Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1780

Merckenweerdigste voorvallen 1780

Begin van het schrickeljaer ons heeren Jesu Christi 1780.

Twee soldaeten op een argilistige maniere gedeserteert.

- fol. 325 - Op den 7 januarij gebuerde het dat twee soldaeten op een seer argelistige maniere deserteerden, want alzoo sij beijde den volgenden dag ook voor hun deserteren veroordeelt waeren om door de wissen te loopen, zoo hebben sij den nagt voordat sij moesten dees straffe onderstaen, geboeijt zijnde met hunne handen zoo diepe een gat onder de fondamenten van - fol. 326 - het prison uijtgegraeft totdat sij al de straete uijtkonden, waernaer sij wederom al over de veste deserteerden, die nu sedert eenige daegen toegevrosen was, alzoo tot verwondering van eenider die het gat saeg langswaer sij doorgekropen waeren de slaegen ontloopende. Ter deser tijdt desersteerden seer veel soldaeten, want er nu in den tijdt van drij daegen vijftien of sestien gedeserteert waeren, van dewelcke ook seer weijnig doordat het ijs overal toe lag gekregen wierden, nog ook en wiert Boever, waervan fol. 320 gehandelt is, niet gekregen, den welcken men zeijde nu alreede te caepe te vaeren.

Eenen man binnen Brugge geapparendeert die een groote moort begaen hadde.

- fol. 327 - Op den 12 januarij wiert binnen dese stadt Brugge eenen man geapparendeert, genaemt Babtiste Eeckhout, die alhier ten huijse van d'heer Tijlij gekomen was, om te ontfangen het geldt van eene venditie die den zelven Tijlij voor hem gehouden hadde, uijt welck huijs met het geldt komende hij geapparendeert wiert en beweegt in egte van vangenisse, ter oorsaecke dat hij op de parochie van Westcapelle aldaer eenen man op wie hij lang eenen grooten haet - fol. 328 - gehadt hadde en die nu sedert eenigen tijdt sijne hofstede voor ses pondt meer als hij gegeven hadde van onder zijn gat gepagt hadde onmenschelijck ter doodt gebragt hadde, hem met een bijl, mes ofte capmes zijnen schouder afgekapt hebbende ende hem nog eenige andere doodelijcke steken gegeven hebbende, waerom hij meijnde het geldt als voorseijt is van d'heer Tijlij ontfangen hebbende te vlugten, maer buijten zijne meijninge in egte van vangenisse gestelt wiert.

Twee zoldaeten gedeserteert en eenen in den tijdt van ses ... seven uren gehangen.

Op den 13 januarij meijnden 's morgens tusschen twee en drij uren twee soldaeten - fol. 329 - te deserteren uijt het cartier staende langs de Langereije, agter de kercke van St.-Walburge, daertoe gebruickende eene coorde, die sij aen d'hoogste venster van het voornoemde cartier vastmackten, hun langs dezelve meijnende te laeten tot beneden sinken, maer alzoo dese coorde niet kloeck genoeg was, zoo is dezelve wanneer sij beijde daeraen hingen gebroken, waerdoor sij tot op den grondt vielen, hun zoodaenig quetsende dat sij bijnaer niet voorder meer konden gaen, - fol. 330 - waerdoor sij terstont ontdeckt wierden en door de wagt der militaire agtervolgt wordende. Den eenen zijnde de jongsten aen de Carmesbrugge geapparendeert over welcken terstont stantregt gehouden wiert en eer het dag geworden was zijn vonnis reets gemackt was van te moeten gehangen worden, waerom hij den zelven morgen vanuijt het voornoemde cartier op een waegenken gevoert wiert, doordien hij bijnaer niet gaen konde tot op de Vrijdagmert om aldaer zijne straffe te onderstaen, alwaer ook terstont zijn vonnis - fol. 331 - des doodts in d'open logt afgelesen wiert, hetwelck ook ontrent den negen uren en half, naerdat hij circa een half ure bij den veldtpater alleen geweest hadde, door den scherpregter deser stadt aen de ordonaire staeke waeraen men ordonaire de soldaeten is hangende geexecuteert wiert. Deren ongeluckigen mensch die men waerelijck ten opsigte van veele andere die vrij gaen en somwijl de galge hondert mael meer verdient hebben als hij, ongeluckig noemen mag, was genaemt Euginius Moor, oudt 22 jaeren, gebooren uijt Bemerlandt, in den laesten - fol. 332 - oorloog van de Pruijschensche zoldaeten overgeloopen tot dit regiment en volgens het zeggen der zoldaeten niet catolijck, dog hij stierf evenwel als eenen goeden christenen, zoodat veel presumeerden dat hij den zelven morgen maer gedoopt was, want hij op den lesten oogenblick het cruijs dat hij in zijn handen hadde differente mael custende. Zijnen medemaet eenigsints geluckiger, hadt sig verborgen agter de kercke van Jerusalem agter eenen meshoop die den zelven dag 's noens door eenige borgers ontdeckt wiert, naer het hospitael gedaen wordende, zullende genesen zijnde, doordien dat hij van de borgers ontdeckt was, met eene lijfstraffe ontkomen.

Den biddag voor den regen gesloten.

- fol. 333 - Op den 15 januarij wiert den biddag door zijne edele doorlugstigste hoogweerdigheijdt Felix Guillialmus Brenart, bisschop van Brugge ingestelt, gelijck fol. 316 aengewesen is, gesloten, want de geduerige regens naer het instellen van deren biddag, merckelijk hadden beginnen op te houden, waerom op deren dag in alle de loven den psalm van danckzegginge gesongen wiert om den almogenden Godt voor zijne goedtheijdt te bedancken dat hij de landen tot nog toe zoo lang gespaert heeft.

Babtiste Eechout wordt gevoert naer Westcapelle.

- fol. 334 - Op den 20 januarij wiert Babtiste Eeckhout, waervan fol. 327 gehandelt is, door bevel van d'heeren van het magistraet 's lans van den Vrijen, gevoert naer de parochie van Westcapelle, alwaer hij het fait voornoemt begaen hadde, om de plaetse aen te wijsen alwaer hij zeijde den bijl waermede hij het fait begaen hadde aen te wijsen, dog wanneer hij met d'heeren aldaer gekomen was, wiert den bijl niet gevonden, moetende wederkeeren gelijck sij gekomen waeren, eenige daegen hiernaer hoorde men als - fol. 335 - dat er reets stant voor het regt door zijne vrieden bekomen was en dat sij alreede drijduijsent pondt groote voor zijn leven geboden hadden, want sij seer rijck waeren, dit fait volgens het zeggen van veele opgevende als een neerlaege, zeggende dat dien die vermoort was, gekomen was met eene vorke in zijn handen en dat dien die geapparendeert was sig hadt moeten verweeren, hiervan waeren geen prueven, zoodat hij het waerschijnelijck met een rapshuijs voor zijn leven zal ontkomen.

Den pagt van het malderijeregt verandert.

- fol. 336 - Op den 31 januarij wiert buijten gewoonte binnen dese stadt Brugge door de klinckers deser stadt met vier beckens uijtgeklocken als dat sr. Moereloose (waervan fol. 280 en 282 gehandelt is) afstant deed van den pagt van het malderijeregt te beginnen met den 1 februarij 1780. Den zelven pagt als voor desen overstellende aen sr. Brouwer ten profijte van de molenaers deser stadt, zullende desen pagt zijn en blijven gelijck die tevooren langen tijdt geweest hadde, waerom de bilietten in het ordonaire comtoir op de Huijvettersplaetse zullen moeten afgehaelt worden

Het lichaem van sr. No, aen het sas bij de Dampoorte gevonden.

- fol. 337 - Op den 8 februarij wiert 's morgens tusschen seven en agt uren het lichaem van sr. No,, waervan fol. 319 gehandelt is, aen het sas voor den Com aen de Dampoorte door eenen soldaet der militaire die op zijnen post stont in het waeter gesien, hetwelck terstont door eenige schippers uijt het waeter gevist wiert, want hetzelve doordien de galge geborsten was, boven waeter quaem, zijn lichaem was door het langduerig liggen seer swart en leelijck geworden, maer zijn geldt, - fol. 338 - horlogie, brieven en ander effecten die hij bij hem hadde waeren al nog geheel en ongeschonden, hij wiert dien zelven morgen door d'heeren van het collegie deser stadt publick op de plaetse waer hij uijtgevist was aenschouwt en zonder eenige letsels bevonden wordende wiert zijn lichaem gedregen naer het hospitael van St.-Jan om zijne vrouwe die over dees doodt seer bedroeft was, geen voorder droefheijdt aen te doen, dien zelven dag 's avons in de kercke van St.-Jacobs pragtig begraeven wordende. De premien die op zijn lichaem gestelt waeren wieren 's anderendaegs aen die hem ontdeckt hadde ten vollen voldaen.

De vastenbulle verandert.

- fol. 339 - Op den 12 februarius wiert de vastenbulle op den 31 januarius deses jaers door zijne edele doorlugtigste hoogweerdigheijdt Felix Guillialmus Brenart, bisschop van Brugge, uijtgegeven, verandert en toegelaeten van geduerende desen reets begonnen vasten vleesch te eten, welckers toelaetinge luijdede aldus:

Felix Guillialmus

Bisschop van Brugge,

Aan alle onse deocezaenen zaeligheijdt in de heere,

Aengesien dat er alsnu schaersheijdt - fol. 340 - van visch ontmoet wordt ende te vreesen is dat dezelve zoude konnen aenhouden, zoo is 't dat wij onse toelaetinge bij herderlijcken brief op den 31 januarij deses jaers gedaen, vermeerderende, U lieden toelaeten geduerende desen begonsten vasten vleesch te eten, te weten op de sondaegen meermals en alleenelijck eens daegs op de maendaegen, dijssendaegen en donderdaegen van ider weke, uijtgenomen den palmzondag en geheel de goede weke. Zoo nogtans dat het niet en zal geoorloft zijn - fol. 341 - op den zelven dag visch en vleesch te eten. Aldus gegeven in ons bisschoppelijck paleijs tot Brugge.

Den 12 februarij 1780.
Felix Guillialmus Brenart, bisschop van Brugge

Onderteeckent I.F. De Grijse, sec.

Dees toelaeting is hier van woordt tot woordt bijgevoegt omdat zulcks zelden geschiet en om in 't toekomende te konnen sien hoedaenig schaes en dier den visch alsnu moet geweest hebben.

Vensters en vloer van d'oude kercke van St.-Walburge verkogt.

Op den 15 februarius en de twee ander volgende daegen wiert in d'oude kercke van St.-Walburge gehouden - fol. 342 - eene venditie van alle de glaese vensters der zelve kercke, van alle de steenen en serken van geheel den vloer en van nog veel ander ijser en oude braecke, zoodat deze kercke nu van al haer vensters en vloer ontbloot zijnde, anders niet meer geleeck als een ijdel schuere, dewelcke ook volgens het zeggen van deren somer geheel zal afgesmeten worden.

Drij persoonen door d'heeren deser stadt gecondemneert, eenen wintmolen door den grooten windt bijnaer geheel afgevlogen, mitsgaeders het eijnde van deren boeck.

Op den 26 februarius wierden door d'heeren van het collegie deser stadt drij persoonen in gebannen vierschaere gecondemneert ter oorsaecke dat twee van dezelve nu circa een jaer geleden eenen valschen - fol. 343 - eedt gedaen hadden en dat den derden hun dezelve hadde doen doen, welcken eedt bestont in eenig gleijerswerck dat sij zeijden langs de dueren te verkoopen en dat sij nogtans al de Smedepoorte ingeblouwt hadden, want sij met hetzelve nog maer in de Smedestraete waeren als sij hetzelve gleijerswerck afgenomen wierden, zoodat sij hunnen eedt deden hetzelve niet geblouwt te hebben, hetwelck nu nogtans anders ontdeckt was dat sij het geblouwt hadden, waerom sij gecondemneert wierden, als dat - fol. 344 - dien die hun den eedt hadde doen doen, door den tijdt van twintig naereenvolgende jaeren zoude gebannen wesen uijt geheel het koninginsgebiedt op straffe van hier tegen misdoende van met de doodt gestraft te worden, deren was genaemt Joseph Vandewalle, woonende in de Eeckhoutstraete, bijgenaemt zijnde den capijteijn van de blouwers, want hij nu langen tijdt grootelijckx geblouwt hadde, hebbende hiertoe veel knegten van dewelcke hij altijdt den aenleijder was, waerom ook twee van zijne knegten gecondemneert wierden elck - fol. 345 - voor den tijdt van drij naereenvolgende jaeren te moeten sitten in het tugthuijs deser stadt, hetwelck ook ten zelven daege geexecuteert wiert.

Op deren dag was seer windig weder, zoodaenig dat 's morgens ontrent den ses uren den molen van sr. Mestdag, staende niet verre van d'Ezelpoorte, grootelijckx beschaedigt wiert, want alle vier de eckens met den asse en de opperste cappe van den molen teenemal afvloog, de schaede voor 't minste op veertienhondert guldens geschat wordende. Het waeijde en - fol. 346 - sneuwde zoodaenig dat er op de Mart mits het martdag was, weijnig of geen kraemen en konden staen zonder door den windt beschaedigt te worden, want men in langen tijdt zoodaenig slegt weder niet geweten hadde. Hiermede zal ik van dit tweede deel een eijnde maecken en overgaen tot het derde, verhopende dat Godt onse stadt en landen, gelijck als die heden zijn, nog langen tijdt onder de bestiering van Maria Thresia, onse koninginne zal spaeren en bewaeren.