Slotwoord
De muziek van Mahler is een consequentie zonder consequentie.
Zij zal niet na te volgen zijn, daar zij, evenmin als die van Beethoven, om nagevolgd te worden of om ‘school’ te maken geschreven werd. Ook behoort zulke muziek, als die Mahler schreef, niet meer herhaald te worden. Al haar qualiteiten vereenigen zich in den tijd en in de persoonlijkheid van hem, die ze schreef. Zekere principes der magische vermogens in de muziek laten zich er in constateeren, maar deze vindt men, van wege hun universeele grondslagen, meer of minder geprononceerd in alle muzikale meesterwerken terug. En dat bij Mahler de vorm hoogst individueel gebezigd is, daarover wijdde ik reeds uitvoerig uit in het hoofdstuk ‘De gestalte der Idee’. Laten wij Mahler's muziek blijven bezien als die opperste daad van den scheppenden wil, die ‘antwoord’ geeft aan wat de drang en de geestelijke nood van zijn tijd ‘vroeg’. En dat Mahler dezen roep is gevolgd, met offering van zijn geheelen geest- en levenskracht, zal hem steeds onder de onsterfelijken gemeenzaamheid doen vinden.
Auteursrecht onbekend