësjte tsiet aa miech: ‘de sjallekap’.

Iech hauw de kap nog döks aaf jedoa vuur de koelhèare en huuj dink iech nog mit vräud aan die krissemes tseruk.