Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1780

[staat vermeld begin boekdeel 3]

- fol. I - Vervolg der beschrijvinge van de merckensweerdigste voorvallen, geschiet binnen en ontrent de stadt Brugge.
Derde deel.
Seer nauwkuerig aengeteeckent beginnende met de maendt maerte van 't jaer ons heeren 1780 en eijndigende met de maendt maerte 1781.

- fol. II - Voorreden ofte beschrijvinge van 't beginsel, voortganck ende geluckige regeringe der stadt Brugge tot deren tegenwoordigen dag.

Het is waerschijnelijck als dat de stadt van Brugge haer naem behouden heeft van eenen kleijne Brugge die Brugstock was genaemt en paelde aen de voet van een kleijn capel, waer men Maria viel te voet, dees capel stont ter plaes waer tegenwoordig is de kerck van St.-Donaes die ter gedagtenis in 't jaer 865 van zoo een H. patroon, door graef Balduinus, den ijseren genaemt, vannieuws is opgestigt en tot deren dag zoo grootelijcks befaemt.

- fol. III - Dees stadt wiert doen verciert met konstrijcke wercken gelijck men die nu siet, met huijsen, straeten, marten, kercken. Dan is sij op het versoeck van Philippus II, koning, verheven in 't jaer 1550. Aen haer wiert door Paulus IV, paus van Rome, een bisdom gegeven. Dees tijtel bijgevoegt als cancelier van Vlaenderlandt, zoodat men zoo geen bisdom vint, hier ergens in het landt. Hetwelck is sig besluijt, ses steden volckrijck en magtig, hondertendrijendertig burgten en dorpen niet min rijk en kragtig. Daer is op 't aersche dal geen stadt of weet van Brugge te spreken in al wat konst betreft, siet men haer niet ontbreken, sij is Maria stadt van overlang bewaert. Schoon sij door hongersnoodt en oorloog wiert beswaert, met regt wordt sij genaemt 'tweede lit van Vlaenderlandt, zoo om haer groote en weerdigheijdt als wel gelegen standt, sij schijnt van vrouw natura zelfs tot den coophandel geschickt, want zoo men klaer bevint, niet tot dezelve ontbreekt, - fol. IV - want sij is afgelegen vier mijlen van Oostend', agt van Middelburg in Zeelandt, van Veurne, Cortrijck, Gent en 't gene de nateur in haer ten vollen niet hadt volmackt is door 's menschens vernuft tot nut der coopmanschap konstig opgemackt, want men gedolven vint een vaert tot ider stadt langs waer de schepen gaen met alle coopmanschap, zelfs de schepen die komen uijt de woeste zee vaeren hier in den Kom als in een geruste ree in eene mijle en half is nu dees stadt besloten waer zijn tweehondertensestig straeten in seve poorten afgesloten, ses marckten en den Burg en ook het stadthuijs schoon 't geen om zijn oudt en schoonheijdt wel verdient de kroon, want het is wonderlijck voor die, die de bouwkonst verstaen hier te sien uijtgebeelt drijendertig graeven naer het leven staen, van boven is 't verciert met seve toorens verheven, zoodat men den vollen lof, hieraen noijt en kan geven. - fol. V - Ook is een wonderwerck de Mart, halle en hallentoren die nu soo schoon niet is gelijck sij was tevooren, want sij door 't hemels vier, zooverre is afgebrant in 't jaer 1740 tot aen Mariabeelt, dat hiel heel d'halle in stant, s'weerom opgebouwt zoodat se als een Phenijx erleeft en tot heden nog de schoonste van Europa is. Nog siet men op de Mart de waeterhalle staen waeronder een groodt schip gelaeden door kan gaen. Nog is hoog en schoon den thoren van Onse-Lieve-Vrouwekerck, want men hier in 't landt vint nergens zulck een werck, dees torr' dient menigmael tot een baeke in zee van hondert uren verre staet sij als op de ree. De Brugsche academie kan noijt volpresen wesen, alwaer men gratis leert, dit bleeck genoeg voor desen, aen d'heer Joseph Suv,e, primus der stadt Parijs in 't jaer 1770 die hier in zijne konst eerst onderwesen is. - fol. VI - 't Waer bijnaer onmogelijck in 't korte op te haelen de schoonheijdt deser stadt, want men zonder faelen, in eenen heelen boeck ten vollen zou konnen bedien wat raer is in dees stadt en wonderlijck om sien. Wat nu den godtsdienst betreft, moet dees stadt geensints wijken voor een stadt van 't landt of ander koningrijcken. S'is over langen tijdt als een lelieblom door godes moeder soet bewaert van 't ketterdom, want behalven de cathedrale kerck, vint men hier nog verheven seve parochiekercken schoon, waeraen men lof moet geven, alsook twee schoone abdijen alwaer tot desen dag nog ongeschonden is 't lichaem van den saligen Idesbaldus Vandergracht, gestorven in 't jaer 1167. Agt cloosters voor de mans vint m'hier niet minder pragtig, twijntig voor 't vrouwgeslagt, godtvrugtig rijk en magtig, vier gasthuijsen verheven, zoo voor vremde als sieke lien, meer als in ander steen zijn godtshuijsen te sien. - fol. VII - Hier is nog een capel van 't Heijlig Bloedt ons heeren, 't welck de godtvrugtigheijdt van ider doet vermeeren, want men versekert is dat zulck een weerden pandt nergens als te Jerusalem gevonden wordt in 't landt. Nog zijn twee kercken schoon in beijde de steschoolen, begonst in 't jaer 1510, alwaer de kinderkens van hun kintsheijdt als verholen hier worden opgevoet tot in de twijntig jaeren, zijnde dan gans volleert, in zelfs bequaem tot paeren. Men vint hier boven dat veel ander capellen meer alwaer men godtsdienst pleegt voor Maria en Godts eer, zoodat men hier naer wensch den godtsdienst kan eeren, Godt geeft dat die altijdt meer en meer mag vermeeren. Dees stadt die wordt bestiert door wijse en agtbaere heeren die ons door hun goedt beleijt, de regte wegen leeren, ook die van 't Brugsche Vrije, die zijn seer wijt verbreijt door hun regtveerdigheijdt en door hun wijs beleijt. - fol. VIII - Ook sij lof en eer aen Maria-Thresia onse zouveraine die haer landt en dees stadt als eene moeder reijne zoo gunstelijck bestiert, Godt geeft haer een lang leven dat sij nog langen tijdt als ons moeder mag wesen, aen Charles Alexander moet men ook eere bieden die ook de Brugssche stadt heeft onder zijn gebieden als gouverneur van 't landt, men siet door zijn beleijt ons stadt in goeden stant, gelijck als is geseijt. Aen zijn doorlugtigheijdt Felix Brenart, nu tot bisschop verheven, die den seventiensten is, moet men ook eere geven en bidden onsen Godt, dat hij nog menig jaeren bestieren mag dees stadt en den godtsdienst bewaeren opdat wij door zijn beleijt tot onser zielen troost naer dit droevig dal met hem in 's hemels oost mogen vereenigt zijn voor in der eeuwigheijdt, hiertoe zoo helpt ons Godt en zijn moeder gebenedijdt.

Eijnde