Leven van Sinte Amand, patroon der Nederlanden. Dichtstuk der XIVe eeuw

 

Inhoudsopgave

[Woord vooraf]

Leven van Sinte Amand, Patroon der Nederlanden. [Deel I] Van Amands Vader ende Moeder, ende hoe hi gheboren was, ende hoene Sente Machuut kerstin dede.

Eene miracle, die God door Sente Amande te sinen vij. jaren, van eenen knecht, die hi ghenas.

Hoe Amand ter scholen ghinc ende hoe hi weder t'huus quam.

Van eenen visioene dat Amande te voren quam.

Hoe Amand wert scuwende die hoochheit der werelt, ende hem gaf ter aermoede ende ter penitencien.

Dit es die oracie, die Amand dede in sijns vaders huus, eer hi wech sciet.

Hoe Ons Heere Amant ontboot dat hi twee vadren hadde, ende gaf hem cuere te volghene welc hi wilde.

Hoe Amand van sinen vader ende moeder sciet te sinen xv. jaren.

Hoe Amand clusenare ghinc sitten buten Tours, ende hoe die bisscop hem anesprac.

Hoe die duvel Amante tempteerde ende hoene Amand wederstont.

Hoe Amand sijn orisoen dede te Gode ende hem pijnde den wech te leerne van salicheden.

Hoe Sente Amand ons bewijst drie manieren van bedinghen, daer men naest mede mach commen te Gode.

Hoe die bisscop van Tours badt over sinen maech Amande, ende hi wert ghenesen bi den bede.

Dits een orisoen, dat hi dede te Marien der moeder Gods, door die temptacie van den viand.

Hoe Maria Amande ontboot dat hi trecken soude in Scolland, bi den inghel Gabrieele.

Hoe God Amande weten liet bi den inghele dat hi soude gaen in Scollant.

Hoe Sente Amand quam in Scollant daer hi vant sine ghesellen, also hem God weten liet.

D'ordinancie van den cloostre, entie die si hilden Amand met sine ghesellen.

Hoe de viant Amande tempteerde in de ghelike van eenen man.

Hoe de viant lien moeste wie hi was, ende waeromme datti die Kerstine so gheerne tempteerde.

Hoe d'inghel van Hemelryke Amande te wetene liet, dat hi corts Priester wesen soude.

Exemple hoe wi souden begheren alle hemelsche dinghen ende erdsche dinghen.

Hoe Sente Amand eens sinen hongher claghede, ende hoe hem Christus sende sine lijftocht bi voghelen.

Hoe Amand verhiesch die pardoene, ende hoe hi herte hadde te Roome te gane, in 't jaer van gracien....

Hoe Amand sinen ghesellen seide dat hi te Roome wilde, ende sijt hem seere blameerden.

Hoe de .VIIJ. moncke Amand ende sine ghesellen scieden, ende elc ghinc prediken achter lande.

Hoe Amant te Roome waert ghinc, ende hoe hi bekeerde die stede van Nicena in sinen wech.

Hoe Sente Amand hier doet sijn orisoen omme 't folc te bekeerne.

Hoe dat d'inghel van hemelryke destrueerde bi Amands bede den tempel ende hoe 't folc bekeerde ten gheloove.

Hoe Amand sine bedinghe dede in Sente Pieters kerke ende hoene die costre meshandelde.

Hoe Amand huut Roome ghinc, ende hoe die Paeus boden huutsende, omme hem te soukene.

Hoe alle die ghevanghene verlost waren van der stede bi Amands bede, ende hoe d'inghel Amande verloste.

Hoe Amand wederkeerde te Roome bi bevelenessen van den inghele, met 's Paeus bode.

Hoe God Amande ontboet daer hi messe dede voor den Paeus dat hi campioen soude sijn voor 't gheloove.

Hoe dien brief spreect die hem d'inghel brochte van Gode van hemelryke.

Hoe dat Amand huut Rome sciet ende wederquam te Nisena, ende was daer een stic.

Hoe Amand quam te Wasmens, ende hoe hi den bisscop seide wie hi was, ende dat hi wilde gaen in Vlaenderen.

Hoe Sente Amand quam te Winendale, ende sadt in den bosch.

Hoe dat twee leuwen quamen tote Amande, ende hoene d'inghel van hemelryke hiet gaen te Thoorout predeken.

Hoe Sente Amand te Thorout quam, ende predicte, ende 't folc bekeerde.

Hoe Amand hier ontband die ewangelie den volcke, daer Sente Jan spreect van der penitencien.

Hoe Amand ontboot den bisscop van Wasmens, ende hoe hi te Thorout quam.

Hoe Amand dede maken eene kerke te Thorout ende Dommeline maecte prochipape.

Hoe Sente Amand ghinc te Ghend waert om 't folc te predickene, ende wat hem daer ghevel.

Hoe Sente Amand ghenas den man van den helschen viere.

Hoe Sente Amand bleef te Ghend eenen tijt.

Hoe Sente Amand bekeerde 't folc tusschen Gend ende Curteryke.

Hoe Sente Amand te Roeselaer trac ende bekeerde 't folc daer omtrent.

Hoe dat Sente Amand bekeerde 't folc te Oedelem en te Knesselare, ende dat daer gheviel.

Hoe dat Amand eenen pape lied, diese regierde, ende hoe hi voorttrac ten casteele waert, dat nu Brugghe es.

Hoe groote roeringhe was te Ghend, om eenen afgod, die stond in den torre Blandijn, ende hoene Amand velde.

Nu hoort van eenen orisoene ten helighen cruce, ende hoe daer naer miracle af ghevel.

Hoe een coopman was bescermt van eenen cruce jeghen sine viande, mids eenen ghebede dat hi t'segghene plach.

Van den coopman, die gherooft was van Baven, ende wat daer af ghevel.

Exemple, die ons Amand alle leert ende prouvet bi sinen ghewerke.

Hoe Amand trac te Haspergauwen, ende in sinen wech bekeerde Aelst, Dendermonde, ende dland daer omtrent.

Hoe Sente Amand wert predekende te Tongherne, ende hoe Adeltruut tote hem quam.

Hoe Adeltruut sende omme Amande dat hi quame tote Baven.

Hoe Adeltruut Baven so vele castide dat hi begonste naer haer hooren.

Hoe dat die van Aspergouwen bekeert waren bi Sente Amande.

Hoe Bave toebrochte dat Sente Amand bekeerde Sente Gheertruuden.

Hoe Bave ende Amand trocken te Nivele toot Gheertruden, om haer te doene bekeerne.

Hoe Amand die reghele maecte van den vrouwen te Nivele enten clooster bestelde.

Hoe Amand ende d'ander een conincspel speelden te Nivele, ende hoe mer vraeghde gheestelike.

Hoe de heeren scieden te Nivele, ende hoe Bave sijn land bestelde, heer hi in penitencie trac.

Hoe Sente Bave quade cleederen andede, ende aenvinc die penitencie.

Hoe Sente Amand eene collacie dede den nonnen te Nivele, heer hi sciet huten cloostre.

Die miracle van Sente Amands boorne te Gend.

Van den levene dat Bave leedde te Thorout, ende hoe hi hem regierde.

Hoe Amand ghinc visenteren in Vlaenderen al dat hi bekeert hadde.

Hoe Amant ghinc sterken ende prediken alle vriendaghe buten Ghend, dat nu Sente Amandsberghe heet.

Leven van Sinte Amand, Patroon der Nederlanden. [Deel II] Hoe die priesters van Maestricht verdreven waren, doe die van Tongherne daer quamen.

Hoe God Amande ontboot, dat hi Sente Baves clooster stichten soude.

Hoe Amant te Roome trac, ende daer was bisscop ghemaect van Maestricht.

Hoe eene miracle gheviel t' Sente Baefs van eenen knecht, die God verwecte van der doot.

Hoe Amant van Roome schiet ende te Pisen quam ende daer predicte.

Hoe dat Amant Baven vant te Mendonc in den brouke in eene hole beke ende ander dinc.

Hoe Amant eerst te Maestricht binnen quam om 't folc te bekeerne.

Hoe hi 't folc van Maestricht bekeerde met sijnder heligher predicacien.

Hoe Amant te Maestrich sine syegie hielt van den bisscopdomme.

Hoe Amant alle daghe .xii. aerme lieden t'etene gaf ende wat daer af gheviel.

Hoe de duvel Baven persequeerde, ende hoe hi den viant wederstont.

Hoe hem Bave dê bespotten ende in eenen bloc slaen over sine sonden.

Hoe die bisscop van Wassemens trac te Pevele die Jueden te bekeerne.

Hoe dat Vrankeryke eerst kerstin was, ende 't beghinsel van Arnoude.

Hoe Amand Baven verloste daer hy hemselven legghen dede.

Hoe Amand ende de bisscop van Waesmens te Pevele quamen, ende hoe die Jueden met hem boerdeerden.

Hoe de conijnc van Vrankeryke voer te Pevele ter dachvaert, door die bede van Sente Amande.

Hier dede de coninc die partyen comen daer si disputeren souden.

Hier beginnen de argumenten tusschen den Jueden ende den Kerstinen.

Hoe dat Amand die Jueden doopte ende bestelde mids den coninc ende des anderen tween bisscoppen.

Hoe Amand voer te Parijs, daer hy 't conijncs kint kerstijn dede, ende hoe 't kint sprac.

Hoe die coninc ende die lieden wonder hadden dat 't kint sprac ende hoe se Amant trooste.

Hoe die duvel tscoopmans kint verdranc, die Bave gherooft hadde, ende hoe 't levende wert bi Baven bede.

Een miracle van eenen blenden te Parijs, die God dede door Sente Amande.

Hoe Amand Sente Arnoude wijsde de poeinte daer hi naest mede commen mochte te Gode.

Hoe Sente Arnoud orlof badt den coninc Daghobeert ende daer naer t'Oudenbuerch quam.

Hoe Amand bad den coninc Daghobeert orlof ende hem seide dat hi wilde muenc sijn te Pevele.

Hoe Bave badt dat hine cort verloste van de weerelt.

Hoe Bave omme Dommeline sende ende hoe hi staerf daer na.

Hoe God Baven te wetene dede dien dach dat hi sterven soude.

Hoe Bave vertooghede ter eerster wylen Sente Amande sijn verscheeden.

Hoe Bave vertooghde sijn verscheeden Sente Lievine ter ander wile.

Hoe Bave vertooghde sijn verscheeden te Nivele siere dochter ende der abdessen.

Hoe Sente Bave verschiet, ende hoe hi hem vertooghde Amande ende den anderen.

Hoe die bode quam ter abdessen te Nivele, ende haer seide hoe Bave begraven was.

Een prijs van Sente Baven gheexponeert in exemplen van castigacien.

Hoe die partien van Vranckeryke die croone t'onderhilden, ende hoe 't daer na te payse quam.

Hoe Sente Amant castiede voor die partien dat si versoenden bi Amants rade.

Hoe die Sarasine verdreven waren, ende hoe Amand wilde te Pevele waert.

Hoe dat Amand verbat eenen man, die hemselven verhinc, dat hi weder levende wart.

Van eender collacie, die Sente Amand predicte te Pevele up .ix. poeinten.

Hier na comt een exemple in castigacien den mensche bi der natuere van der bie.

Hoe Sente Amant ziec ende zwaer was in den clooster te Pevele wel twee iaer heer hi staerf.

Hoe Amand bewijst exemple van gherechticheden den rechters hoe si leven souden.

Hoe God Amande ontboot dat hi hem bereeden soude te stervene.

Hoe Amand ontfinc dat helighe sacrament met ootmoedicheden.

Die epistele up Sente Amands dach gheexponeert in vlaemsche ten love van hem.

Dats dewangelie gheexponeert up Sente Amands- ende Sente Baven-dach.

Een prijs van beeden desen santen, ende daer naer een hende.

Dit es den name van hem die desen bouc eerst dichte.

Dit es 't hende van den bouke.

Aenteekeningen.

Tafel van de Namen der Landen, Steden, Dorpen, Vloeden.

Tafel der Eigennamen.

Verklarende woordenlijst.

Woorden tot de Romanische talen behoorende.