Nederduitsch taalkundig woordenboek. E-H. I-L

[Grond]

GROND, z.n., m., des gronds, of van den grond; meerv. gronden. De oppervlakte van den aardbodem: hij viel op den grond. Eene bepaalde uitgestrektheid lands: Ik heb, daartoe, honderd roeden gronds gekocht. Dat huis beslaat niet veel grond. Aarde. Die boomen beminnen eenen vetten grond. Onderste bodem van iets. Op den grond der valei lagen vele doodsbeenderen. Bijbelv. Op den grond van het oog worden al de voorwerpen geteekend. Op den grond des vats vindt men de hef. De bodem der zee, der rivieren: het schip stiet aan den grond. Grond peilen. Een schip in den grond booren. - Iemand in den grond boren, hem geheel aan den bedelstaf helpen. Ik voel grond. - Grond voelen, heet ook, in den gemeenzamen stijl, zijne bekomst hebben. Te gronde gaan, verzinken, en arm worden. Zandbank in zee: hij is een

[p. 215]

kenner der gronden. Hij is op de gronden vervallen. De oppervlakte van eene stof, van een doek: dat lijnwaad heeft eenen rooden grond. De vlakte van een wapenschild, het veld: hij voert eenen gouden leeuw op eenen rooden grond. Grondvest: ende de gronden der bergen beroerden sich. Bijbelv. Ik heb den eersten grond van dat huis gelegd. De aanvang van iets: hij heeft eenen goeden grond, voor zijn volgende geluk, gelegd. De eerste bestanddeelen eener zaak: zijn gemoed is in den grond verdorven. Eene ziekte in den grond genezen. Hart, genegenheid: daar is tusschen hen geen goede grond. De ware gesteldheid van iets: ik kan achter den grond der zaak niet komen. Het innigste, inwendigste van iets: dit wensch ik u, uit grond van mijn hart. Dat, waaruit men kan afnemen, dat iets zoo en niet anders is: wat voor gronden hebt gij voor die stelling? Een gevoelen, waaruit andere dingen afgeleid worden: hij heeft schadelijke gronden omtrent den godsdienst. Eerste beginsel: hij verstaat de gronden dier wetenschap. Eene zaak uit den grond ophalen. Van hier grondelijk, grondig, grondiglijk. Zamenstell.: achtergrond, ankergrond, veengrond, voorgrond, zandgrond. - Grondbrakig, H. d. Gr. - grondeigenaar, grondeigendom, grondgebied, grondgebouw, grondgetal, grondhaak, grondheer, grondijs, grondkundig, grondleen, grondleer, grondlegger, grondlegging, grondlegster, grondles, grondeloos, grondoorzaak, grondregel, grondregt, grondrent, grondschatting, grondscheiding, grondslag, grondsap, grondsteen, grondstem, grondflof, grondtaal, grondtekst, grondvast, grondvest, grondwet, grondwoord, (grondwoordrijke taal.) grondwortel, enz.

Grond, hoogd. Grund, neders. grund, zw. grund, deens., grund, Notk. grunt, eng. ground, pool. grunt, boh. grunt. De ware oorsprong ligt duister.